Zodiac schrijft filmgeschiedenis: Beelddichter David Fincher start een technologische revolutie
ZODIAC
“David Fincher schildert met mensen,” aldus acteur Jake Gyllenhaal, “het is moeilijk om een kleur te zijn”. Zeker met 70 ‘takes’ per ‘shot’. De maker van de eerste volledig digitaal opgenomen en verwerkte studiofilm is immers zowel perfectionist als pionier. Zodiac vormt een nieuw keerpunt in de filmgeschiedenis.
ZODIAC
“Ik voelde me zoals de Wright broers,” aldus chef foto Harris Savides in ‘Sight & Sound’, “we probeerden dit vliegtuig uit en bleven maar opstijgen en neerstorten. Er was een startbaan naast ons waar vliegtuigen opstegen en vlogen, maar Fincher wou ons die nieuwe technologie laten gebruiken. Het wordt de toekomst, dus we moeten ergens starten zeker?”
ZODIAC
Het lijstje met historische keerpunten groeit. Te beginnen met het doorbreken van de filmpatenten in 1915 dat leidde tot de oprichting van Hollywood. De introductie van geluid in 1927, 3-strip Technicolor met Becky Sharp in 35 en widescreen met The Robe in 53. De doorbraak van Eastman kleurnegatief midden jaren 50. De ontwikkeling van Panavision en Arri lichtgewicht 35mm-camera’s halfweg de jaren 70. Het eerste gebruik van digitale beelden voor een volledige film met Pleasantville in 98. En nu Zodiac, de eerste grote Hollywoodfilm volledig opgenomen en verwerkt op uncompressed 4:4:4 full-range RGB (digitaal op volledige, niet samengedrukte bandbreedte).
ZODIAC
In mensentaal: de eerste studiofilm die van begin tot einde als ‘data’ werd opgenomen en geproduceerd (Michael Mann draaide Collateral en Miami Vice grotendeels digitaal maar in combinatie met videorecorders; Superman Returns en Flyboys gebruikten gecomprimeerde tape). Als 85 miljoen dollar-productie zal Zodiac ongetwijfeld impact hebben op hoe majors gaan omspringen met deze technologische vernieuwing.
ZODIAC
Fincher en Savides werkten met een Viper – een state-of-the-art digitale camera die ook Mann al gebruikte – en digitale laders (S.two Digital Field Recorders zijn draagbare hard drives) die beelden als digitale files opslaan om ze digitaal te monteren. Pas toen Fincher zich persoonlijk borg stelde voor schade door technisch falen, lieten producenten Warner & Paramount zich overhalen voor dit experiment.
ZODIAC
“Wanneer je van wanten weet én gepassioneerd bent laten mensen je snel gerust want ze willen iemand met een obsessie volgen” aldus Fincher. Die meteen een link legt met Zodiac, een existentiële thriller over obsessieve mensen die in hun zoektocht naar een seriemoordenaar botsen op de grenzen van informatietechnologie. Wie er een allegorie voor de strijd tussen het machinegebonden verleden
(film) en de digitale toekomst (CGI) in ziet, wordt niet tegengesproken door een regisseur die benadrukt dat “de jaren 70 technologisch
primitief waren”.
ZODIAC
Volgens Savides “kruipt de scherpte en het hyperrealisme van het digitale beeld onder je huid. Je ziet elk haartje en zo wordt de kijker net zoals de personages een onderzoeker”. Vooral de monitor beviel Fincher want “voor het eerst in de filmgeschiedenis keken make-up, DOP, regisseur en acteur naar hetzelfde op hetzelfde moment”. Het liet hem toe om zijn ideaalbeeld dichter te benaderen, al was niet iedereen opgezet met de vele takes. Bovendien bestaat er momenteel in de VS geen bioscoop die Zodiac vanaf data file kan projecteren, waardoor de digitale prent niet volledig tot zijn recht komt.
ZODIAC
Het is wachten op een volledige digitale projectie. Maar Zodiac geeft een belangrijk signaal. “Bezie het als een revolutie vergelijkbaar met die in fotografie,” zegt cameraman Geoff Boyle, “wie gebruikt nog film wanneer uitstekende digitale camera’s voorhanden zijn? De kwaliteit van digitale beelden is even goed, je hebt meer controle over de beelden, je kan meteen zien of je nieuwe opnames moet maken en je kan de beelden op je computer opslaan en eenvoudiger manipuleren. Ook meer opnemen kan omdat de kostprijs geen punt meer is”. David Fincher gebruikt de Viper ook voor zijn volgende, The Curious Case of Benjamin Button, “omdat er zovele speciale effecten zijn. We moeten snel kunnen werken”. Ontwikkelt de filmindustrie een variant op de informatiesnelweg?
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 575, juni 2007)
DAVID FINCHER