Elk jaar zijn ze er, vaak voor Sinterklaas en de Kerstman: de filmlijstjes. Hier eentje gepubliceerd bij Filmkrant. Inclusief toelichting.

Een beetje arbitrair die jaarlijstjes, maar toch beginnen we er elk jaar weer aan. Het is ook manier om even stil te staan bij de ‘state of cinema’.

We moeten het dit jaar zonder ijspistes stellen – toch in steden die een besparingsmodus hebben ingeschakeld – maar de filmlijstjes blijven overeind. Een te koesteren traditie.

De ‘Expo Ledoux’, een overzichtstentoonstelling n.a.v. de honderdste geboortedag van de pionier en architect van het Belgisch filmarchief georganiseerd door de Brusselse CINEMATEK, sluit het via de vertoning van Jacques Ledouxs favoriete ‘flamboyante’ films al gepast geïllustreerde eerbetoon af met de publicatie van de bundeling getuigenissen. ‘Jacques Ledoux’ wordt aangevuld met het avondprogramma waarmee programmator Xavier Garcia Bardón dit weekend in beeld en woord de kracht en actualiteit van een unieke en nog altijd actuele filmpassie belicht. De geest van de legendarische conservator, die volgens Martin Scorsese een van de indrukwekkendste filmcollecties op aarde uitbouwde, blijft ook na die honderdste verjaardag verder leven.

Teleurstelling. Verbijstering. Onbegrip. Verontwaardiging. Woede. Vertwijfeling. Dat de Belgische filmsector aangeslagen reageert op de beslissing van het overlegcomité om de bioscopen te sluiten van 26 december tot 28 januari is een understatement. Niemand die het kan vatten dat met mondmasker en op afstand van elkaar in één richting naar een scherm kijken beschouwd wordt als onveilige cultuurbeleving en motor van de pandemie. Toch is het terug naar af voor de cinema’s en de sector. Dat levert een déjà-vugevoel op. Een jaar geleden keken we terug op het corona-filmjaar 2020 met een vraag: hoe essentieel is cinema? Deze vraag blijft relevant bij dit weinig feestelijk slot van 2021. Helaas is het antwoord van de overheid “totaal niet”. En toch blijft cultuur in het algemeen en film in het bijzonder belangrijk, nee: essentieel, voor de samenleving en onze geestelijke gezondheid. Ook daarom blikken we terug op Filmjaar 2021.

Jaarlijks doen we de oefening. Het beste van 2021 op filmvlak in een lijstje proppen. Ook in Corona tijden.

Wanneer gaan de bioscoopzalen weer open? Wordt filmkijken in filmtheaters nog ooit hetzelfde? Hebben de zalen überhaupt nog wel toekomst? Zal film er anders uitzien na Covid-19? Wat met onze kijkgewoontes? Is bingewatchen in de zetel vanaf nu het nieuwe normaal? Krijgen fysieke dragers de doodsteek of juist een boost? Worden filmketens onze huisleverancier van popcorn? Welke impact zal de beslissing van Hollywoodstudio Warner om nieuwe bioscoopreleases in 2021 tegelijk te streamen hebben? Wie betaalt de rekening van de crisis? Hoe essentieel is cinema eigenlijk? En, tussen haakjes, was 2020 eigenlijk een goed filmjaar? Heel wat vragen. Op maat van deze onzekere corona tijden.

“Ik wil kijkers constant boeien, betoveren en verwonderen zodat ze versuft de zaal verlaten, verbijsterd dat ze weer op straat staan,” antwoordde Les quatre cents coups maker François Truffaut op de vraag wat zijn droom als filmregisseur was. Het nog jonge medium film was voor de Nouvelle Vague cineast innig verbonden met samen kijken in het donker naar een groot wit scherm. Daarop worden immers dingen geprojecteerd die voor tranen in de ogen, een brok in de keel en plezier waarvoor geen naam bestaat zorgen.

“Learn from yesterday, live for today, hope for tomorrow” was het devies van Albert Einstein. Vooruitblikken is belangrijker dan achteruit kijken maar af en toe stilstaan bij wat voorbij is helpt om wat komt beter te waarderen. In het besef dat onze kijk verandert. “Every single year, we’re a different person. I don’t think we’re the same person all of our lives” liet Steven Spielberg zich ontvallen. Onze top 10 van de jaren 2010 is dan ook een momentopname. Al gaat het om films die al een tijd een plekje vonden in ons filmgeheugen.

Meestal spannen we ons in om geen film te vergeten wanneer het gaat om de jaarlijkse Best Ten. Maar toen De Filmkrant naar de beste vijf titels voor de periode 2010-2019 vroeg, leek het leuk om te gaan voor films die spontaan in ons opkwamen. Films die we graag zouden terugzien. Hoe we nu terugkijken op de lijstjes van de voorbije jaren is een andere, interessante vraag. Eerst even de spontane herinnering wel.