Interview Zagros regisseur Sahim Omar Kalifa: “Onder druk keuzes maken boeit me”

SAHIM OMAR KALIFA

In Zagros vertelt Sahim Omar Kalifa het tragische verhaal van een Koerdische herder in de greep van obsessieve liefde, wurgende sociale druk en achterdocht.

ZAGROS

Na 3 kortfilms (Land of the Heroes, Baghdad Messi en Bad Hunter) die hem 97 internationale festivalprijzen opleverden maakt de Vlaams-Koerdische filmmaker Sahim Omar Kalifa zijn langspeeldebuut. “In Zagros kijken we via de ogen van de mannelijke protagonist om zijn dilemma’s en denkwijze te begrijpen,” zei Sahim Omar Kalifa tijdens Film Fest Gent, “door erg dicht bij hem te blijven laten we zijn twijfels, paranoia, liefde en jaloezie echoën in de gedachte van de kijker.”

Ook jij ontvluchtte je land.

“Omdat mijn vader politiek actief was moest hij in 1996 Iraaks Koerdistan verlaten. Mijn moeder en twee broers volgden hem naar België en in 2001 besloot ik ook te vertrekken. Illegaal want ik kreeg geen visum. Wat ik tijdens die trip meemaakte was zo extreem dat ik me vaak afvroeg waarom ik mijn leven op het spel zette. Smokkelaars zijn enkel uit op geld, ze beloven je een comfortabele trip maar uiteindelijk blijkt dat je met 40 mensen in een laadbak bent gedropt voor een hele lange en moeilijke reis. Samen met mensen die elkaar niet kennen, kwaad zijn op zichzelf, zich ergeren aan elkaars lawaai en hun behoeften doen in die beperkte ruimte. Kortom: het is een ware hel!.”

ZAGROS

Die ervaring verwerk je amper in Zagros.

“Omdat de film niet gaat over de tocht van migranten. Het zou alleen maar afleiden, het traject van ons hoofdpersonage is al intens en complex genoeg. Ik maak trouwens nooit autobiografisch werk maar draai wel films die heel dicht bij mijn leven staan. Zelf moest ik veel keuzes maken onder druk van maatschappij, familie en traditie. Beslissingen die niet 100% van mij waren en waarbij het moeilijk was om te bepalen of ze goed waren. De impact van die druk boeit me. Net als de vrijgevochten vrouwen die ik leerde kennen. In 1991 zakten er regelmatig vrouwelijke Koerdische strijdsters af naar mijn dorp.

Een dorp dat heel conservatief was, met vrouwen die thuis bleven en eten maakten, wat zorgde voor een sterk contrast. De vrouwen hadden bij de rebellen veel macht terwijl dat in ons dorp helemaal anders was. Zij moedigden ‘onze’ vrouwen aan om hun voorbeeld te volgen. Hun rebels gedrag creëerde een romantisch beeld in mijn hoofd en daar wou ik een film over maken. Daarnaast ben ik een natuur-fanaat en ook voor Zagros is de natuur erg belangrijk. Dat versterkt zijn ontworteling wanneer hij in Brussel in een heel andere omgeving terecht komt. Hij is een eenvoudig man die geniet van zijn schapen en bergen. Maar mensen en liefde zijn nog belangrijker voor hem dan de natuur, daarom kiest hij voor zijn vrouw.”

ZAGROS

Op zijn berg voelt hij de sociale druk van de mensen met hun oordelen en vooroordelen niet.

“Ondanks zijn liefde voor de natuur en drang naar rust is hij ook gefascineerd door de moderne wereld. Hij onderhoudt contacten met de vrouwelijke strijdsters en is getrouwd met een moderne vrouw. Maar telkens hij naar zijn dorp afzakt wordt hij meteen omsingeld. Zijn vader en zijn neven benadrukken hun dominantie over hem. Traditie, familie, vader en moeder oefenen pressie uit en dat bemoeilijkt zelfontplooiing. Zagros zit geklemd tussen traditie en liefde. Zijn vader en zijn vrouw leven in twee werelden die naast elkaar evolueren. Het lukt hem uiteindelijk om zich los te maken van traditie en zijn vader wanneer hij de oude man uit België wegstuurt.

Maar hij kan zich niet bevrijden van zijn jaloezie en zijn passie voor zijn vrouw. Een simpele herder die geen schaap pijn wil doen gaat door al wat in zijn hoofd binnenkomt – emoties en conflicten – een heel ander persoon worden en dingen doen die hij anders nooit zou doen. Zagros is een liefdesverhaal en de protagonist een obsessief en possessief individu. Iemand die niet kan verdragen dat zijn hond en zijn vrouw Havin bij iemand anders zouden zijn. Zij integreert zich vrij vlot in België omdat ze de taal al wat kent maar voor Zagros ligt het veel moeilijker. In mijn geboortestreek worden mensen alle dagen omringd door warmte en licht, door mensen met wie je kan gaan drinken en eten. Zaken die cruciaal zijn voor je geestelijke gezondheid.”

SAHIM OMAR KALIFA

Je brengt dit in beeld.

“In Koerdistan geven we met warme kleuren en veel licht aan dat hij zich thuis voelt. Terwijl Zagros in België meteen wordt geconfronteerd met donkere wolken, regen en wind. Dit is geen warme omgeving voor hem en wanneer hij uiteindelijk alleen op de luchthaven zit wordt het duidelijk dat zijn geluk weg is. In fel contrast met het begin van de film waar de gelukzaligheid van het scherm spat. DOP Ruben Impens en ik wilden het contrast tussen de twee werelden visueel duidelijk maken. Niet door camerabewegingen en montage maar door binnen eenzelfde beeldvoering te spelen met licht, kleur en warmte.”

Met welk gevoel wou je afsluiten?

“Niet iedereen zal alles hetzelfde interpreteren maar het is duidelijk dat Zagros beseft dat zijn fout onherstelbaar is. In het begin van de film ontdekken we een personage dat vrolijk, jong en gelukkig is terwijl we aan het slot iemand met grijs haar en een sombere blik zien. Helemaal alleen want niemand kijkt naar hem. Je krijgt de indruk dat hij weet dat hij een heel zware fout heeft gemaakt. We dachten lang na over het slot en overwogen alternatieven maar het mocht zomaar niet op straat eindigen, de strgaf moest er in verwerkt worden.”

IVO DE KOCK

(Interview verschenen in De Filmkrant, juni 2018, Zagros Filmkrant)

SAHIM OMAR KALIFA