Bavo Dhooge: De ‘S’ van schrijver en sympathiek filmpersonage

“Er wordt veel over film gepubliceerd maar er wordt amper over geschreven.” Nagels met koppen sloeg misdaadauteur Bavo Dhooge toen hij tijdens het Film Fest Gent ‘Schrijvers op het scherm’ voorstelde. Een non-fictie werk dat zijn twee passies – cinema en literatuur – samenbrengt door stijl en inhoud te verzoenen.

Met meer dan 100 boeken sinds zijn debuut ‘Spaghetti’ in 2001 heeft Gentenaar Bavo Dhooge (°1973) de reputatie verworven sneller te schrijven dan zijn schaduw. Zijn bijnaam ‘S-Express’, een verwijzing naar boeken in verschillende genres met titels die beginnen met ‘S’, klinkt pejoratief maar met de autobiografische vaderroman ‘Sr.’ uit 2018 bewees Dhooge zijn literair talent. Dat komt van pas om van ‘Schrijvers op het scherm’ niet enkel een didactisch boeiend boek te maken maar ook eentje dat aangenaam leest. En het onderwerp op een persoonlijke manier uitdiept door er bespiegelingen over schrijven en het schrijversbestaan aan te koppelen. Zonder dat het een oefening in narcisme wordt.

Tijdens zijn studies aan filmschool KASK ontdekte Dhooge zijn voorliefde voor films over schrijvers. Hij begon met een lijst op te stellen van dergelijke films. Toen hij zich terug over het onderwerp boog als ontspanning na ‘Sr.’ bleken er geen boeken over schrijvers in films te bestaan. Een lacune die gevuld wordt met een boek waarin Dhooge zo’n 800, bekende en minder bekende, films oplijst die een bepaald thema behandelen. Hij vertrekt van de vaststelling dat het beeld van de schrijver aan zijn typemachine weinig filmisch is en contrasteert met wat er allemaal in diens geest en verbeelding leeft. Dat zet cineasten aan te kijken “naar wat schrijvers doen wanneer ze niet schrijven”, iets wat Dhooge boeit “omdat ik er mijzelf in herken.”

Hij wijst op een frappant beeld in de film Trumbo van Jay Roach uit 2015. Een door de communistenjacht in Hollywood werkloos geworden scenarist schrijft in zijn badkuip en tijdens het verjaardagsfeest van zijn dochter is hij wel in huis maar toch afwezig. Herkenbaar stelt Dhooge die beschrijft hoe schrijvers er vaak zijn en ook weer niet. Omdat ze “in de zone zitten.” Dat kan moeilijk zijn voor je naaste omgeving weet Dhooge

Uit de bijeengesprokkelde films puurt Dhooge zo’n twintig types schrijver die hij in hoofdstukken aan verschillende thema’s linkt. De ‘in de zone’ levende schrijver maar ook mentaal onevenwicht, writer’s block, drugs, dronkenschap, stelen uit de realiteit, in residentie of on the road werken, mentors, spookschrijvers, seks en liefde, dood en ziekte, herinneringen, censuur, kluizenaarschap; het komt allemaal aan bod. “De schrijver, de privédetective en de alcoholverslaafde zijn drie sympathieke outcasts” weet Dhooge en het fileren van dat outsiderstatuut vormt samen met liefde voor het woord zowat de rode draad door de verschillende hoofdstukken.

Je proeft het research- en schrijfplezier van Dhooge bij het lezen van ‘Schrijvers op het scherm’. Maar hoe leuk geschreven ook, dit is geen woordspielerei. Dhooge reikt inzichten aan en durft ook scherp uit de hoek te komen. Zo lezen we “de grootheidswaanzin en het meerwaardigheidscomplex t.o.v. de kleine, onderdanige boekleverancier die dit kleine filmwereldje in Vlaanderen de laatste decennia hebben tentoongesteld, zijn stuitend.” Dhooge besluit dat de nieuwe schrijver van een nieuwe tijd mogelijk leidt tot een resem nieuwe films over schrijvende schrijvers. En een nieuw boek over schrijvers op het scherm? Dat hopen we. Ondertussen is er deze uitstekende ‘Schrijvers op het scherm’, een must voor liefhebbers van film én literatuur.

IVO DE KOCK

(Artikel gepubliceerd op Gent Leest)

Bavo Dhooge, Schrijvers op het scherm, Angèle, Antwerpen, 2019, 335 pag.