Back@themovies: Het regent films in de bioscoop
Naar de bioscoop gaan, het is zoals fietsen, je verleert het niet! Alleen, het zal toch niet meteen zijn zoals weleer wanneer op woensdag 9 juli de zalen heropenen. Daarvoor zijn de verhoudingen tussen producenten, filmverdelers, bioscopen en streaming platformen wat te zeer veranderd. Maar vooral ook: het aanbod is door de lange sluiting te groot en te chaotisch. Of die stortvloed van meer dan 30 films in één releaseweek ook een stormloop naar de zalen zal teweeg brengen blijft de vraag. Al is er hoop: nogal wat filmliefhebbers hebben de donkere zaal en het grote witte scherm zodanig gemist dat de honger groot is. Tijd dus voor lekkers van het filmfront.
In pre-Corona tijden zou er nu altijd hevig geruzied worden over de al dan niet terechte Gouden Palm, lyrisch gedweept worden met de bij voorkeur controversiële revelatie van het filmfestival van Cannes (dat verschoven is naar juli en een copieus filmmenu met zowaar vijf Belgische co-producties belooft te serveren) of reikhalzend zijn uitgekeken naar instant mythische films zoals Dune (Denis Villeneuve) en The Matrix 4 (Lana Wachovski) of de al even op stapel staande Avatar (James Cameron) trilogie en Wes Andersons The French Dispatch.
In plaats daarvan ging de aandacht nu naar een nieuwe slag in de streamingoorlog (Amazon neemt studio MGM en zijn cataloog over voor 9 miljard dollar), de achter een dubbele betaalmuur verscholen (Dalmatiërs remake draaiend rond het bipolaire mode-icoon) Cruella die Disneys stoffig imago een donker artistiek tintje tracht te geven of de nog altijd nazinderende beslissing van Hollywoodmajor Warner om dit jaar al zijn films simultaan in de zalen en via zijn digitaal platform HBO Max (in ons land via Streamz) uit te brengen.
Samen kijken in het donker
Fijn dus dat het eindelijk opnieuw over film kan gaan nu de cinema’s na acht lange maanden weer opengaan. Goed voor een lawine aan titels en meteen ook een fysiek filmfestival, het documentaire festival Docville in Leuven (9 tot 19 juni). Daar wordt Johan Van Schaerens uitstekende, persoonlijke documentaire Future Shocked, over onze worsteling met verandering en de moralisering van het dagelijkse leven (bespreking volgt maandag), met de nodige egards en debatten voorgesteld en kunnen we eindelijk genieten van Spike Lee’s sublieme American Utopia (https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2021/02/25/david-byrnes-american-utopia-building-up-the-house/) op een groot scherm.
In Gent herinnerde maandenlang een aankondigingsbanner van Maïwenns drama ADN (interview volgt woensdag) aan bioscoop Sphinx, waar de ruimte rond de kassa snel werd ingepalmd door klanten van de nabijgelegen fastfoodzaak, ons hoe abrupt de sluiting was gegaan. Een andere voor eind oktober 2020 voorziene film, Thomas Vinterbergs Drunk, opent nu gepast de festiviteiten. De half-ernstige, half-hilarische film van de regisseur van Festen gaat over een niet altijd risicoloze ‘wetenschappelijke’ experiment van vier vrienden die de impact van een constant niveau van intoxicatie onderhouden (lees: in constante dronkenschap verkeren) willen uittesten. Een metafoor voor de noodzakelijke strijd tegen vervreemding via een rebelse zoektocht naar levenslust en intensiteit. Maar gewoon ook een leuke film.
Covid en Cocteau
Ook al een feest – met een spetterende cocktail van kleuren, beelden, emoties en muziek – is Pedro Almodóvars claustrofobisch The Human Voice, een vrije Jean Cocteau adaptatie en een 30 minuten durend filmexperiment. Tilda Swinton brengt in een film tjokvol cinema referenties een vrouw op de rand van wanhoop en depressie (door een onbeantwoorde obsessieve liefde) tot leven. Ze komt thuis, wacht bij zijn koffers op de man die haar verlaten heeft en praat uiteindelijk met hem aan de telefoon. Zijn stem horen we niet maar we zien haar wereld ineen storten. Eerst figuurlijk, dan letterlijk.
“Het was een gril,” zegt Almodóvar, “ik dacht niet dat de film ooit zou worden uitgebracht en zag het als een experiment, een Kammerspiel voor een beperkt aantal ogen. Het ontstond allemaal uit een gevoel van vrijheid.” De opnamen werden verstoord door de lockdown in Spanje maar uiteindelijk ging dit verhaal van een vrouw die gevangen zit in haar passie de Corona sfeer weerspiegelen. Niet toevallig kijkt de protagoniste vanop haar balkon uit op een muur i.p.v. op een skyline en wordt ze bij momenten vanuit een vogelperspectief in beeld gebracht waardoor ze klein oogt. Gevangen in een soort poppenhuis. Heel onverwacht haalt The Human Voice nu ook de bioscoop.
Ode aan het grote scherm
Sommige films springen uit het royale aanbod. Zoals Chloé Zhao’s drievoudige Oscarwinnaar Nomadland (https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2021/05/03/oscarwinnaar-nomadland-druiven-der-gramschap-van-de-21ste-eeuw/), een poëtisch portret over moderne Amerikaanse nomaden die door hun economische fragiliteit amper oog hebben voor de adembenemende natuur die ze met hun campers doorkruisen. De monumentale landschappen smeken om een groot scherm, net als de karaktervolle gezichten waarop Zhao focust in deze aangrijpende hedendaagse Druiven der Gramschap variant.
Arthouse cinema voor volwassenen (al konden onze kids deze tocht door armoedig Amerika wel smaken), maar er is ook filmvoer voor kinderen die optimaal tot zijn recht komt op het grote, magische doek. Calamity bijvoorbeeld, een meeslepend western avontuur waarin een jong meisje meer dan haar mannetje staat. De aparte animatietechniek van Chayé – waarbij contourloze arcering fel contrasterende vlakken zonder fotografisch-realistische details oplevert – benadrukt van bij de openingsbeelden de schoonheid en het immense karakter van de landschappen waar anno 1863 de huifkarren karavaan met families op zoek naar een beter leven doortrekt. Het monumentale karakter van de bergen en vlaktes waarmee de pioniers worden geconfronteerd onderstreept de nietigheid en fragiliteit van de mens.
Er is natuurlijk ook nog K3, dans van de farao (en straks Tom & Jerry, Peter Rabbit 2 en Hotel Transsylvania 3) maar wij kijken vooral uit naar Wolfwalkers, een op Ierse volksmythes gebaseerde animatiefilm van Tomm Moore en Ross Stewart over een meisje dat vriendjes wordt met een magisch wolfwezen. De visuele pracht van de adembenemende aquarelstijl van de makers én de betoverende, originele sprookjeswereld wil je ontdekken in die donkere filmzaal waar vanaf 9 juni het licht weer brandt.
Overstelpend filmaanbod
Het blijft afwachten of keuzestress en het aan de horizon opduikende Europees Kampioenschap voetbal dat op 11 juni afgetrapt wordt roet in het eten gooit, maar er is in ieder geval voor elk wat wils. Zuid-Koreaanse (Peninsula) of Amerikaanse horror (Wrong Turn, The Conjuring 3: The devil made me do it), misdaaddrama met Matthias Schoenaerts (The Sound of Philadelphia), komedies (The Singing Club, Love Sarah, Miss), thrillers (Honest Thief, Songbird),… Een aanrader is alleszins Slalom, een Frans drama dat op gelaagde wijze de problematiek van machtsmisbruik en ongewenste intimiteiten in de sportwereld fileert. Jérémie Renier is briljant als ambigue ski-coach en debutante Noée Abita slaagt er wonderwel in zowel intensiteit als complexiteit op geloofwaardige wijze tot leven te brengen. En, we vallen in herhaling, de visuele kracht van kleurgebruik, camerawerk en de vista’s vormen een extra troef voor de bioscoopervaring.
De comeback van de filmzaal gaat gepaard met veel onzekerheden. Op korte termijn is er de angst dat het overstelpende aanbod in combinatie met koning voetbal en terrasjesweer een domper op de pret zal zetten. Maar wie liever naar het halfvolle glas kijkt oppert dat enkele trekkers het enthousiasme kunnen stimuleren waardoor er een dynamiek ontstaat. Bovendien is de honger na de lange ‘saaie’ periode groot. Op lange termijn speelt de vraag of kijkers nog de zalen zullen opzoeken voor een film die in een streaming maandabonnement zit dat goedkoper is dan een eenmalig bioscoopbezoek.
Toekomstperspectief
Maar de geschiedenis herhaalt zich mogelijk. In de jaren zestig leek in de V.S. het einde van klassiek Hollywood en de verdere opmars van televisie ook het doek te laten vallen over de bioscopen. Maar televisie en filmzalen bleken perfect samen te kunnen leven en evolueren. Ook streaming en de bioscoop kunnen elkaar potentieel versterken. Wanneer de parallel met de sixties en seventies zich verder doorzet kan de pandemie zelfs een positief neveneffect hebben. De crisis van het oude Hollywood leidde tot New Hollywood. Met een nieuwe generatie filmmakers die door een ander soort films te draaien opnieuw volk naar de zalen wist te lokken. Hopelijk grijpt een hedendaagse generatie filmmakers op soortgelijke wijze haar kans om het huidige filmlandschap te hertekenen.
Streaming giganten als Netflix en Amazon specialiseerden zich in middelgrote filmproducties (gemaakt voor een volwassen publiek en met een budget van 15 tot 60 miljoen dollar) en alhoewel de kritiek dat middelmatigheid overheerst terecht is, kregen regisseurs wèl de kans om interessant werk te maken. We denken aan Judas and the Black Messias (https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2021/05/07/shaka-kings-judas-and-the-black-messiah-politieke-moord-in-the-usa/), The White Tiger (https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2021/02/02/ramin-bahranis-the-white-tiger-woede-in-de-neoliberale-jungle/), The Trial of the Chicago 7 (https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2020/11/19/the-trial-of-the-chicago-7-de-rebelse-kracht-van-het-woord/), News of the world (https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2021/02/19/paul-greengrass-news-of-the-world-per-huifkar-van-verdeelde-naar-verenigde-staten/), Da 5 Bloods, Mank, One night in Miami, Oxygène of het meesterlijke buitenbeentje The Underground Railroad (https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2021/05/21/barry-jenkins-the-underground-railroad-slavernij-racisme-en-de-black-gaze/), een meesterlijke miniserie die toch een van dè filmervaringen van het jaar is.
Met een droomfabriek die zich de laatste jaren creatief op een bodemkoers bevond is de gedwongen herbronning voor Hollywoodcinema eigenlijk goed en hoopvol nieuws. En, zoals MOOOV Filmfestival en de Sembène award ook tijdens in Corona tijden bleven illustreren, met een wereldcinema die ondertussen volwassen is geworden én een steeds ruimer publiek weet te bereiken ogen de perspectieven beloftevol voor film. En wat met fysieke dragers, bioscopen en arthouses? “Alles van waarde is weerloos,” de dichtregel van Lucebert is zelden zo vaak geciteerd als tijdens deze pandemie. Maar alles van waarde blijkt weerbaar, juist omdat in crisistijden het besef groeide hoezeer het van waarde is. Zoals Martine Tanghe zei, “het komt allemaal weer goed!” Waar is dat feestje? In een filmzaal bij jou in de buurt!
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen bij DeWereldMorgen.be, vrijdag 4 juni 2021)
Fysiek Filmfestival:
DOCVILLE van 9 tot 19 juni, Leuven, met o.m. Future Shocked, 2040, Meat the future, A machine to live in, Spaceship Earth, Dark Rider, The Dissident, Mischa and the wolves, American Utopia e.v.a. op het programma en naast lezingen ook debatten. Info: www.docville.be
DAVID BYRNE’S AMERICAN UTOPIA van Spike Lee. USA 2020, 105’. Met David Byrne, Jacqueline Acevedo, Gustavo Di Dalva, Daniel Freedman, Chris Giarmo, Tim Keiper, Tendyall Kuumba, Karl Mansfield, Mauro Refosco, Angie Swan, Stephane San Juan, Bobby Wooten III. Muziek David Byrne. Fotografie Ellen Kuras. Montage Adam Gough. Productie David Byrne. Choreografie Annie-B Parson.
Te bekijken in de zalen vanaf 9 juni:
ADN van Maïwenn Le Besco. F-Alg, 2020, 90’. Met Maïwenn, Louis Garrel, Fanny Ardant, Dylan Robert, Marine Vacth . Scenario Maïwenn & Mathieu Demy. Muziek Stephen Warbeck. Fotografie Sylvestre Dedise. Montage Laure Gardette. Distributie The Searchers.
CALAMITY van Remi Chayé. Frankrijk 2020, 78’. Met Salomé Boulven, Alexandra Lamy, Alexis Tomassian. Scenario Remi Chayé en Sandra Tosello. Muziek Florencia Di Concillio. Montage Benjamin Massoubré. Distributie Cinéart.
DRUNK van Thomas Vinterberg. Denemarken-Zweden-Nederland 2020, 117’. Met Mads Mikkelsen, Thomas Bo Larsen, Magnus Millang. Scenario Thomas Vinterberg & Tobias Lindholm. Fotografie Sturla Brandth Grøvlen. Montage Janus Bileshov Jansen & Anne Østerud. Distributie September Films.
FUTURE SHOCKED van Johan Van Schaeren. België 2021, 123’. Met Amos Tindemans (verteller), Walter Weyns, Tinneke Beeckman, Tom De Bruyne, Katleen Gabriëls, Herman Konings, Patrick Loobuyck. Scenario Johan Van Schaeren. Fotografie Wouter Elsen & Vincent Langouche. Montage Mathias Therry. Distributie Dalton Distribution.
NOMADLAND van Chloé Zhao. USA 2021, 107’. Met Frances McDormand, David Stathairn, Linda May, Swankle, Gay DeForest, Patricia Grier. Scenario Chloé Zhao naar Jessica Bruder. Muziek Ludovico Einaudi. Fotografie Joshua James Richards. Montage Chloé Zhao. Distributie Disney.
SLALOM van Charlène Favier. Frankrijk 2020, 92’. Met Jérémie Renier, Noée Abita. Scenario Charlène Favier. Fotografie Yann Maritaud. Muziek Alexandre Lier, Sylvain Ohrel, Nicolas Well. Montage Maxime Pozzi-Garcia. Distributie: Arti Film.
THE HUMAN VOICE van Pedro Almodóvar. Spanje 2020, 30’. Met Tilda Swinton. Scenario Pedro Almodóvar naar Jean Cocteau. Fotografie Jose Luis Alcaine. Muziek Alberto Iglesias. Montage Teresa Font. Distributie: Cinéart. Ook op dvd (interview Pedro Almodóvar & Tilda Swinton als extra).
WOLFWALKERS van Tomm Moore & Ross Stewart. Ierland-VK-Frankrijk 2020, 113’. Met stemmen van Eva Kolsteren, Tove Schröeder, Has Drijver. Scenario Will Collins. Muziek Bruno Coulais. Montage Darrah Byrne, Richie Cody & Darren Holmes. Distributie: Periscoop.
