Portugal is méér dan Cristiano Ronaldo. Getuige de sporen van een rijk verleden die overal in het land te zien zijn. Het bekendste culturele exportproduct naast fado is echter een dichter en schrijver: Fernando Pessoa. Reeds tijdens zijn leven was hij een literaire cultfiguur maar zijn meesterwerk ‘Boek der rusteloosheid’ verscheen postuum. Vele jaren later dook Michaël Stoker in Pessoa’s legendarische kist om ‘Kroniek van een leven dat voorbijgaat’ samen te stellen. Een bundeling van teksten door Pessoa geschreven onder verschillende namen, intieme reflecties die inzicht geven in zijn persoonlijkheid en levensvisie. Ze blijken/blijven scherp en relevant, volgens Pessoa “het gevolg van een extreem ontwikkeld dramatisch temperament.”

Journalist en auteur (‘De pruimelaarstraat’) Louis van Dievel vertelt in De dokter is uw kameraad niet verhalen ‘uit het leven van Guust Van Mol’. Een personage, een pseudoniem want dit werk is gebaseerd op de werkelijkheid en iemand die echt bestaat. De schuilnaam verbergt niets want snel wordt duidelijk dat het gaat om Jan Van Duppen, de oudere broer van de begin dit jaar gestorven Geneeskunde voor het Volk arts Dirk Van Duppen. Net als zijn broer jarenlang militant bij Amada, de huidige PvdA. Het resultaat is subjectieve geschiedschrijving die een boeiend tijdsbeeld oplevert.  

In Nederland was de pas overleden 77-jarige Robbe De Hert haast enkel bekend omdat hij werkte met Willeke van Ammelrooy en Sylvia Kristel voor zijn Elsschot-adaptatie Lijmen/Het been én het feit dat zijn interviews smeekten om ondertiteling. Dat is best jammer. Want met de Antwerpse filmmaker van Britse afkomst verdwijnt niet enkel de peetvader van de Vlaamse film maar ook iemand die op een rebelse geest koppelde aan passie voor film. Een geëngageerde filmgek die tekende voor tegendraadse cinema zonder zichzelf op de borst te kloppen. “We hielden ons bezig met film, niet met de revolutie.”  

77 is hij geworden. 7 eigenlijk altijd gebleven. Enfant terrible, beeldenstormer, trotskist, koppigaard, dwarsligger, wegbereider van de Vlaamse cinema en filmgek pur sang Robbe De Hert. Bij zijn dood fel bejubeld maar tijdens zijn leven vaak uitgespuwd en uitgelachen. Ondanks documentaires als Dood van een sandwichman en Le Filet Américain en speelfilms als De Witte van Sichem en Lijmen/Het been. Het door De Hert mee gecultiveerde imago van chaoot gebeten door de filmmicrobe speelde hem parten tijdens zijn filmcarrière. Maar het camoufleerde ook het feit dat ‘de Robbe’ echt wel iets te zeggen had. Iets intelligent, iets kritisch. Al leek het niet altijd even samenhangend. Maar ook dat typeerde deze linkse ambetanterik. Die met humor zichzelf relativeerde: “We hielden ons bezig met film, niet met de revolutie.”  

Émile Zola stierf in 1902 maar blijft, samen met Honoré de Balzac en Victor Hugo, zowat de meest prominente romanschrijver uit de Franse literaire geschiedenis. Hij werd onsterfelijk dankzij het manifest ‘J’accuse…!’ maar vooral ook door zijn monumentale twintigdelige romanserie ‘Les Rougon-Macquart’. Een deel daarvan, ‘Het meesterwerk’, werd in een nieuwe vertaling uitgegeven. Het blijft een meesterlijke bespiegeling over de kracht en valkuilen van kunst, over hoe een mislukte zoektocht naar artistieke perfectie duidelijk maakt dat een meesterwerk ongrijpbaar blijft.

“A female revenge story” lezen we op de cover van Are Snakes Necessary?; de debuutroman van de Amerikaanse filmregisseur Brian De Palma (Carrie, Body Double, Scarface, Carlito’s Way, The Black Dahlia).

Star Wars leverde hem eeuwige roem op en na Jurassic Park verzilverde hij zijn goeroe statuut maar de Amerikaanse monster-ontwerper Phil Tippett bleef in zijn hart een dromer die het liefst artisanaal knutselt aan gekke wezens en bizarre werelden. De Franse documentairemakers Gilles Penso en Alexandre Poncet halen hun Mad God liefdevol uit de schaduw.

De Italiaanse naoorlogse cinema kende na het maatschappijkritische neorealisme van o.m. Roberto Rossellini een vruchtbare maar wat miskende zuur-komische tijd. De Commedia all’Italiana was dankzij grootmeesters als Dino Risi, Mario Monicelli, Ettore Scola, Luigi Comencini en Lina Wertmüller gedurende een aantal decennia immens populair. Maar dan deemsterden deze tragikomedies met een sociaaleconomische insteek die de Italiaanse filmliefhebbers een spiegel voorhielden langzaam weg. Tot acteur-regisseur Nanni Moretti midden jaren 80 voor een eigenzinnige genre-variant zorgde. Zijn gerestaureerde komedies Bianca en La messa è finita kan je (her)ontdekken in de Blu-ray box ‘Viva Nanni!’.

“’Ik ga hier iets aan doen’, zeg ik.” Met die woorden start de Nederlandse schrijver Gerbrand Bakker een onderneming, met name het herstellen van de quasi verdwenen markering van wandelroute 1 vlakbij zijn huis in de Eifel. Een avontuur dat ook resulteert in (het schrijven van) een kortverhaal, ‘De 3 bestaat niet’. Een verhaal van pijltjes, nummers en honden. Ergens in de Eifel.

Misery, The Shining, The World According to Garp, Barfly, My Left Foot, On the road, L’atelier, The Ghost Writer, Freedom Writers, Sideways, The Help, Spotlight, … Het lijstje is eindeloos. Er worden nogal wat films gemaakt over schrijvers en schrijven. Maar ook schrijvers tonen zich vaak gefascineerd door cinema en de filmwereld. Thrillerauteur Sarah Bailey situeert haar tweede Gemma Woodstock mysterie in de wereld van film en celebrities. In het universum van zombiefilms en soap opera’s. Met een moord op een Australische set.