“Een brein vol scheermesjes en een hart vol schaamteloze brutaliteit.” Zo omschreef acteur William Holden de Oostenrijks-Amerikaanse filmmaker Billy Wilder. Regisseur van klassiekers als ‘Double Indemnity’, ‘Sunset Boulevard’ en ‘Some Like it Hot’. Wondermooie nieuwe Blu-ray releases van ‘The Major and the Minor’ en ‘Love in the Afternoon’ maken duidelijk dat voor de koning van de filmkomedie scherpte en warmte twee zijden van eenzelfde muntstuk waren. Humor hielp om kijkers een geweten te schoppen. Al bleef de morele cineast bescheiden. “Ik maak geen cinema, ik maak films.” Té bescheiden want zelfs deze ‘kleine’ films blijken Grote Cinema.

De magie en charme van samen in een donkere zaal naar films kijken op een groot wit doek blijft. Dat bewees Film Fest Gent. Maar zolang de bioscopen gesloten zijn zullen filmliefhebbers het moeten doen met bubbelkijken op kleinere schermen. Gelukkig zorgen zowel fysieke dragers als video on demand platformen voor voldoende interessant filmvoer. Al is het niet altijd evident om het kaf van het koren te scheiden en lijkt het online gebeuren wat op een labyrint. Maar de zevende kunst heeft nog altijd meer in petto dan het popcorn entertainment van de grote streaming spelers. Ten bewijze deze reis rond de wereld in zeven films.

“Ik heb de originele exemplaren van de boeken uit mijn kindertijd altijd bewaard. Ze herlezen is een geestelijke vreugde en een terugkerende droefenis. Steeds wanneer ik de boeken waarvan ik houd opnieuw lees, lijd ik onder de weemoed ze niet opnieuw voor de eerste keer te kunnen lezen. En toch lees ik ze in zekere zin op die manier: bij elke herlezing denk ik aan de eerste keer dat ik ze las en neem ik weer plaats op die tribune van het zich onder de aanzwellende muziek van mijn herinneringen voltrekkende spektakel.”

Portugal is méér dan Cristiano Ronaldo. Getuige de sporen van een rijk verleden die overal in het land te zien zijn. Het bekendste culturele exportproduct naast fado is echter een dichter en schrijver: Fernando Pessoa. Reeds tijdens zijn leven was hij een literaire cultfiguur maar zijn meesterwerk ‘Boek der rusteloosheid’ verscheen postuum. Vele jaren later dook Michaël Stoker in Pessoa’s legendarische kist om ‘Kroniek van een leven dat voorbijgaat’ samen te stellen. Een bundeling van teksten door Pessoa geschreven onder verschillende namen, intieme reflecties die inzicht geven in zijn persoonlijkheid en levensvisie. Ze blijken/blijven scherp en relevant, volgens Pessoa “het gevolg van een extreem ontwikkeld dramatisch temperament.”

“Voor één keer zijn de Amerikanen de slechteriken in een film” liet het Braziliaanse regie en scenario duo Kleber Mendonça Filho en Juliano Dornelles optekenen toen ze anno 2019 in Cannes de Juryprijs ontvingen voor hun fascinerende genremix Bacurau. Een politieke protestfilm die met elementen van sociaal drama, horrorcinema, western en fantasy op een grappige en onderhoudende wijze stevige kritiek levert op de chaotische toestand in Brazilië en op de giftige invloed van het westers imperialisme.

Het grote scherm moeten we even missen maar ook in onze cinema@home staan er pareltjes op het programma. Zoals For Sama, een filmische mokerslag en ongetwijfeld de sterkste en meest persoonlijke documentaire over de burgeroorlog in Syrië. Burgerjournalist en selfmade cineaste Waad al-Kateab draaide, bijgestaan door Edward Watts, een beenhard en hartverscheurend dagboek dat niet enkel toont hoe het conflict gruwelijk escaleert maar ook hoe gewone mensen (over)leven te midden een chaos die in het teken van de dood staat. Een terugblik die ook naar de toekomst kijkt. “Alles wat we deden was voor jou, Sama” zegt de cineaste via deze documentaire tegen haar in het beproefde Aleppo geboren dochter.

“Béla Tarr is een van de meest onverschrokken filmmakers,” benadrukt cineast en cinefiel Martin Scorsese, “zijn ‘Sátántangó’ is verbluffende, stoutmoedige cinema.” Het ruim zeven uur durende magnum opus uit 1994 van de door o.m. Gus Van Sant en Jim Jarmusch bewonderde Hongaarse cineast – een allegorie over de ineenstorting van het communisme in zijn land – is eindelijk op Blu-ray te zien. In een sublieme gerestaureerde versie, aangevuld met interviews en documentaires.  Goed voor een bijzondere kijkervaring. Met dank aan betoverende beelden, oogstrelend zwart-wit, lange takes en afwijkende perspectieven. Kortom, met dank aan een blik die onze kijk op de wereld ondermijnt. “Kunst is altijd een soort spie­gel,” stelt Tarr, “maar je kan niets leren van de spiegel: je moet de realiteit zien.”

The West Wing en The Social Network scenarist Aaron Sorkin regisseerde voor Netflix een boeiend historisch drama. The Trial of the Chicago 7 is een verbaal spetterend fresco dat focust op het politieke proces waarmee de Nixon-regering in de jaren 1969-1970 de anti-Vietnam beweging, en bij uitbreiding progressief Amerika, monddood trachtte te maken. Deze belangrijke episode wordt in een conventionele filmvorm gegoten maar gedrenkt in een woedegevoel fileert Sorkins rechtbankdrama wèl de polarisatie van de Verenigde Staten en de institutionalisering van politieke repressie. “De timing van de film lijkt bijna té perfect” zegt de regisseur, verwijzend naar de blijvende urgentie en actualiteit.