In haar essay ‘Le Regard féminin’ pleit Iris Brey voor een “revolutie op het scherm”; een ‘female gaze‘ die anders doet kijken naar en via vrouwelijke ervaringen. Een uitnodiging om de filmgeschiedenis te herschrijven, onze verbeelding te verbinden met een andere blik en de verborgen betekenis van beelden te onthullen. Kortom, dekolonisatie van de fantasie.
“De gekte van die tijd sprak me aan” zegt Der Baader Meinhof Komplex-regisseur Uli Edel. “Het interesseerde me om een personage tot leven te brengen dat deel uitmaakt van ons collectief onderbewustzijn, dat doet dromen door zijn erecode” stelt Mesrine-cineast Jean-François Richet. Filmmakers krijgen niet genoeg van cinema over de lotgevallen van terreurgroep RAF en gangster Jacques Mesrine tijdens de jaren 70, de ‘loden tijd’ in Europa. Doodsdrift vormt de rode draad door romantische actiespektakels waar reflectie passeert via amusement. Heel anders dan het ‘tegenbeeld’ dat tijdgenoten zoals Fassbinder voor ogen hadden.
BORN IN FLAMMES: Rebelse sciencefiction van Lizzie Borden
De Amerikaanse onafhankelijke feministische filmmaker Lizzie Borden maakt van februari de maand van de rebelse cinema. In de Brusselse Cinematek stelt ze niet enkel haar recent gerestaureerde en in guerrilla-stijl geproduceerde cultfilm uit 1983, Born in Flames, voor maar ook een retrospectieve van haar werk én een selectie ‘geestesverwante’ artistieke en activistische films. Tijdens gesprekken met de regisseuse zal het ongetwijfeld gaan over de relevantie van dit soort tegen-cinema en de actuele nood aan artistiek verzet en vurige films.
De Amerikaanse onafhankelijke feministische filmmaker Lizzie Borden kwam in Europa haar recent gerestaureerde en in guerrilla-stijl geproduceerde cultfilm uit 1983, Born in Flames, voorstellen. En haar hart luchten over Donald Trump, “niet mijn president”, en een dystopisch geworden werkelijkheid.
“De dystopie is werkelijkheid geworden,” zei de Amerikaanse onafhankelijke feministische filmmaker Lizzie Borden toen ze in de Brusselse Cinematek haar gerestaureerde en pijnlijk actuele cultfilm ‘Born in Flames’ uit 1983 kwam voorstellen, “Donald Trump zaait haat en verdeeldheid, hij is niet mijn president.” Een gesprek over rebelse cinema en noodzakelijk verzet.
De Russische grootmeester Sergej Michailovitsj Eisenstein (1898-1948) is niet weg te denken uit de filmhistorie én uit de geschiedenis van zijn land in het begin van de 20ste eeuw. Zijn belangrijkste films werden gebundeld in een fraaie box.
Het verleden laat ons niet los. Meer nog, het is een monster dat zich niet laat bedwingen door de beelden die ons fragiele geheugen voeden. Hoe ga je om met zo’n onvoltooid verleden wanneer dat in het teken staat van een genocide? Daarover gingen recent drie films met elkaar in dialoog. Drie indrukwekkende reconstructies van massamoorden en verstoorde herinneringen: Joshua Oppenheimers The Act of Killing, Rithy Pahns L’Image manquante en Claude Lanzmanns Le Dernier des injustes. Hallucinante documentaires over respectievelijk de Indonesische genocide in de jaren zestig, de slachtpartijen van de Cambodjaanse Rode Khmers en de Holocaust opgezet door de nazi’s.
Tussen twee van zijn mooiste melodrama’s, Händler der vier Jahreszeiten en Angst essen Seele auf, draaide Rainer Werner Fassbinder in 1972 voor de Duitse publieke zender WDR een radicaal optimistische ‘familieserie’, het wonderlijke portret van proletariërs Acht Stunden sind kein Tag.
In het begin van de jaren dertig worstelden de filmmakers van ‘Poverty Row’ (de locatie in L.A. waar de kleinere filmstudio’s zich bevonden) met zware problemen: ze moesten het doen zonder het geld, de vedetten en de faciliteiten van de majors. Het dwong hen om inventief en origineel te blijven. Soms resulteerde het ook in smakeloze gimmicks, maar Frank Capra besloot sensatie en inhoud te combineren door in te spelen op de actualiteit. Samen met Robert Riskin schreef hij in 1932 het script van een krachtig sociaal drama: American Madness. Dit eerste product van de tandem Capra-Riskin speelde wel èrg kort op de bal. De grote depressie die volgde op de krach van 1929 was immers nog brandend actueel toen Capra dit verhaal van een bankcrisis losliet op het publiek. De film werd geen commercieel succes maar inspireerde wel de politieke discussies i.v.m. de economische crisis.
“Mijn opzet was door personages aan beide zijden te vermenselijken een proces van verzoening op te starten” zei Nate Parker in Deauville. Hoe moeilijk en noodzakelijk dat is bleek nogmaals toen de Amerikaanse pers in Venetië zijn urgent drama American Skin aan de schandpaal van het identiteitsdenken nagelde.