Terrence Malicks To The Wonder: Menselijke en goddelijke liefde
TO THE WONDER: Terrence Malick
Terrence Malick blijft, ook al werd hij recent erg productief (een jaar na The Tree of Life is er To The Wonder terwijl hij momenteel aan drie films werkt), een mysterie. De J.D. Salinger van de cinema houdt immers zijn achtergrond en privé-leven geheim en laat niets los over de autobiografische inslag van zijn werk. Deze weigering om als mens ‘geduid’ te worden sluit naadloos aan bij de manier waarop zijn films analyse ontwijken.
Ook TO THE WONDER laat zich andermaal niet zomaar ‘verklaren’. Het is een visueel gedicht zonder veel verhaal of plot en met weinig teksten (geen dialogen maar voice-over stemmen) waardoor de kijkervaring iets heeft van een hypnotische trip, een dromen-in-het-donker met de ogen open.
Malick was altijd al een romantisch en spiritueel filmmaker maar van Badlands en Days of Heaven over The Thin Red Line en The New World tot The Tree of Life en To The Wonder werd de toon steeds melancholischer, ernstiger en pessimistischer. De eenzaamheid en stille wanhoop van de op drift geraakte figuren in het impressionistisch meanderende To The Wonder illustreert perfect het onvermogen van de mens om in de tastbare wereld antwoorden op existentiële vragen te vinden maar onthoudt de kijker ook de emotionele verbondenheid die het even cryptische The Tree of Life zo meeslepend maakte.
TO THE WONDER
De zwierende camera van Emmanuel Lubezki volgt de verliefde Neil (Affleck) en Marina (Kurylenko) bij Mont Saint-Michel waar de Amerikaan en de Française elkaar aanraken, kussen en doelloos rondwandelen. In Amerika verdwalen ze in de straten en velden van een landelijk stadje en in de kamers van een nieuwbouwhuis. De wegen lopen uit elkaar. Zij wil trouwen, hij niet. In Europa ontmoet hij een oude vriendin, de blonde boerin Jane (McAdams), die verliefd op hem wordt. Neil begint te twijfelen. Zijn besluiteloosheid wordt weerspiegeld in de geloofscrisis van Quintana (Javier Bardem), een eenzame priester die uit evenwicht geraakt door kennismaking met armoede.
Alle personages bewegen zich in een spiritueel spanningsveld tussen menselijke liefde en goddelijke liefde, tussen de gefabriceerde voorstedelijke wereld waar Malicks roots liggen en de bezoedelde natuur (even vergiftigd als de mens) die hem eindeloos fascineert. To The Wonder is allerminst conventioneel, het is Malicks meest gedurfde en experimentele film.
TO THE WONDER
In wat een stomme film zou kunnen zijn (op de bezwerende monologen en hypnotische muziek na) zwalpen de personages tussen het aardse en verhevene zonder echte geschiedenis of doel. De camera zwalpt rond hen, zoekend zonder volledig door te dringen in hun psyche. Daarbij komen voice-overs die niet altijd in directe verhouding staan tot de beelden en geen verklaring aanreiken maar verstrengelen met een wereld die voor Malick onkenbaar, wreed en fascinerend blijft.
Het geheel wekt, zoals de titel aangeeft, verwondering en magie op. To The Wonder bewijst dat niet alles verklaard hoeft te worden. Dat visuele dichters schoonheid in banaliteit kunnen vinden. Dat onder de huid kruipende fotografie de intensiteit van mens en natuur in een beeldkader vat. Dat montage je kan meeslepen in een melancholische trip die ons voert van verwondering naar vertwijfeling. Dat de weg kwijtraken juist erg verrijkend kan zijn. Dat levende wezens iets hebben van rondwarende geesten. In zijn laatste recensie prees Roger Ebert deze film omdat hij “meer evoceerde dan aanreikte” en Terrence Malick omdat hij tracht dieper te reiken, “to reach beneath the surface, and find the soul in need”.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 643, maart 2014)
TO THE WONDER:
FILM: **** / EXTRA’S: 0
Terrence Malick; USA 2013; 100′; met Ben Affleck, Olga Kurylenko, Rachel McAdams; dis. A-Film
TO THE WONDER: Ben Affleck en Rachel Weisz