Rodrigo Sorogoyen El Reino: Tussen ironie en ernst.
De met Goya-filmprijzen (de Spaanse Oscars) overladen Spaanse politieke thriller El Reino van Rodrigo Sorogoyen is een afwisselend komisch en spannend spektakel dat afrekent met corruptie en graaicultuur. We kijken via het point-of-view van de charismatische politicus maar in een wervelend slot wordt het tapijt onder onze voeten weggetrokken.
Dat Antonio de la Torre een intense en energieke acteur is weten we al na o.m. Balada Triste de trompeta, Canibal en La Isla Minima, In El Reino schakelt hij nog een versnelling hoger in zijn vertolking van de charismatische maar corrupte politicus Manuel Gomez Vidal. Een openingsscène waarin hij druk telefoneert, eet (nee: vreet) en luidruchtig praat met vrienden in een restaurant zet meteen de toon: dit is een energiebom. Een zelfzekere en irritante macho die zich een ’top of the world’ air aanmeet. Zonnebrillen, een jacht, feestjes en sexy vrouwen volgen.
Een praatzieke Spaanse film – het slechtste van de Italiaanse en Franse cinema gebundeld – lijkt zich aan te kondigen. Met een gruwelijk onsympathieke protagonist die niet snel genoeg op zijn bek kan gaan. Kinetische cinema ook met een beweeglijke camera en een duistere, gejaagde technosoundtrack. Maar regisseur Rodrigo Sorogoyen (Stockholm, Madre, Que dios nos perdone) verrast door ons snel te laten meeleven met dit nochtans weinig innemend personage en in een mix van zwarte komedie en paranoïde thriller een wijdvertakt systeem van corruptie in de Spaanse politiek bloot te leggen.
In Spanje kwam El Reino uit vlak na een grootschalig corruptieproces waardoor een handvol zakenlui en politici jarenlang achter de tralies verdween en dat leverde de film een stevig commercieel succes op. Aangevuld met zeven Goya’s, onder meer voor de regisseur en de hoofdacteur. Buiten de grenzen bleek deze thriller geen hit maar een eerder exotische achtbaanrit die een weinig positief beeld ophangt van de Spaanse politieke landschap (gesjoemel met Europese subsidies maken het ietwat universeel).
Alles draait in El Reino rond de populaire politicus Manuel López-Vidal (de la Torre dus), een selfmade man die zich binnen zijn eigen partij heeft opgewerkt tot vicesecretaris waardoor hij zich meteen ook tot een efficiënte witteboordencrimineel kan ontpoppen. Schaduwboekhoudingen, witwaspraktijken en illegaal doorgesluisde gemeenschapsgelden maken immers de dienst uit. Dit systeem dreigt in te storten wanneer een andere politicus wordt gearresteerd. In opdracht van het partijbestuur begint Manuel aan een rondje puinruimen, meteen ook de kans om hoger op de politieke ladder te klimmen.
Wanneer anderen in Manuel evenwel de perfecte zondebok ontwaren, besluit hij om zich niet zomaar te laten doen. Verliezen staat immers niet in zijn woordenboek, intrigeren daarentegen wel. Maar de kracht en de verbetenheid van de machthebbers blijkt groot en zowel het verzamelen van bezwarend materiaal als het bespelen van de media loopt niet van een leien dak. Niet toevallig belandt hij daarbij in een sinister universum dat veraf staat van het zonnige, kleurrijke wereldje waarin hij aanvankelijk beweegt. Naast de villa waar Manuel te doen krijgt met een overmacht is er een desolaat benzinestation, een verlaten donkere weg waar de koplampen van auto’s door de duisternis priemen en een op zijn kop belandde auto.
De toonwissel – van satirische kroniek naar angstaanjagende thriller – is opmerkelijk maar regisseur Sorgoyen brengt ook de kijker uit evenwicht. Daar waar we aanvankelijk met afschuw afstandelijk zitten kijken naar een corrupte etter beginnen we langzaam te sympathiseren met de underdog die de speelbal blijkt van een crimineel en cynisch systeem. Tot in de finale een vrouwelijke TV-journaliste – tot dan weggezet als een hersenloze en gemanipuleerde stoeipoes – de macho serieus op zijn plaats zet door een heldenstatus onderuit te halen. Hoe geloofwaardig zijn immers de onthullingen van iemand die het systeem niet enkel in stand hield maar er ook van profiteerde. Tegelijk dient de cineast ook ons verlangen naar een happy end – de overwinning van de underdog en vernietiging van het systeem – een stevige klap toe.
El Reino balanceert op de dunne grens tussen ironie en ernst die Ilja Leonard Pfeijffer in zijn essay ‘Ondraaglijke lichtheid’ tracht te duiden. Droogjes geeft Sorgoyen ons mee dat enige gelijkenis tussen fictie en werkelijkheid zeker geen toeval is. Corruptie en criminele machtsstructuren zijn ernstig te nemen. Maar een dosis absurdisme en een portie ironische knipogen ontbreken evenmin in deze bewust weinig subtiele politieke thriller. Door over the top te gaan lijken de makers soms mis te schieten. Of juist niet. P.F. Thomése bracht ooit een pertinente lofzang aan “ironie, dat gecompliceerde wapen waarmee je raak kunt schieten door heel precies naast het doel te mikken.” In die zin is El Reino een schot in de roos. Of is dat een ironisch statement?
IVO DE KOCK
EL REINO: regie: Rodrigo Sorogoyen; Sp – F – 2018 – 131′; met Antonio de la Torre, Monica Lopez, Jose Maria Pou, Nacho Fresneda, Ana Wagener; scenario Isabel Peña & Rodrigo Sorogoyen; fotografie Alejandro de Pablo; muziek Olivier Orson; montage Alberto del Campo; FILM: *** / EXTRA’S: 0; distributie: Cherry Pickers.
