Luc Bessons Valerian and the city of thousand planets: Schuldig plezier made in Europe

VALERIAN

Kan een verbluffend mooie film ook verbijsterend dwaas zijn? Kan utopische fantasy ook prettig gestoord zijn? Het antwoord is ‘ja’ wanneer een met surrealisme én popcultuur flirtende cineast zijn verbeelding de vrije loop laat. Wat Luc Besson doet met het even bizar als speels sciencefiction epos Valerian and the city of thousand planets.

VALERIAN

Twintig jaar geleden stond de regisseur van Subway, Le Grand Bleu, Joan of Arc en Lucy voor de keuze. Zou hij zijn favoriete strip, de graphic novel ‘Valerian and Laureline’ van Pierre Christin en Jean-Claude Mezieres, verfilmen of het zelfgeschreven dystopische sciencefiction avontuur The Fifth Element? Die knoop werd echter snel doorgehakt omdat de CGI technologie nog onvoldoende ontwikkeld was voor de mix van barokke fantasy en speelse kitsch (Besson is fan van Roger Vadims Jane Fonda fantasy Barbarella) die Besson met Valerian wou ontwikkelen. Het belette hem niet om van The Fifth Element een knotsgekke actiefilm te maken.

Met de hulp van Mezieres, een idool sinds Luc Besson als tienjarige ‘Valerian and Laureline’ ontdekte en meteen de sciencefiction fantasy microbe te pakken had. Toen hij eindelijk met Mezieres en Christin aan het scenario Valerian kon beginnen, besloot de filmmaker om zijn jeugdige blik te bewaren. Dit mocht absoluut geen meta-cinema worden (en met het feit dat Star Wars ook gebaseerd was op de stripreeks was die verleiding er) maar moest speels en kinderlijk naïef blijven. Grappig maar zonder (volwassen) knipogen. Visueel (en met een budget van 200 miljoen kon deze duurste Franse productie ooit uitgroeien tot een illustratie van ongebreidelde visuele fantasie) maar absoluut geen luidruchtig spektakel.

VALERIAN

Het verhaal speelt in de 28ste eeuw en draait rond de intergalactische ordehandhavers Valerian en Laureline die in de immer groeiende zwevende metropool Alpha voor een zware uitdaging komen te staan. Ergens schuilt er een duistere kracht die het vreedzame leven in de Stad van Duizend Planeten bedreigt. Klinkt simpel maar doordat heel veel actie verloopt via virtuele realiteit, er vreemde wezens zoals de Mül Converter (een wezen dat reproduceert wat het opeet) opduiken, de meest bizarre wereld doorkruist worden en Valerian iets te vaak moet gered worden door Laureline verglijdt dit nooit tot een voorspelbaar spektakel.

Het absurde en surrealisme zijn soms niet ver af terwijl logica en diepgang dan weer zoek zijn maar de relativerende barokke stijl van Besson maakt heel veel goed. Zo werkt een scène waar het grootste deel van Valerians lichaam zich in de ‘realiteit’ bevindt terwijl hij zijn arm dreigt kwijt te spelen in een ‘virtuele realiteit’, omdat ze humor en ernst verzoent. Terwijl popster Rihanna hilarisch maar ook emotioneel is als een wezen dat haar verschijningsvorm constant kan aanpassen om Valerian te helpen Laureline te redden.

VALERIAN

Stilering was altijd al het stokpaardje van Luc Besson maar daar waar de scheiding tussen vorm en inhoud in het verleden nogal eens te groot werd (Angel-A) of stijl in de weg stond van de emoties (The Lady) slaagt Besson er met Valerian and the city of thousand planets in om een stijl te ontwikkelen die in functie staat van zowel verhaal als de personages. De filmbeelden zijn mooi maar ze zijn meer dan oogsnoepjes. Ze vertellen het verhaal op een visuele manier.

De rudimentaire dialogen vervullen daarbij een louter ondersteunende functie en de plot bulkt niet van originaliteit. Terwijl er niet op een dwaze scène of personage meer of minder wordt gekeken. En toch is de film behoorlijk genietbaar. Dat heeft veel te maken met Bessons speelse, lichtvoetige en fantasierijke aanpak. Maar ook met de optimistische toon van Valerian and the city of thousand planets. Daar waar de meeste sciencefiction films dystopische nachtmerries schetsen, serveert Besson ons hier een vrij optimistische utopie met een (weliswaar bedreigde) harmonieuze toekomst in een vreedzame wereld.

VALERIAN

Dat het universum en het verhaal voor een keer niet donker zijn is een verademing en sluit naadloos aan bij Bessons keuze voor ‘onschuldig plezier’. “Wanneer je me vertelt dat de wereld van morgen de wereld is die we in al die sciencefiction films zien,” zei Besson in een interview met Indiewire, “dat wil zeggen een wereld waar het constant regent, een depressieve held nadenkt over wat hij zou moeten doen en het o zo donker is; dan pleeg ik zelfmoord want zo’n toekomst wil ik niet.”

Om aan te sluiten met: “Let’s be a little naive and let’s dream. Laat ons zeggen, ‘in de toekomst zal iedereen handjes schudden en lachen naar elkaar en de vreemdeling zal een buitenaards wezen zijn dat kennis wil delen’. Ik wil een jong publiek doen glimlachen en hen de filosofie laten omhelzen waarin de ander niet automatisch een slechterik is.”

VALERIAN

Het geeft aan dat deze ‘dwaze film’ zo dwaas nog niet is maar eerder op kinderlijk naïeve wijze optimisme en openheid omhelst. Alhoewel Valerian and the city of thousand planets geen waarschuwings- of boodschapfilm wil zijn, worden er toch ernstige onderwerpen zoals machtsmisbruik, corruptie, immigratie en racisme aangesneden. Zonder af te wijken van het pretentieloos visueel spektakel waarmee Luc Bessons droomfabriek de concurrentie met spektakelfabriek Hollywood wil aangaan. Dit is wat men noemt “a guilty pleasure”, een schuldig plezier. Geen meesterwerk maar gewoon leuke cinema.

IVO DE KOCK

VALERIAN AND THE CITY OF A THOUSAND PLANETS: Luc Besson, F-B-USA-D-Ch 2017, 136′; met Dane Dehaan, Cara Delevinge, Clive Owen;Ethan Hawke, FILM: *** / EXTRA’S: 0; dis. Belga.

VALERIAN