Liza Johnsons Elvis & Nixon: Satirische kijk op een historische ontmoeting

jan 24, 2018   //   by Ivo De Kock   //   actueel, Algemeen, biopic, dvd, film, Geen categorie, komedie, regisseur  //  No Comments

ELVIS & NIXON

De op 21 december 1970 genomen iconische foto van rock ‘n’ roll legende Elvis Presley en president Richard Nixon handjes schuddend in het Witte Huis inspireerde de Amerikaanse onafhankelijke cineaste Liza Johnson (Return) tot een interessante mislukking, de komedie Elvis & Nixon.

De ontmoeting in december 1970 tussen jeugdidool Elvis Presley en de door de Amerikaanse jeugd (omwille van de Vietnamoorlog en de mensenrechten) uitgespuwde Richard Nixon bleef generaties Amerikanen fascineren. Vooral omdat er amper feiten over bekend geraakten en de betrokkenen er weinig over loslieten.

ELVIS & NIXON

Liza Johnson houdt van originele invalshoeken – in Return (2011) is het een vrouwelijke militair die aanpassingsmoeilijkheden krijgt bij haar terugkeer uit oorlogsgebied en in de Alice Munroe adaptatie Hateship Loveship (2013) tracht een teenager de relatie tussen haar nanny en haar (ex-verslaafde) vader te stimuleren – en het is dan ook niet zo verrassend dat zij deze vreemde episode tracht om te toveren tot een langspeelfilm.

De knipoog naar het Watergate afluisterschandaal in de neon affiche van Elvis & Nixon – “On December 21st, 1970, two of America’s greatest recording artist met for the first time” – geeft aan dat Johnson een komedie voor ogen heeft en dat is wèl verrassend. Drama en ernst leken gezien de bewogen sociaal-politieke context eerder aangewezen en ook al bevat de ontmoeting ironische elementen, geknipt materiaal voor een politieke satire is ze niet.

THE RETURN

Het verhaal van de ontmoeting tussen Presley (Michael Shannon) en Nixon (Kevin Spacey, ondertussen in het echte leven ook uitgegroeid tot een uitgespuwde slechterik) begint met de zich op een dieptepunt in zijn carrière bevindende zanger die een zes paginalange brief schrijft naar de president. Daarin vraagt hij een officiële ondercoverpositie, een badge als ‘Federal Agent-at-Large’ voor de Bureau of Narcotics and Dangerous Drugs, om met zijn contacten in de muziekindustrie te helpen bij de strijd tegen drugs. De conservatieve artiest schaart zich wat graag achter de Republikeinse president die op dat moment onder vuur ligt van jongeren, hippies en Black Panthers. Door Presley samengebracht onder de noemer ‘anti-Amerikaans’.

ELVIS & NIXON

De McCarthy heksenjacht (en Nixon leverde een actieve bijdrage aan de blacklisting) lijkt niet ver af, maar Johnson legt de link niet. Ze wijst, met dank aan achteraf inzichten, wel op de ironie van het feit dat Presley zelf verslaafd was (vooral aan medicatie) en dus eigenlijk een kruistocht tegen zichzelf wil opstarten. Dat de zanger dacht dat de badge hem zou toelaten probleemloos rond te reizen met drugs en wapens blijft onvermeld.

Veel meer aandacht gaat naar hoe Presley plots onverwacht op de stoep van het Witte Huis staat en hoe zijn jeugdvriend Jerry Shilling (Alex Pettyfer) tracht zijn vrijheid (zijn leven eigenlijk) terug te winnen. Het levert een aangrijpende scène op wanneer de superster zich optuigt (met juwelen, riem, zwarte cape, zonnebril én pistolen) en aan Jerry bekent dat het imago de mens Presley heeft vernietigd (of alleszins onderdrukt). “Ik ben een ding geworden, een object zoals een fles Coca Cola” klinkt het. Sterk.

ELVIS & NIXON

Helaas zijn er ook tal van flauwe grappen, zoals de echte Presley die imitatoren ontmoet of geheime agenten als toekomstige collega’s behandelt, en focust Johnson tijdens de ontmoeting van deze larger than life figuren vooral op gimmicks, tics en details die sterk het karikaturale aspect van The King of Rock ‘n’ Roll en Tricky Dicky in de verf zetten.

Wat het gesprek tussen beiden zelf betreft, laat Johnson vooral zien dat het ondanks aanvankelijke moeilijkheden wel klikt tussen beiden. Dat wordt geïllustreerd in de scène waar Presley een wapen schenkt aan de president (de veiligheidsdiensten zijn in alle staten door dat pistool) en door enkele punten van overeenstemming.

ELVIS & NIXON

Maar dat blijven losse flodders in ‘grappige dialogen’ terwijl uit de documenten van Nixon assistent Egil Kroch (vrijgegeven door de National Archive) blijkt dat daar toch een paranoïde politieke visie achter schuilt: “Presley indicated that he thought the Beatles had been a real force for anti-American spirit… The president nodded in agreement… then indicated that those who use drugs are also in the vanguard of anit-American protest. Violence, drug usage, dissent all seem to merge in generally the same group of young people.” En ook: “Presley also mentioned that he is studying Communist brainwashing and the drug culture for over ten years.

In Elvis & Nixon ontbreekt de politieke onderstroom echter en primeert de ‘vreemde vogels onder elkaar’ sfeer. Nixons assistenten Egil Kroch en Dwight Chapin wordt weggezet als strikte bureaucraten die eigenlijk klungelende boefjes bleken te zijn. Een naschrift maakt duidelijk dat ze behoorden tot het team ‘loodgieters’ betrokken bij respectievelijk de inbraak bij de psychiater van Daniel Ellsberg en bij de Watergate affaire. Johnson steekt zo enigszins de draak met hun hypocrisie maar legt nergens de link naar de politieke onrust van die periode en de genadeloze repressie (waarbij in Ohio vier studenten om het leven kwamen).

ELVIS & NIXON

Het probleem van Elvis & Nixon is dan ook niet zozeer misplaatste humor of een gebrek aan ernst maar het ontbreken van context en tijdsgeest. Waardoor het verhaal geen grip krijgt op het verleden en de personages memorabilia blijven. En dat is jammer want deze ontmoeting had een interessant licht kunnen werpen op een tijdsgewricht en een samenleving. Maar de film blijft een bizar buitenbeentje in tijden van comics en blockbusters. Wat Elvis & Nixon het statuut van interessante mislukking oplevert.

IVO DE KOCK

ELVIS & NIXON: Liza Johnson, USA 2016, 85′; met Michael Shannon, Kevin Spacey, Alex Pettyfer,Johnny Knoxville; FILM: ** / EXTRA’S: 0; dis. September Film.

ELVIS & NIXON

Leave a comment