In mei rolde het filmfestival van Cannes de rode loper uit voor de Iraanse filmmakers Ali Asgari en Alireza Khatami. ‘Terrestrial Verses’, hun in zwarte humor gedrenkte schets van machtsmechanismen in het algemeen en het absurde Iraanse systeem in het bijzonder, kreeg wereldwijde lof. Maar bij zijn thuiskomst in Teheran moest Asgari zijn paspoort inleveren en kreeg hij een filmverbod opgelegd. Begin maart mocht Asgari toch naar België reizen naar aanleiding van de release van ‘Terrestrial Verses’ én zijn vorige ‘Until Tomorrow’. We spraken hem in Brussel. “Als filmmaker en burger moet je macht en regels in vraag blijven stellen.”
De Iraanse veroordeelde, opgesloten en (’tijdelijk’) weer vrijgelaten cineast Jafar Panahi blijft films maken. Dat is straf gezien zijn werkomstandigheden maar het internationaal met filmprijzen bekroonde ‘No bears’ is ook nog zéér sterke cinema. Met knipoogjes naar ‘Hit the road’ van zijn zoon Panah Panahi en twee parallelle liefdesverhalen over mensen op zoek naar vrijheid.
In haar essay ‘Le Regard féminin’ pleit Iris Brey voor een “revolutie op het scherm”; een ‘female gaze‘ die anders doet kijken naar en via vrouwelijke ervaringen. Een uitnodiging om de filmgeschiedenis te herschrijven, onze verbeelding te verbinden met een andere blik en de verborgen betekenis van beelden te onthullen. Kortom, dekolonisatie van de fantasie.
“De gekte van die tijd sprak me aan” zegt Der Baader Meinhof Komplex-regisseur Uli Edel. “Het interesseerde me om een personage tot leven te brengen dat deel uitmaakt van ons collectief onderbewustzijn, dat doet dromen door zijn erecode” stelt Mesrine-cineast Jean-François Richet. Filmmakers krijgen niet genoeg van cinema over de lotgevallen van terreurgroep RAF en gangster Jacques Mesrine tijdens de jaren 70, de ‘loden tijd’ in Europa. Doodsdrift vormt de rode draad door romantische actiespektakels waar reflectie passeert via amusement. Heel anders dan het ‘tegenbeeld’ dat tijdgenoten zoals Fassbinder voor ogen hadden.
BORN IN FLAMMES: Rebelse sciencefiction van Lizzie Borden
De Amerikaanse onafhankelijke feministische filmmaker Lizzie Borden maakt van februari de maand van de rebelse cinema. In de Brusselse Cinematek stelt ze niet enkel haar recent gerestaureerde en in guerrilla-stijl geproduceerde cultfilm uit 1983, Born in Flames, voor maar ook een retrospectieve van haar werk én een selectie ‘geestesverwante’ artistieke en activistische films. Tijdens gesprekken met de regisseuse zal het ongetwijfeld gaan over de relevantie van dit soort tegen-cinema en de actuele nood aan artistiek verzet en vurige films.
De Amerikaanse onafhankelijke feministische filmmaker Lizzie Borden kwam in Europa haar recent gerestaureerde en in guerrilla-stijl geproduceerde cultfilm uit 1983, Born in Flames, voorstellen. En haar hart luchten over Donald Trump, “niet mijn president”, en een dystopisch geworden werkelijkheid.
“De dystopie is werkelijkheid geworden,” zei de Amerikaanse onafhankelijke feministische filmmaker Lizzie Borden toen ze in de Brusselse Cinematek haar gerestaureerde en pijnlijk actuele cultfilm ‘Born in Flames’ uit 1983 kwam voorstellen, “Donald Trump zaait haat en verdeeldheid, hij is niet mijn president.” Een gesprek over rebelse cinema en noodzakelijk verzet.
De Russische grootmeester Sergej Michailovitsj Eisenstein (1898-1948) is niet weg te denken uit de filmhistorie én uit de geschiedenis van zijn land in het begin van de 20ste eeuw. Zijn belangrijkste films werden gebundeld in een fraaie box.
Het verleden laat ons niet los. Meer nog, het is een monster dat zich niet laat bedwingen door de beelden die ons fragiele geheugen voeden. Hoe ga je om met zo’n onvoltooid verleden wanneer dat in het teken staat van een genocide? Daarover gingen recent drie films met elkaar in dialoog. Drie indrukwekkende reconstructies van massamoorden en verstoorde herinneringen: Joshua Oppenheimers The Act of Killing, Rithy Pahns L’Image manquante en Claude Lanzmanns Le Dernier des injustes. Hallucinante documentaires over respectievelijk de Indonesische genocide in de jaren zestig, de slachtpartijen van de Cambodjaanse Rode Khmers en de Holocaust opgezet door de nazi’s.
Tussen twee van zijn mooiste melodrama’s, Händler der vier Jahreszeiten en Angst essen Seele auf, draaide Rainer Werner Fassbinder in 1972 voor de Duitse publieke zender WDR een radicaal optimistische ‘familieserie’, het wonderlijke portret van proletariërs Acht Stunden sind kein Tag.
