James Mangolds Walk the Line: Emotioneel liefdesverhaal over vlammende passie

WALK THE LINE

‘Man in black’ Johnny Cash bleef zijn motto “gebruik je mislukkingen als springplank” levenslang trouw. Walk the Line weeft de louterende cyclus zonde-vernietiging-verlossing doorheen het liefdesverhaal van dit cultureel icoon voor wie muziek instinctief én emotioneel was.

“Het beest in mij is gekooid met fragiele tralies” wist Johnny Cash. “Hij klonk als een gewond dier,” zei muziekproducer Rick Rubin over de Cash-sound anno 1993, “na een tijdje was je niet meer bang, je wou alleen nog maar voor hem zorgen”. Wat Rubin deed door met American Recordings de carrière van Cash te herlanceren. De charismatische rebel stierf in 2003 als gewaardeerd troubadour. Op 71-jarige leeftijd, vier maanden na zijn vrouw en zangpartner June Carter Cash. “Ik heb hem nooit zo triest weten klinken als op die dag” getuigt Rubin. Dit slot blijft, net als de succesvolle jaren zeventig en rampzalige jaren tachtig, buiten beeld in de biopic Walk the Line.

WALK THE LINE

De film van James Mangold (Cop Land, Identity) opent en sluit met het Folsom State Prison optreden uit 1968 dat van Johnny Cash een icoon maakte. Daartussen zit een eerste carrièrecyclus: de ontluikende muzikale interesse van de jonge katoenplukker, zijn gospeldebuut en moeizame countrydoorbraak, de euforie na prille successen, de ondergang door drugs en tenslotte de herbronning en rehabilitatie.

Een vertrouwd stramien maar gelukkig blijft het niet bij de artistieke held die zichzelf maakt, vernietigt en heropbouwt. Dat is ook het verhaal van de drijvende krachten achter de artiest: liefde, muziek en geloof. En van de donkere zijde van zijn psyche: zelfvernietiging, ontrouw, agressie. De motor van de film is ook die van country muziek: emoties. Primaire gevoelens van eenzaamheid, verlangen, jaloezie, verdriet, verlies, pijn en liefde waaraan Cash frustratie, woede en agressie toevoegde.

WALK THE LINE

“Wanneer je vanuit je buik (“from the gut”) zingt wil je ook dat luisteraars het instinctief voelen,” stelde Cash. Walk the Line toont hoe de zanger zijn stem vindt. Een messcherp geluid gedragen door overtuiging en integriteit. In een sleutelscène mislukt een auditie bij de legendarische Sam Phillips tot Cash een lied zingt waarin hij ook gelooft. “Dàt is een song die ècht mensen redt” stelt de Sun-producer. Cash begint de verhalen van underdogs en outsiders te vertellen. Gedreven door het advies van zijn broer dat “je niemand kan helpen wanneer je niet weet hoe een verhaal te vertellen”. Empathie én ervaring (“Nu kan je eindelijk je liedjes zingen zonder vals te klinken” zegt zijn vader wanneer Johnny gearresteerd wordt) helpen daarbij.

WALK THE LINE

Cash zingt over isolement (‘Folsom Prison Blues’), liefde (‘Ring of Fire’) en toewijding (‘I Walk the line’). Herkenbare en vooral doorleefde gevoelens die hij met bezieling brengt. Met ingehouden woede ook. Cash provoceert als verzet tegen een vader in wiens ogen hij waardeloos was én schuldig aan het dodelijk ongeval van zijn broer. “God heeft de verkeerde zoon genomen” is een mokerslag die Cash op het podium verwerkt maar doorwerkt in “de duellerende donkere en lichte kanten van zijn persoonlijkheid” (producente Cathy Konrad). “Misschien ben ik wel op weg naar een begrafenis” zei Cash wanneer men hem aansprak over zijn zwarte pakken (“I carry a little darkness on my back… for the poor and beaten down” zong hij).

WALK THE LINE

De ‘Man in Black’ is een tegenstrijdige persoonlijkheid. Een outlaw op zoek naar een gemeenschap. Iemand bij wie fascinatie voor het kwaad gepaard gaat met schuldgevoelens. Een morele zondaar die beseft dat het pijnlijk toeven is tussen hemel en hel. Ook al omdat de scheidingslijn tussen misdaad en liefdesverdriet dun is.

Walk the Line peilt naar de demonen van een eigenzinnige zanger die zijn gitaar manipuleert als een wapen en uiteindelijk door de liefde van een vrouw wordt gered. In een film die volgens Mangold “gestructureerd is als een liefdesverhaal” draait het niet om overwinningen maar om verlossing. Johnny Cash en June Carter worden geïntroduceerd als ‘soulmates’ (hij luistert al als tiener naar haar op de radio).

I WALK THE LINE

June houdt, ondanks alle als duetten vermomde toenaderingspogingen, Johnny lang op afstand maar wordt definitief zijn ‘darling companion’ wanneer hij haar op het podium ten huwelijk vraagt. Een authentiek emotioneel moment. Net zoals wanneer de maestro het podium opstapt om zijn ziel uit zijn lijf te zingen voor enthousiaste gevangenen. Muziek en gevoelens creëren een band die even diepgaand als spiritueel is. Liefde kan wonden slaan maar ook helen. “Weet je hoe ik June noem?” zei Johnny in een interview, “Mijn vuursteen! Wanneer ik dreig uit de doven zorgt zij voor een vonk”. Walk the Line is een emotioneel liefdesverhaal over vlammende passie en brandende liefde. Gemaakt met gevoel voor mensen en muziek.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 560, februari 2006)

WALK THE LINE: reg. James Mangold / sce. Gill Dennis & James Mangold / fot. Phedon Papamichael / mon. Michael McCusker / muz. T-Bone Burnett / act. Joaquin Phoenix (Johnny Cash), Reese Witherspoon (June Carter), Ginnifer Goodwin (Vivian Cash), Robert Patrick (Ray Cash), Dallas Roberts (Sam Philllips), Dan John Miller (Luther Perkins), Shelby Lynne (Carrie Cash), e.a. / pro. Cathy Konrad & James Keach voor Fox 2000 Pictures / USA / 2005 / 135’ / dis. 20th Century Fox

WALK THE LINE

DVD WALK THE LINE:

“Ik verkies ruwe authenticiteit boven gladde perfectie,” zegt Walk the Line-regisseur James Mangold, “het ware leven is immers even onvoorspelbaar als onvolmaakt”. Zijn Johnny Cashbiopic schetst een gelaagd beeld van een ongrijpbaar icoon en zijn onblusbare liefde.

Een vurige Mangold geeft in een sprankelend audiocommentaar meteen aan dat de makers de lat behoorlijk hoog legden voor deze levensechte muzikale biopic (die al afgewerkt was toen Taylor Hackfords Ray het genre nieuw leven inblies). “We trachten in beelden te vatten hoe onze cultuur zondaars en heiligen ziet” klinkt het. Terwijl het verhaal van “een complex man die dankzij de liefde van een schitterende vrouw een tweede kans krijgt” wordt gelinkt aan Elia Kazans East of Eden. Omwille van “de donkere onderstroom in zijn kleurrijk leven”.

WALK THE LINE

Mangold en zijn co-scenarist Gill Dennis lichten een periode uit het leven van Johnny Cash en June Carter omdat verschillende dramatische lijnen samenkomen in het Folsom-concert dat de film opent en sluit (een documentaire legt uit waarom de countryzanger via dit gevangenisoptreden zijn comeback vierde). Bovendien willen ze de man verklaren door aan te geven waar de bron van zijn “river of darkness” lag (Mangold zet het belang van Johnny’s dode broer Jack in de verf). Dat Frankenstein de favoriete film van Cash was, verklaart volgens Mangold veel. “Het is het verhaal van een man die gemaakt is van slechte onderdelen, maar toch probeert er iets van te maken” zei Cash immers zelf.

WALK THE LINE

De zanger “vocht met zijn verdorvenheid,” stelt Mangold, “hij worstelde met zijn natuur in een streven om ‘goed’ te zijn”. De cineast benadrukt dat hij de ruwheid van de vertolkingen wou vatten (daarom zongen Phoenix en Witherspoon zèlf) én het gevoel van musiceren poogde te evoceren (door consequent de camera tussen de muzikanten op het podium te plaatsen). Vandaar het belang van een mise-en-scène die steunt op tegenstellingen en de chemie tussen de acteurs.

WALK THE LINE

Walk the Line viel uiteindelijk in de prijzen (o.m. een Oscar voor Witherspoon) maar Mangold merkt fijntjes op dat aanvankelijk “elke studio het project aan zich liet voorbijgaan, films over authentieke levens worden zeldzamer en zeldzamer”. Hij breekt ook een lans voor ‘ouderwets’ vakmanschap. “Ik wil niet dat de toeschouwers naar mijn vaardigheden staren,” zegt Mangold met een niet mis te verstane verwijzing naar minder bescheiden (maar niet noodzakelijk meer getalenteerde) collega’s, “maar wèl dat ze de emoties van mijn personages beleven”. Heel passend geven documentaires aan hoe de acteurs “from the inside” werkten om mensen neer te zetten die gedreven worden door donkere driften en passionele liefde. “Finding the soul of Johnny & June”, daar draaide alles om. Via een interpretatie van een bewogen leven.

IVO DE KOCK

WALK THE LINE S.E.; USA 2005; 130’; James Mangold; met Joaquin Phoenix, Reese Witherspoon; FILM: *** / EXTRA’S: **** (regisseurscommentaar, docs, verwijderde scènes met commentaar, songs, trailer); zie ook FM 560; beeldformaat 2.39:1; dis. 20th Century Fox

WALK THE LINE