Dan Gilroys Roman J. Israel, Esq.: De krachttoer van Denzel Washington
ROMAN J. ISRAEL, ESQ.
Denzel Washington is een even charismatisch als getalenteerd acteur maar zelfs zijn beste films, The Hurricane en The Manchurian Candidate, kunnen moeilijk als meesterwerk omschreven worden. Het geforceerde Fences was geen uitzondering op de regel dat zijn vertolkingen en films fascineren maar onevenwichtig zijn. Idem voor Roman J. Israel, Esq.
ROMAN J. ISRAEL, ESQ.
De 64-jarige Amerikaanse steracteur Denzel Hayes Washington, Jr. grossiert in films die passen in een “ja, maar” of “enerzijds, anderzijds” discours. Ook Roman J. Israel, Esq. van Nightcrawler regisseur Dan Gilroy is zo’n film die niet helemaal geslaagd is, maar toch wel interessant, mede door de krachttoer van Washington. Een beetje het verhaal van Flight, Unstoppable, The Taking of Pelham 123, American Gangster, Training Day en Malcolm X.
Het is geen toeval dat Denzel Washington zelf reeds acht Oscarnominaties in de wacht sleepte maar dat het daarbij telkens – op uitzondering van de August Wilson adaptatie Fences – om de enige nominatie van de film ging. De Academy schat Washington en zijn acteertalent hoog in maar draagt zijn films niet echt in het hart. Dat heeft veel te maken met hun onevenwichtig karakter. Ze bevatten interessante elementen maar die komen nooit helemaal uit de verf.
ROMAN J. ISRAEL, ESQ.
Dan Gilroy stipt in de making of van Roman J. Israel, Esq. aan hoe moeilijk het was om een acteur te vinden die Washington geloofwaardig in een ondergeschikte positie kan duwen (Colin Farrell is verdienstelijk maar moet uiteindelijk het onderspit delven) en het charisma van Washington kan best wel eens een deel van het probleem zijn. Wanneer personages en verhalen iets mythisch krijgen dreigen ze aan realisme, geloofwaardigheid en soms ook dramatiek in te boeten. Bovendien wordt de acteur soms haast de auteur van de film en Fences bewees dat Washingtons mise-en-scène talent daarvoor toch te beperkt is.
In Roman J. Israel, Esq speelt Washington een buitenbeentje, een zonderling die jarenlang als advocaat het schaduwwerk van zijn klein klantoor verricht tot hij door toeval op het voorplan moet treden en de vraag om uitstel bij een proces verknoeit. Met een dramatische impact voor de klant. En grote gevolgen voor zijn eigen carrière. Roman wijst het jobaanbod van de gladde topadovaat George (Colin Farrell) af en ziet wel wat in een samenwerking met activiste Maja (Carmen Ejogo). Maar de cynische advocatuur en de overwerkte rechtbanken blijken niet de geschikte biotoop voor een idealistische zonderling.
ROMAN J. ISRAEL, ESQ.
Met de pakken die hij draagt, de versleten walkman waar hij mee rond host, de muziek waar hij naar luistert en zijn gewoonte om te wandelen in autoparadijs Los Angeles lijkt Roman “out of time en out of place”. Een anachronisme en een Fremdkörper. Hij zegt dingen die niet horen. “Je aanklacht is opgeklopt zodat je een schikking aanneemt en dit snel verloopt,” krijgt een zwarte beschuldigde te horen, “ze willen je straffen omdat je hun tijd gebruikt. Alles draait om kwantiteit.” Terwijl hij de openbare aanklagers weinig subtiel en tactvol aanspreekt. “Vijf jaar voor een zeventienjarige die ingebroken heeft. Zullen we hem anders gewoon meteen doodschieten?” krijgt een verbouwereerde vrouw te horen. “Sorry dat ik u stoor bij uw lopende bandwerk” een andere.
Roman is geen buitenstaander maar als Fremdkörper maakt hij duidelijk dat ‘normaal’ beschouwde zaken eigenlijk abnormaal en fout zijn. Roman J. Israel, Esq. geeft aan dat het Amerikaanse rechtssysteem niet enkel overbevraagd wordt maar ook nadelig is voor Afro-Amerikanen. Straffen zijn te zwaar, verzachtende omstandigheden worden niet meegenomen en onder werkdruk rammen aanklagers nadelige deals door de keel van al wie niet blank is.
ROMAN J. ISRAEL, ESQ.
“Roman J. Israel, Esq. is gebaseerd op het idee dat het rechtssysteem in de V.S. overbelast is,” zegt Gilroy in de making of, “de film gaat over iemand die 40 jaar de last met zich meedraagt om het juiste te doen voor zijn cliënten. Ik hoop dat toeschouwers een gevoel van empowerment meekrijgen. Als Roman het kan met zijn beperkte middelen, dan heb je meer macht dan je weet als individu is de boodschap.”
“We filmden in echte gevangenissen,” benadrukt producente Jennifer Fox, “we wilden het gevoel overbrengen dat gevangenen het moeilijk hebben en samen met die emotie zorgt het realisme ervoor dat de film niet kunstmatig overkomt.” “De zolderingen, het houtwerk, de inrichting van authentiee rechtbanken, dat heeft een eigen vibe,” vult Gilroy aan, “alles wat we doen is gebaseerd op het echte leven.”
ROMAN J. ISRAEL, ESQ.
Gilroy werkt echter ook met metaforen en creëert via zijn kleurrijke protagonist een sprookje: “de film wil inspireren. We stellen ‘het fysieke lichaam verschilt van de ziel die iemand met zich meebrengt’. Mensen zoeken naar een soort held. Voor mij vertegenwoordigt Roman het idee dat er in ons allemaal een held zit.”
Omdat Gilroy een beetje te veel schippert tussen heroïek en realisme, tussen het universele en actuele, legt Roman J. Israel, Esq. de socioculturele structuren en mechanismen maar beperkt bloot. Opnieuw een beetje “ja, maar” dus. Maar ook andermaal een krachttoer van Denzel Washington die in dit portret van een atypische held, een outsider die het geweten van de samenleving is, op een fysieke wijze emoties blootlegt. Met zijn blik, dictie, gebaren en manier van bewegen onthult de acteur de ziel van een individu dat het hart en het geweten van een samenleving blijkt te zijn. Resultaat is een typische “enerzijds geslaagde, anderzijds mislukte” Washington film. Geen topper voor de eindejaarslijstjes, maar toch een film die zal bijblijven.
IVO DE KOCK
ROMAN J. ISRAEL, ESQ.: Dan Gilroy, USA-Can 2017, 122′; met Denzel Washington, Colin Farrell, Carmen Ejogo, Lynda Gravatt; extra’s: documentaires, verwijderde scènes; FILM: *** / EXTRA’S: **; dis. Sony.
DAN GILROY & DENZEL WASHINGTON