In zijn rooftocht door de wondere wereld van de B-filmcultuur kwam Quentin Tarantino met ‘Django Unchained’ uit bij de spaghettiwestern, een begin jaren 60 in Europa ontstaan genre dat aanvankelijk omwille van de ongelijke kwaliteit werd uitgespuwd. Maar vooral de drie Sergio’s – Leone, Corbucci en Sollima – maakten naam en gaven de Amerikaanse western een nieuwe impuls. Voor Christopher Frayling, auteur van ‘Spaghetti Westerns’, ging het om “een gouden tijdperk voor de Italiaanse cinema”, Tarantino ziet “het begin van het moderne filmmaken”.
“De emotionele kracht van figuren in een landschap illustreerde de poëzie van zijn beeldtaal,” zegt Martin Scorsese, “John Ford drong met The Searchers door tot iets diep in de Amerikaanse psyche”. Curtis Hanson vult aan dat de legendarische Amerikaanse cineast “een Ierse migrant was die de spirit van het land vatte maar ook de duistere kant van Amerika onder de loep nam”. Cinematek in Brussel start vanaf september een cyclus om duidelijk te maken dat Ford, in de woorden van Lindsay Anderson, “een geniaal cineast en een groot man was”. Iemand die de plaatsen die hij koesterde dramatisch in beeld bracht.
“Je stopt heel wat tijd in het schrijven van een boek, je zou er niet moeten over praten. Je kan er beter aan werken” zei de 73-jarige Amerikaanse auteur Cormac McCarthy onlangs in een gesprek met Oprah Winfrey n.a.v. zijn met de Pulitzer Prize bekroond boek The Road. Het was pas het derde interview ooit van de legendarische literaire kluizenaar die geldt als de grootste levende Amerikaanse schrijver. De auteur van No Country for Old Men onderzoekt als geen ander de relatie tussen mannelijkheidscultus, geweld en het Amerikaanse Westen.
“Ik wil in staat zijn westerns te maken zoals Akira Kurosawa westerns maakt,” bleef Sam Peckinpah herhalen. De western is een Amerikaans genre met een universele uitstraling, en een spiegel die onze samenleving in beeld brengt. “De western is een universeel kader waarbinnen je commentaar op de wereld nu kan geven” wist diezelfde filmmaker gespecialiseerd in western, geweld en melancholische wereldbeelden. Het speelt in ons achterhoofd wanneer we hedendaagse remakes en hommages zien zoals The Magnificent Seven en In a Valley of Violence.
Uiteraard blijft de bioscoopervaring onovertroffen maar wie The Searchers lang op VHS cassette heeft bekeken kreeg dankzij dvd een nieuwe kijkervaring. Dit is echt wel ademebenemende cinema, een pareltje van visueel verhalen vertellen.
Met lijstjes van remakes of reboots kan je makkelijk een site vullen. Alleen is dit weinig boeiend. Zoals de meeste van die remakes of reboots. Getuige Timur Bekmambetovs Ben-Hur (2016), een inspiratieloze versie van de klassiekers van Fred Niblo (1925) en William Wyler (1959). Beter dan de remakes die de vorm aannamen van een tv-serie (Ben-Hur, 2010), een animatiefilm (Ben Hur), 2003) of een B-film (In the name of Ben-Hur, 2016) maar toch behoorlijk overbodig. Een lege film enkel bedoeld om zalen te vullen met een titel die belletje doet rinkelen.
“My name is John Ford. I direct westerns”. Zo stelde de legendarische Amerikaanse regisseur zich voor. Deels om zijn imago van vakman – die “films maakt om de huur te betalen” – te bevestigen maar ook deels om zijn liefde voor het genre uit te schreeuwen. Edwin S. Porter maakte anno 1903 de eerste western maar het was Ford die het genre van zijn B-film status bevrijdde door in 1939 met Stagecoach voor de eerste klassieke western te zorgen en tegelijk hoofdacteur John Wayne te lanceren als ster.
In het begin van zijn carrière schreef misdaadauteur Elmore Leonard westernverhalen. 3:10 To Yuma is gebaseerd op een daarvan en werd reeds in 1957 verfilmd door Delmer Daves met Glenn Ford en Van Heflin in de hoofdrollen. Russell Crowe en Christian Bale vertolken een halve eeuw later respectievelijk de outlaw en de rancher die hem op een trein richting gevangenis wil plaatsen. Walk the Line-regisseur James Mangold serveert ons een moderne western die tevens een eerbetoon is aan de klassiekers uit dit ooit populaire Amerikaanse genre.
“Appaloosa is een klassieke western over het einde van een tijdperk en het einde van een zekere individuele vrijheid” aldus acteur Viggo Mortensen in Deauville, “doordat vriendschap centraal staat is het verhaal actueel. Maar ik ben blij dat Ed Harris bewust aansloot bij de traditie van de allerbeste westerns”.
“A movie is a motion picture” benadrukte Anthony Mann (1906-1967). Voor de regisseur van sublieme film noirs en westerns was cinema de kunst van beeld en beweging: “beelden vertellen een verhaal, woorden onderstrepen het.” Vandaar zijn liefde voor beelddichter John Ford en het, via Steamboat Round the Bend acteur Stepin Fetchit, eerbetoon in Bend of the River. Nu dankzij Rimini te bewonderen op Blu-ray, mèt sterke extra’s.
