Cinema kan collectieve trauma’s helpen genezen. Daarvoor is het nooit “te vroeg”. United 93 scoorde niet aan de box-office omdat het geen ‘feel good’ film met ‘happy end’ was. In tegenstelling tot Oliver Stone’s World Trade Center. De tweede grote 9/11-film wil een helend heldendicht zijn. Mét Hollywoodsterren.
In het empathische 9/11-drama ‘Worth’ focust ‘The Kindergarten Teacher’ regisseur Sara Colangelo op het juridische gevecht van slachtoffers die in de nasleep van de aanslagen van 2001 weigeren om de waarde van mensenlevens te laten uitdrukken in een bureaucratisch en discriminerend rekensommetje. Het werd een ingetogen aanklacht, een sober karakter gedreven en op waarheid gebaseerd drama dat vooral uitblinkt in het belichten van individuele verhalen die niet verdrongen worden door de ‘heroïsche’ inspanning van het advocatenteam.
“Films zoals The Yards worden niet meer gemaakt,” verzucht acteur James Caan in een begeleidende achter-de-schermen documentaire. Zijn collega’s Faye Dunaway, Mark Wahleg en Charlize Theron loven James Gray uitgebreid als “een regisseur die weet wat hij wil.” Dat blijkt uit zijn audiocommentaar maar natuurlijk vooral uit dit portret van een tragische held in een stervende wereld.
In Year of the Gun voert John Frankenheimer een Hitchcockiaanse held op: een onschuldige verdacht van een misdaad die zich bewust is dat hij de schijn tegen heeft.
Met amper vier kronieken van verloren onschuld groeide Lynne Ramsay uit tot een van de meest getalenteerde hedendaagse (vrouwelijke) cineasten. In haar artistieke genrestudie You Were Never Really Here speelt Joaquin Phoenix een brutale enigmatische hitman die een meisje moet bevrijden uit de handen van een pedofiel. Zijn uitgeholde man beklijft.
Na tal van internationaal bekroonde kortfilms maakt de Belgisch-Koerdische filmmaker Sahim Omar Kalifa zijn langspeeldebuut met een emotionele mokerslag. Via het gedoemde liefdesverhaal van een Koerdische herder en zijn vrijgevochten vrouw snijdt ‘Zagros’ thema’s als migratie, wurgende familiale en sociale druk, gekrenkte familie-eer en obsessionele achterdocht aan. Een menselijke, spannende, intense, prangende en persoonlijke prent. Terecht bekroond met de Grand Prix van Film Fest Gent.
In het videospel ‘Call of Duty’ lost een shooter/speler alles op door een kogel door iemands hoofd te jagen. Kathryn Bigelows subjectief en tendentieus docudrama Zero Dark Thirty tovert met dezelfde filosofie de jacht op Osama bin Laden om in een wraakqueeste. “De kerel viel mijn thuisstad aan,” aldus scenarist Mark Boal, “de lange nasleep daarvan bepaalde mijn professioneel leven als schrijver”.
“Als mens wou ikmijn ogen bedekken maar als filmmaker voelde ik een verantwoordelijkheid om te getuigen en dingen vast te leggen,” beweert Kathryn Bigelow, “ik had het gevoel dat ik mijn eigen ongemak moest overwinnen om dit verhaal te vertellen”. Een verhaal waarin een klein CIA-team – met als spilfiguur female warrior Maya – na de aanslagen van 9/11 instaat voor het opsporen en doden van Osama bin Laden. Zero Dark Thirty is een filmisch virtuoze maar ideologisch en moreel betwistbare “action movie for the brain”, een subjectief vertelde bittere kroniek van een holle triomf gebouwd op woede, wraak, marteling en militarisme.
Met de creatieve documentaire ‘Zie mij doen’ pleit Klara Van Es (Verdwaald in het Geheugenpaleis, Carnotstraat 17) met verve voor inclusie. Haar gestileerd en respectvol portret van mensen met een beperking is even beklijvend als subtiel en blijft nazinderen. Lang nadat de documentairemaakster ons 85 minuten lang rond gidste in zorgcentrum Monnikenheide blijven de bewoners door onze geest spoken. Mensen die verdrietig zijn “wanneer niemand luistert.” Eén boodschap: luisteren en kijken, maar zonder te staren.