David Cronenbergs Maps to the Stars: De drang naar onsterfelijkheid

MAPS TO THE STARS

Cannes gaf David Cronenbergs Maps to the Stars het etiket ‘Hollywood-satire’ mee. Ten onrechte want het is een tragisch surrealistisch drama over streven naar vrijheid en onsterfelijkheid. “Niet enkel in Hollywood trachten mensen wanhopig hun bestaan te affirmeren,” aldus Cronenberg. Maps to the Stars is een schrijnende ‘Ik besta!’ schreeuw.

“Ze is doodsbang dat ze zal ophouden te bestaan” zegt David Cronenberg over de door Julianne Moore vertolkte actrice, “Havana Segrand is opzijgeschoven door de industrie en werd zo een levende dode”. Verschillende personages kruisen in Maps to the Stars elkaars Hollywoodpad en aanvankelijk lijken ze enkel wanhoop, ambitie, hebzucht en angst te delen. Tot hun traumatische verhalen blijken te overlappen. Maar bestaan of niet bestaan, dàt blijft de vraag.

“Zoals meer in mijn films draait alles om disfunctionele families en dat is hier verstrengeld met een droomrealiteit,” aldus Cronenberg, “de vreemde onsterfelijkheid die kan bereikt worden in Hollywood, de wanhoop die zich meester maakt van mensen wanneer deze onsterfelijkheid hen ontzegd wordt én de boosaardigheid en wreedheid die daarbij de kop opsteken. Fundamenteel menselijke dingen krijgen door de Hollywoodcontext een specifieke textuur”. Maar “ik ben niet geobsedeerd door Hollywood en voelde geen nood om de filmindustrie aan te vallen”.

Maps to the Stars is dan ook geen vitrioolfilm over Hollywood zoals The Bad and the Beautiful (Vincente Minnelli), The Big Knife (Robert Aldrich), Sunset Boulevard (Billy Wilder), The Player (Robert Altman) of Mulholland Drive (David Lynch) maar een metaforisch sprookje over de teloorgang van de hedendaagse samenleving.

Enerzijds worden jong en oud gedreven door een sterk verlangen naar vrijheid. Niet toevallig sluit Cronenberg af met flarden uit een gedicht van surrealist Paul Eluard: “By the power of the word I renew my life; I was born to know you and to name you, freedom”. Maar ook “on the stairs of death I write your name”. Want langzaam groeit bij enkele jongeren de overtuiging dat dood de enige vorm van vrijheid is. Een waanbeeld eigen aan een wereld geregeerd door illusies.

Een wereld bevolkt door mensen die manisch (in hun gedrevenheid naar vrijheid) én depressief (want angstig, pessimistisch en wanhopig) zijn. Energiek én ziek. Net zoals A History of Violence en Cosmopolis maakt Maps to the Stars een malaise tastbaar. Door de heersende brutaliteit is de mens getransformeerd in een monster. Een monster dat tragisch is in zijn menselijkheid.

De film opent met Agatha, een meisje dat met de bus in Hollywood arriveert en gedoemd lijkt een nevenpersonage te blijven. Maar de adolescente met het gedeeltelijk verbrande gelaat blijkt drager te zijn van een verschrikkelijk familiegeheim. De komedie wordt zo langzaam een drama en de aanvankelijk karikaturale figuren worden complexer.

Er is de ouder wordende actrice Havana, een nymfomane die niet terugschrikt voor vernederingen en de stoppen doet doorslaan bij haar assistente Agatha (bloed op een zetel leidt tot bloed op een award). Er is ook kindster Benje (“Hoeveel zomers heb ik meegemaakt? Dertien? Dat is al niet slecht”) en de limochauffeur die constant in beweging is maar nergens geraakt. Maar ook de therapeut die vervreemding countert met hysterie en zelf een verknipte pater familias blijkt. Gedoemd om naast zijn zwembad te sneuvelen.

Maps to the Stars blijkt een incestueus familiedrama waar gezinsleden de realiteit omzetten in fantasie (een ‘Bad Babysitter’-film over een reële tragedie) en de grenzen tussen werkelijkheid en verbeelding vervagen. De regisseur van Videodrome, The Fly, Naked Lunch en eXistenZ schuwt ditmaal de effecten maar niet de visioenen.

Cronenberg gaat voor een fusie tussen realiteit en fantasmen en serveert een naturalistisch Freudiaans sprookje waarin het kwaad een familiale erfenis is en het verdrongene (het onbewuste én traumatische) zich als een virus verspreidt. Waardoor zowel mens als maatschappij vergiftigd worden. Schrikwekkend surrealisme. Grote cinema.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in Filmmagie 647, september 2014)

GENRE Drama

REGIE David Cronenberg

SCENARIO Bruce Wagner

FOTOGRAFIE Peter Suschitzky

MUZIEK Howard Shore

CAST Mia Wasikowska (Agatha Weiss), John Cusack (Dr. Stafford Weiss), Julianne Moore (Havana Segrand), Robert Pattinson (Jerome Fontana), Carrie Fisher (Carrie Fisher), Emilia McCarthy (Kayla), Olivia Williams (Christina Weiss) Sarah Gadon (Clarice Taggart), Evan Bird (Benjie Weiss)

PRODUCTIE USA – 2014 – 111’

MAPS TO THE STARS