Xavier Dolans Laurence Anyways: Een m/v gejaagd door de liefde

LAURENCE ANYWAYS

Energiek, intens, creatief; de emotionele filmbommen van het Canadese wonderkind Xavier Dolan blijven indruk maken. Dat hij nog lang niet opgebrand is bewijst hij andermaal met Laurence Anyways.

Voor de vroegrijpe piepjonge Canadees Xavier Dolan leek alles zo snel te gaan dat het gevaar niet denkbeeldig was dat hij nog voor het bereiken van zijn artistieke volwassenheid creatief uitgedoofd zou zijn. De nu 23-jarige jongeman uit Montreal verbaasde Cannes in 2009 met het rauwe semi-autobiografische psychodrama J’ai tué ma mère om het jaar daarna terug te keren naar het festival (van de Quinzaine ging het richting officiële selectie) met de dartele tragikomische liefdesfantasie Les Amours Imaginaires.

En nauwelijks twee jaar later maakte hij opnieuw zijn opwachting met een ambitieus romantisch melodrama dat bijna tweemaal zo lang duurt als zijn debuutfilm. Dat Dolans derde werkstuk niet de competitie haalde, leek een slecht voorteken. Maar Laurence Anyways bleek niet het werk van een vroegtijdig opgebrand talent. Het is een briljant liefdesverhaal waarmee Dolan bewijst dat de originaliteit en de charme van zijn werk niet verbonden is met zijn jonge leeftijd.

Dolan schudt ook het label van ‘homofilmer’ van zich af: “In tegenstelling tot wat velen zeggen focus ik niet op een queer oeuvre. Omdat ik homo ben is het logisch dat ik verhalen vertel via homoseksuele personages maar er is geen boodschap of pleidooi, alleen het verlangen om variatie te brengen in de seksuele identiteit van mijn personages”. De echte rode draad door zijn oeuvre wordt gevormd door het ‘onmogelijke liefdesverhaal’ dat hij in verschillende vormen herneemt. Het snoeiharde J’ai tué ma mère, een film waarin woorden ‘doden’, is het onmogelijke liefdesverhaal van een teenager en zijn moeder. Het droomachtige Les Amours Imaginaires serveert de ‘onbeantwoorde liefde’-variant via het verhaal van twee jonge mensen die in hun amoureuze obsessie een derde figuur idealiseren en zo uitkomen bij ontgoocheling, vertwijfeling en pijn. En het melancholische Laurence Anyways vertelt het onmogelijke liefdesverhaal van twee idealistische en marginale jong-volwassenen die niet in staat zijn te leven zonder liefde maar ook liefhebben niet weten te verzoenen met leven.

Het verhaal overspant meer dan tien jaar, van 1989 tot de millennium-wende, maar de historische achtergrond blijft buiten beeld, net als het gewicht van het katholicisme in Québec. Dolan focust op het leven en het lijden van Laurence, een professor filosofie die worstelt met zijn seksuele identiteit. Hij heeft zich nooit man gevoeld en wil vrouw worden. Zonder zijn persoonlijkheid om te vormen, Laurence blijft Laurence.

Meer dan de fysieke transformatie toont Dolan hoe het jarenlange proces zijn leven omgooit. We merken hoe de buitenwereld reageert: de aanvankelijke sympathie van zijn collega’s wordt onder sociale druk afwijzing, op straat wordt hij fysiek geagresseerd. De fan van Proust wordt verbannen naar een eenzaam schrijversbestaan (maar als succesvol auteur van autobiografische romans maakt hij naam op het publieke forum).

Ook de familie laat het afweten. Vader blijft afwezig, moeder weinig empathisch en zuslief afstandelijk. Geen moordkuil maar evenmin een ondersteunende rots. De ruggengraat van het tragische verhaal is echter Laurence’s relatie met Frederique, zijn geliefde die vecht om overeind te blijven in een emotionele maalstroom. Hun liefde blijkt onverwoestbaar maar hun relatie onleefbaar. Daarin schuilt de tragiek van dit melodrama: liefde blijft maar redt niet, identiteit is meer dan een kwestie van geslacht.

De blik mag er anders over denken, het blijft “Laurence anyways” zoals de slotdialoog aangeeft, hoe dan ook Laurence. Dolan vat zijn koppel in kadreringen vol claustrofobe intimiteit en schrikt niet terug voor een metaforische tranenvloed hier en daar maar deze stilering is nooit de spielerei van een jonge snaak. Alles staat in functie van het verhaal en de emoties. Dat is een teken van volwassenheid. Van klasse. En van talent.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 627, september 2012)

GENRE melodrama

REGIE Xavier Dolan

SCENARIO Xavier Dolan

FOTOGRAFIE Yves Belanger

MUZIEK Anne Pritchard

CAST Melvil Poupaud (Laurence), Suzanne Clement (Frederique), Nathalie Baye (moeder), Magali Lepine-Blondeau (Charlotte), David Savard (Albert)

PRODUCTIE Can – 2012 – 168’