Eric Khoo’s Be with me: I wanna CU of: De smaak van liefde en hoop
Hoe leeft, communiceert en heeft men lief in de stadstaat Singapore? Met zijn derde film duikt onafhankelijk filmmaker Eric Khoo (Mee Pok Man, 12 Storeys) achter de schermen van de ‘nanny state’. Niet om af te rekenen met het autoritaire regime dat burgers via comfort hersendood maakt. Wèl om hoop te injecteren in een koel universum beheerst door eenzaamheid, emotionele armoede en zielloze communicatie.
Eric Khoo verstrengelt drie fictieverhalen van emotioneel gehandicapten van alle leeftijden met het waargebeurde verhaal van een dove en blinde vrouw. Dankzij deze Theresa Chan werd Be with me geen donkere aanklacht maar een hoopvol minimalistisch filmessay. Want volgens Khoo zei Chan: “Ik wil dat de wereld mijn verhaal kent. Het leven is de moeite waard om geleefd te worden en men moet ophouden met zich te beklagen”.
De openingsfilm van de ‘Quinzaine des Réalisateurs’ van Cannes is een ontroerende les in menselijkheid en tederheid. Eric Khoo draaide Be with me voor weinig geld, op 16 dagen met een niet-professionele cast én een digitale high definition camera, maar dacht er véél over na. Getuige de unieke stijl, complexe structuur, rake karakterschets, haarfijne ritmering en perfecte toonzetting. Zijn opzet was “een film te maken die niet alleen onderhoudend is maar ook een beroep doet op de intelligentie van de kijker”.
Wat hij waarmaakt via quasi dialoogloze, gefragmenteerde verhalen waarin personages de speelbal zijn van het toeval en de eigen emoties. De film verrast door pas na verloop van tijd de dove en blinde schrijfster Theresa Chan als hoofdpersonage naar voor te schuiven. Waarbij de romantische fictiefilm een autobiografische documentaire wordt.
Be with me start als een liefdesstudie via drie parallel vertelde verhalen die verschillende levensperiodes in beeld brengen: adolescentie, volwassenheid en derde leeftijd. Verhalen quasi zonder ‘gesproken’ woorden maar vol beelden en ‘geschreven’ woorden. Met personages opgesloten in eenzaamheid die trachten te communiceren (chat, smiley, sms, brief) maar ondanks veelzeggende blikken en digitale signalen nooit contact maken.
Het eerste deel van Be with me is een stomme film waarin emotionele analfabeten (jongeren en volwassenen) en veteranen (weduwnaar) vruchteloos liefde trachten te uiten of te vinden. De romance van twee jonge, hippe meisjes die elkaar via internet vonden en communiceren via sms verandert in een drama wanneer de interesse van een van hen uitgaat naar een jongen. Amoureuze stalking vergroot alleen maar de kloof. Een zwaarlijvige veiligheidsagent gluurt verliefd naar een jong kaderlid via bewakingscamera’s.
Deze voyeur durft geen contact op te nemen met de altijd zichtbare maar onbenaderbare vrouw, vreet zich uit frustratie te pletter en zet zich met een woordenboek in de aanslag voor een wit blad. In de hoop via tekst uit zijn isolement te kunnen breken. Maar hij blijkt slechts voorbestemd om iemand anders een tweede kans te bezorgen. Een eenzame oude kruidenier leeft dan weer alleen met de geest van zijn gestorven vrouw. De in rouw opgesloten man kan geen afscheid nemen. Hij herleeft wanneer zijn culinair talent hem introduceert bij een dove, blinde vrouw. Dankzij zijn zoon.
Deze openingsverhalen tonen hoe mensen reageren wanneer het object van hun liefde hen afwijst (adolescente), hen negeert (volwassene) of verdwijnt (oude man). Ze tonen ook hoe moderne communicatiemiddelen en observatietechnieken een muur optrekken tussen individuen. Er is immers geen contact. Die connectie ontstaat wèl tussen de kokende oude man en een op haar tast-, reuk- en smaakzin vertrouwende Theresa Chan. Zij degusteert zijn gerechten.
Eric Khoo maakt zintuiglijke cinema; de kijker wordt visueel aangesproken en de personages communiceren via aanraking én smaak. Ook het culinaire speelt een belangrijke rol. Er is de liefdevolle gastronomie van de oude man. Maar ook de vreetzucht waarmee de zich misprezen en genegeerd voelende bewakingsagent een leegte vult. En het fastfood-restaurant dat voor de adolescente leugen en verraad gaat symboliseren.
“Ik beschouw voedsel als communicatiemiddel,” zegt Khoo, “ik hou van eten en Theresa ook. Daarom hebben we een sequentie opgebouwd via voedsel en gebarentaal”. Ook in andere scènes laat de cineast vooral het beeldkader spreken, met dialogen die vervangen worden door ‘Talk 2 Me’-sms’jes en gedesatureerde kleuren waarmee de eenzaamheid van personages en hun onvermogen emoties uit te drukken in de verf worden gezet. Het enthousiasme van Theresa doet de oude man opnieuw smaak in het leven krijgen. Haar via ondertiteling verteld levensverhaal is een les die hoop introduceert in de film (ook al zegt ze “al mijn dromen zijn dood”).
Eric Khoo bekampt lijden met optimisme en doorbreekt affectief isolement door het tastbaar maken van emoties. Want wanneer liefde en communicatie verstoord zijn komt het erop aan de zintuiglijke band met de wereld te herstellen. Door aanraking, proeven van eten, genieten van geuren, op papier zetten van letters,… Be with me is een visueel gedicht over eenzaamheid en de oncommuniceerbaarheid van liefde dat àl onze zintuigen opent en smaakt naar meer. Ook al omdat Eric Khoo heel fascinerend zowel documentaire en fictie als literatuur en stomme film versmelt.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in Film & Televisie, n° 558, december 2005)
