Dat Hollywood diversifieert heeft meer te maken met commerciële dan met politieke of ethische overwegingen. Maar het positieve gevolg is wèl dat meer zwarte filmmakers aan bod komen en meer Afro-Amerikaanse verhalen verteld worden. Soms zelfs erg straffe verhalen, zoals Shaka Kings ‘Judas and the Black Messiah’. Een krachtig drama over het leven en de dood van Fred Hampton, de charismatische jonge Black Panther leider die in de turbulente late jaren zestig vermoord werd door het Amerikaanse repressieapparaat. De focus ligt daarbij op de criminaliteit van een systeem en vooral ook op het collectieve karakter van de nog altijd actuele strijd. In de woorden van Hampton, “waar er mensen zijn, is er macht.”
“De meeste Amerikaanse films tonen Amerikanen zoals ze graag gezien worden,” zegt de Nieuw-Zeelandse cineast Andrew Dominik, “niet zoals ze zijn. Het enige genre waar ze voorgesteld worden zoals ze echt zijn is de misdaadfilm. Daar is het toegelaten dat personages enkel aan geld denken. Dat genre geeft het kapitalisme in zijn meest primaire vorm weer”. De maker van de melancholische post-western The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford linkt in de Georges V. Higgins-verfilming Killing them Softly geweld, terreur en dood aan maatschappelijke fenomenen zoals onderdrukking, racisme, uitbuiting en machtsmisbruik. Het is geen toeval dat het Brad Pitt-personage, een zakenman annex huurdoder, deze misdaadfilm afsluit en samenvat met “Amerika is geen land maar een business”.
“I can’t help myself! I have no control over this, this evil thing inside of me, the fire, the voices, the torment.” Met M – Eine Stadt sucht Einen Mörder maakte Fritz Lang in 1931 een film over het kwaad in de mens en in de maatschappij. Een verdoken waarschuwing voor het ontluikend nazisme dat de regisseur even later zou ontvluchten.
Nadat eind jaren zestig een nieuwe generatie Amerikaanse filmmakers de Hollywood burcht had bestormd, surften in de jaren zeventig ook Europese filmmakers op de New Hollywood golf. Cineasten zoals de Brit Michael Winner die in 1972 de zwijgzame acteur Charles Bronson op de kaart zette met het brutale, sombere en nihilistische The Mechanic.
Toen Michael Mann in de jaren 80 als producent zijn stempel drukte op Miami Vice, pastelkleurige “televisie gemaakt vanuit een filmische gevoeligheid”, nam NBC hem onder vuur omdat de politieserie “onaanvaardbaar donker” werd. Mann ging dromen van “een volwassen bioscoopversie”. Realistischer, explicieter (qua taal, seks en geweld) en intenser. Met behoud van de essentie: emoties! Eén van de laatste ‘auteurs’ actief in hartje Hollywood maakt van Miami Vice cinema voor het grote scherm.
MISSION: IMPOSSIBLE – ROGUE NATION: Stunt-acteur Tom Cruise als Ethan Hunt
“One day you’re going to take it too far” zegt Impossible Mission Force-techneut Benji Dunn tegen de kinetische energiebom Ethan Hunt in het vijfde deel van de franchise. De extreme wijze waarop de 53-jarige Tom Cruise zijn lichaam op te proef stelt deed ons hetzelfde denken. Maar de acteur weet perfect hoe ver hij te ver moet gaan. Mission: Impossible – Rogue Nation is een onderhoudend testosteron-spektakel dat rekening houdt met zijn talenten en beperkingen.
In 1955 draaide Fritz Lang Moonfleet, een avonturenverhaal gedrenkt in hetzelfde ‘smokkelen aan de kust van Engeland” sfeertje als Alfred Hitchcocks Jamaica Inn (1933). Twee films waarin een tot de hogere klasse behorende gentleman de geheime leider is van een bende smokkelaars. Maar het avontuur van die burger boven verdenking is nadrukkelijk tragisch én moreel geladen. Zo spreekt Ms. Minton tegen Jeremy over “The women that you play with to fill the emptiness which is your life!” Al voert een dode vrouw dan weer naar het universum van de regisseur van Vertigo.
Twintig jaar na zijn adembenemende hoofdrol in American History X en zijn fraai regiedebuut Keeping the Faith neemt acteur Edward Norton met de Jonathan Lethem adaptatie Motherless Brooklyn voor een tweede keer plaats in de regiestoel. Een passieproject met een lange productiegeschiedenis en narcistische trekjes maar ook een neo-noir die de huidige tijdsgeest weerspiegelt in het New York van de fifties en zo de roots van racisme en corruptie blootlegt.
De Britse Shakespeare-acteur en filmmaker Kenneth Branagh brengt de ‘Belgische’ detective Hercule Poirot en het oer-Britse universum van Agatha Christie tot leven in een nostalgisch theatraal drama mèt sterrencast. Murder on the Orient Express is geen whodunit maar morele cinema over de raadsels van het geweten. En de strijd tussen brein en hart.
Na de afstandelijke komische pastiches Intolerable Cruelty en The Ladykillers keren Joel en Ethan Coen terug naar hun Blood Simple roots met een aangrijpende en gitzwarte vermomde western. No Country for Old Men is een briljante adaptatie van het beklemmende donkere epos van cultauteur Cormac McCarthy. De Coen-broers leveren een nostalgisch-pessimistisch meesterwerk af over het geweld dat een integraal deel is van de Amerikaanse mythe. Tegelijk geeft de tandem een grote les in mise-en-scène.
