Ettore Scola: Italiaanse meester van de socio-politieke film

sep 26, 2020   //   by Ivo De Kock   //   actueel, Algemeen, dvd, film, regisseur  //  No Comments
C’eravamo tanti amati

De onderschatte en uiterst productieve Italiaanse cineast Ettore Scola (°1931) begon zijn carrière met een ‘commedia all’italiana’. Eerst als scenarist (begin jaren 50), later (vanaf ‘64) als regisseur. In de schaduw van de grote tenoren De Sica, Rossellini, Visconti, Pasolini, Fellini en Antonioni maakte Scola vooral populaire films die het midden hielden tussen zedenkomedie en satire. Tot theatraliteit en ernst de humor verdreven en zijn cinema koel werd.

La Terraza

De ‘commedia all’italiana’ ontstond als artistieke en sociopolitieke stroming eind jaren 50, in het kielzog van het neorealisme. Regisseurs zoals Dino Risi, Mario Monicelli en Marco Ferreri maar ook meester Vittorio De Sica en een met de sketchfilm Se permettete parliamo di donne als regisseur debuterende Ettore Scola tekenden voor oneerbiedige, soms groteske sociale satires. Komische films die via picareske verhalen met karikaturale, archetypische personages de contradicties en de regionale verscheidenheid van de Italiaanse samenleving blootlegden.

De vrijheid van toon bleef, maar de uitbundigheid maakte in de jaren 70 plaats voor bitterheid en nostalgie. In de donkere spiegel die de cineasten het publiek voorhielden zijn de impact van de economische crisis en het politieke radicalisme merkbaar. Hoewel Scola ondanks zijn communistische sympathieën geen militant filmmaker is, laat hij in de tragikomische kroniek C’ERAVAMO TANTO AMATI drie vrienden (verzetsstrijders die van dezelfde vrouw houden) over een periode van dertig jaar met de ontgoochelingen van het leven worstelen. Bijna symbolisch voor de sombere jaren 70 is het verdwijnen van vier maestro’s (De Sica, Rossellini, Visconti, Pasolini) en Scola verbindt zijn analyse van de naoorlogse maatschappelijke veranderingen met een hommage aan de cinema die deze evolutie begeleidde.

Una Giornata Particulare

C’ERAVAMO TANTO AMATI is een warme ode aan Vittorio De Sica waarin diens Ladri di biciclette een dramatische rol speelt (een cinefiele leraar wordt getraumatiseerd wanneer zijn juist antwoord op een De Sica-vraag tijdens een filmquiz fout wordt aangerekend). Scola laat de neorealistische (zwart-wit) visie van het verzet en het Rome van de jaren 50 overvloeien in de kleurrijke weergave van de buitensporige (en tot ontgoocheling leidende) jaren 60. Ambulancier Nino Manfredi belandt tijdens de opnames van La dolce vita aan de Trevi-fontein. Met de echte Federico Fellini en de echte Marcello Mastroianni.

Als acteursregisseur zou Scola schitterend werk leveren met de sterren van de commedia all’italiana. Mastroianni en Manfredi maar ook Vittorio Gassman, Ugo Tognazzi en Sophia Loren. In o.m. Brutti sporchi e cattivi, UNA GIORNATA PARTICOLARE, I nuovi mostri en LA TERRAZZA. Opmerkelijk is de antitypecasting van Loren en Mastroianni als huisvrouw en homoseksueel in UNA GIORNATA PARTICOLARE. Met dit bitterzoet portret van twee outsiders – slachtoffers van de machocultuur en het fascisme – die elkaar ontmoeten op de dag dat heel Rome uitloopt voor het historische rendez-vous Hitler-Mussolini, verschuift Scola het accent van de humor naar de ernst.

C’erevamo tanti amati

Een lijn die hij doortrekt in LA TERRAZZA, een kritische terugblik op zijn bijdrage aan de filmkomedie. Via (vanuit vijf standpunten herhaalde) sketches portretteert deze tragikomedie de neergang van vijf met de filmindustrie verbonden mannen. Die stellen vast dat ze niet langer jong en belangrijk zijn én door geëmancipeerde vrouwen werden voorbijgestoken. Scola toont zich andermaal een meester in het schilderen van vervreemding en de overlevingsstrijd van fragiele individuen, maar de toenemende ernst en aandacht voor structuur zouden zijn latere films uit evenwicht brengen. Een cerebrale, theatrale aanpak verstoort het dooreenweven van grote geschiedenis en kleine verhalen in Passione d’amore, La Nuit de Varennes, Le Bal en La famiglia. Terwijl Splendor, La Cena en Gente di Roma Scola in de vergetelheid deden belanden.

IVO DE KOCK


C’ERAVAMO TANTO AMATI; I 1974; 120’; met Nino Manfredi, Vittorio Gassman; FILM: **** / EXTRA’S: 0; UNA GIORNATA PARTICOLARE; I 1977; 101’; met Sophia Loren, Marcello Mastroianni; FILM: **** / EXTRA’S: 0 (trailer); LA TERRAZZA; I 1980; 155’; met Vittorio Gassman, Ugo Tognazzi; FILM: ***/ EXTRA’S: 0; dis. Homescreen.

Una Giornata Particulare

Leave a comment