James Grays The Immigrant: Magistraal magisch melodrama
THE IMMIGRANT
“De sleutel tot ambiguïteit is helderheid,” zegt regisseur-scenarist James Gray, “je moet helder zijn om ambigu te kunnen worden. Vaagheid is de vijand”. Gray is een cineast die duidelijke, herkenbare verhalen vertelt maar tegelijk ook ambivalente personages opvoert. Overgoten met een klassiek sausje. Zo is The Immigrant een magistraal melodrama gedragen door ambivalente en ontroerende personages.
THE IMMIGRANT
“Ik zal wel ouderwets zijn,” zegt James Gray, “maar alleen personages en een verhaal interesseren me. Hoe creëer je zingeving in een schijnbaar zinloze wereld? Hoe ontroer je kijkers? Hoe maak je iets diepgaands? Dat boeit me. Al de rest kan me gestolen worden”. De regisseur van Little Odessa, The Yards, We Own the Night en Two Lovers blijft heel eigenzinnig films maken die bij hun release onderschat worden en achteraf een cultstatus bereiken.
Ook The Immigrant werd in Cannes verdeeld onthaald; vooral de helderheid en de emotionaliteit van deze melodramatische kostuumfilm ergerde nogal wat critici terwijl fans een hedendaags verhaal zagen badend in de thema’s die de filmmaker blijvend obsederen. Verraad, dubbele loyaliteit, familie, amoureuze keuzes.
THE IMMIGRANT
De titel The Immigrant introduceert meteen het idee van immigratie en de groeipijnen van een jonge natie. “Ik wou een zo eenvoudig mogelijke titel,” stelt Gray, “direct zoals een opera of een Italiaanse film genre De Fietsendief”. Gray voert het vrijheidsbeeld op en maakt duidelijk waarover het gaat: de genadeloos harde realiteit van de jaren ’20 waarin de Amerikaanse Droom en de Amerikaanse Nachtmerrie een Siamese tweeling blijken voor zowel ‘goede’ als ‘slechte’ nieuwe Amerikanen.
THE IMMIGRANT
Gray serveert ons geen lyrisch epos of spectaculaire odyssee maar een intiem, intens (melo)drama. Zonder de gesloten ruimtes van Ellis Island (overgangsplaats voor immigranten die per boot uit Europa arriveren) en de claustrofobe Joodse wijk in Manhattan te verlaten creëert Gray een pijnlijk, gewelddadig universum waarin dromen en emoties exploderen.
Centraal staat de vrome Poolse immigrante Ewa die meteen gedoemd lijkt. Haar zuster belandt in quarantaine omdat ze lijdt aan tuberculose en zelf dreigt ze teruggestuurd te worden naar Europa omdat ze zich tijdens de overvaart geprofileerd zou hebben als vrouw van lichte zeden (het zal blijken om een verkrachting te gaan). Een welbespraakte pooier loodst haar toch de Nieuwe Wereld in maar dat ‘geluk’ betaalt ze cash doordat ze in de rol van seksuele slavin word gedrongen.
Bruno blijkt zowel beschermheer, regisseur als uitbuiter. Verliefd ook op de vrouw die hij mishandelt en vernedert. Macht en succes blijken niet te verzoenen met liefde. Een fatale driehoek ontstaat wanneer goochelaar Orlando opduikt en een pervers spel opvoert met de illusies van Ewa en de jaloezie van Bruno.
THE IMMIGRANT
Net zoals The Yards en We Own the Night is The Immigrant een somber verhaal met de tragische tristesse van het werk van Dostoïevski. De moeilijke integratie in de nieuwe natie wordt weerspiegeld in hels universum beheerst door corruptie, misdaad en geweld. De personages zijn pionnen in een systeem van georganiseerde uitbuiting.
Cynische pionnen want alleen Ewa, de hoer met het gouden hart, gelooft nog in een mogelijke zege van het goede. Ze drijft haar overtuiging door tot het extreme onder invloed van haar geloof. Haar katholicisme zet Ewa aan tot het fysiek beleven van haar schuldgevoelens. Ze is geen willoos slachtoffer maar een jonge vrouw met een onbuigbare wil die alles wil opofferen – tot en met haar ziel – om haar doel te bereiken, de hereniging met haar zus te bewerkstelligen.
THE IMMIGRANT
Bruno is een ambiguë figuur, een charmant roofdier, een booswicht die bij zichzelf fragiliteit en het vermogen lief te hebben ontdekt. Tot zijn eigen verbazing, want zoals hij Ewa voorhoudt, “wanneer je mijn hart zou drinken, zou je merken dat het vol vergif zit”. Bruno is meester én slaaf, een selfmade man die zichzelf uiteindelijk vernietigt om de immigrante een (levens)kans te geven. Schoonheid en geluk zijn in dit melodrama innig verstrengeld met lijden en pijn. De tranen van Ewa en de grimas bezorgen de Amerikaanse Droom een nieuw leven. Lady Liberty blijft een baken voor immigranten.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 639, november 2013)
GENRE drama
REGIE James Gray
SCENARIO James Gray & Ric Mennello
FOTOGRAFIE Darius Khondji
MUZIEK Christopher Spelman
CAST Marion Cotilard (Ewa), Joaquin Phoenix (Bruno), Jeremy Renner (Orlando), Dagmara Dominczyk (Belva)
PRODUCTIE USA – 2013 – 120’
THE IMMIGRANT