Het Richard Kelly Universum: Een Amerikaan in Brussel

Op 15 juni verzorgden we de Q&A met Richard Kelly tijdens de avant-première van de re-release van Donnie Darko in Cinéma Galeries, de Brusselse bioscoop waar vanaf 24 juli de (Frans ondertitelde) director’s cut van zijn cultfilm loopt. Het werd een fijn gesprek op de bühne en achter de schermen.

Fast Forward naar een Post Scriptum. Ondanks de jetlag, de vragen om selfies en handtekeningen was filmmaker Richard Kelly (° 1975) achteraf heel blij die zaterdag in de Brusselse Koninginnegalerij, niet ver van waar de gebroeders Lumière hun eerste Belgische betalende voorstelling organiseerden. “Wat ademt Cinéma Galeries film uit!” zei Kelly. En, meer persoonlijk: “Het is leuk dat mijn in 2001 weinig succesvolle debuut nu zo’n cultstatus heeft, maar ik ben vooral blij te merken dat zoveel fans graag nadenken en discussiëren over een complexe, enigmatische film. Dat ze een persoonlijke film meerdere keren willen zien om er telkens weer iets anders in te ontdekken vind ik helemaal te gek.”

Een Amerikaan in Europa. Voor hij op uitnodiging van Cinéma Galeries naar Brussel afzakte had Kelly reeds een door Carlotta Films georganiseerde Parijse driedaagse achter de kiezen. Met voorstellingen van 4K gerestaureerde versies van afwisselend de theatrical cut en de (langere) director’s cut van zijn cultdebuut Donnie Darko uit 2001. Ook daar enthousiaste reacties die de Amerikaanse filmmaker “energie gaven om koppig mijn eigen weg te volgen.” Dat mijn achtjarige zoon Sam zich afvroeg of iemand wel kon leven van drie films (Donnie Darko, Southland Tales & The Box) in bijna 20 jaar vond Kelly best grappig: “Hij mag gerust zijn, ik zal niet meteen verkommeren. Verschillende studio’s betalen me goed om bepaalde scenario’s en projecten te ontwikkelen dus ik hou het wel uit tot wanneer al wat in de pijplijn zit gerealiseerd wordt.”

De (her)geboorte van de eerste cultklassieker van het nieuwe millennium. In 2001 omschreef Richard Kelly Donnie Darko wat cryptisch als “’The Catcher in the Rye’ verteld door Philip K. Dick” en menigeen zou zijn tanden stukbijten op deze enigmatische film over adolescentie verteld door de ogen van een jongere die zichzelf ziet als een romantische held. “Some people are born with tragedy in their blood.” Dit coming-of-age verhaal speelt in 1988 en mixt zowel genres (horror, sciencefiction, apocalyptisch drama) als thema’s (tienerangst, tijdreizen, seksuele repressie, desintegrerende gezinnen, geestesziekte). Tijdens de Q&A vroegen we naar de geboorte van de film.

Hoe ontstond Donnie Darko?

Richard Kelly: “Alles begon met het verhaal van een ijsblok die loskwam van een vliegtuig en zich in een woning boorde. De kamer van een teenager werd daardoor vernietigd maar gelukkig was hij er niet. Toen ik dit als tiener las in de krant vond ik het verontrustend. Ik vroeg me af wat de impact van zoiets zou zijn geweest op mij. In mijn verbeelding werd de ijsblok een motor van een onvindbaar vliegtuig en trachtte de jongen het mysterie te ontrafelen.”

Waarom distilleerde je hier een scenario uit?

“Ik was 23, pas afgestudeerd en werkte ’s nachts in een postproductiebedrijf van muziekvideo’s waar ik de monteurs van cappuccino’s en pizza’s voorzag en tussendoor hun materiaal gebruikte om Visceral Matters te monteren, een kortfilm waarmee ik wou bewijzen dat ik kon regisseren. Ondanks mijn diploma van de USC School of Cinematic Arts en een eerdere kortfilm (The Goodbye Place) had ik echter een scenario nodig om duidelijk te maken dat ik ook een langspeelfilm aankon. Daarom schreef ik op basis van dat bizarre verhaal uit mijn jeugd in een koortsachtige energieuitbarsting van zo’n 28 dagen een draft die weinig verschilt van de uiteindelijke versie. Mijn productiepartner Sean McKittrick hielp het inkorten van 150 naar 120 pagina’s die ik dan kon rond sturen.”

Hoeveel mensen vonden je gek?

“Heel wat. Maar er waren ook positieve reacties en ik overtuigde een agent die zijn contacten aansprak. Het enthousiasme groeide maar men trachtte me toch te overtuigen de regie aan iemand anders te laten. Ik bleef echter koppig bij mijn besluit zelf te regisseren. Daardoor bleef het aanslepen. De doorbraak kwam er toen acteur Jason Schwartzman, die na Rushmore hot was, toehapte. Dat zette producente Nancy Juvonen aan om het scenario te lezen en mij te ontmoeten.

Via haar werd Drew Barrymore producente en actrice voor de rol van onderwijzeres en verzamelden we een budget van 4,5 miljoen dollar. Jasons oom Francis Coppola bood extra financiering maar pas in 2001 en omwille van Drews werkschema moesten we in de zomer van 2000 draaien. Daardoor moest Jason, die andere verplichtingen had, afhaken en ging de rol van Donnie naar Jake Gyllenhaal. Het budget bleef beperkt.”

De première vond plaats op het Sundance filmfestival.

“De vertoning was rampzalig en niemand wou de film kopen. Gelukkig wist Christopher Nolan Newmarket Films te overtuigen om de Amerikaanse distributie op zich te nemen. We creëerden een zeker momentum met 26 oktober 2001 als releasedatum en 58 schermen in 6 steden…”

…maar dan was er 9/11 en lag een vliegtuigmotor die zich in een huis boort plots gevoelig.

“Mensen gingen de eerste maanden gewoon niet naar de bioscoop. De gebeurtenissen wierpen een schaduw over de première maar Donnie Darko geraakte in enkele zalen en dat was al iets. De box office resultaten waren helaas teleurstellend.”

Omwille van 9/11 of omdat Donnie Darko een moeilijke film was?

“Het was een combinatie van factoren. Mensen zochten enkel nog escapisme, we hadden geen geld voor publiciteit, de film was donker en ingewikkeld. We haalden amper 500.000 dollar maar er was wel een kleine groep enthousiastelingen die voor word of mouth zorgden. Bij de dvd release sloeg de film wèl aan waardoor we uiteindelijk nog winst maakten. Er ontstond zelfs een hype.”

Donnie Darko werd een cultfilm die blijft begeesteren. Dat 18 jaar later beide zalen van Cinéma Galeries vollopen voor een voorstelling in jouw aanwezigheid zegt veel. Hoe verklaar je dit?

“Ik denk dat de look en sfeer wel aanspraken en er een emotionele connectie ontstond. Het feit dat het verhaal veel interpretaties toelaat hielp ook. De mythes verstrengeld in de film fascineerden en door via een website het concept van tijdreizen toe te voegen versterkten we de raadselachtigheid. Die site werd een hub waar fans ideeën uitwisselden. Zo begon het sciencefiction aspect van de film te leven en daar speelde de director’s cut op in.”

Je werkte mee aan de 4K restauratie van Donnie Darko.

“We staken veel tijd in het opkuisen van de beelden en het corrigeren van sommige effecten. Het is daarom fantastisch om de film na al die tijd nog eens op een groot scherm te zien. Al zijn er nog dingen die ik graag zou verbeteren, zoals de motor die loskomt van het vliegtuig en inslaat op Donnie’s kamer.”

Was er een diepere motivatie om Donnie Darko te maken?

“Elk kunstwerk ontstaat uit angst voor de dood en een verlangen naar liefde en erkenning. Voor mij vormen roem en geld geen motivatie, films maken zie ik als een spirituele zoektocht. Ik hoop dat mijn films mensen gelukkig maken en hen doen nadenken.”

Je streeft naar films die persoonlijk zijn.

“Ik wil niet zozeer filmmaker zijn maar films maken die ik absoluut moet maken. Films die mijn films zijn, met dingen die uit mijn fantasie en ervaringen komen. Zo is Donnie’s stad gebaseerd op Midlothian, mijn biotoop in Virginia, waar ook een Grandma Death leefde. Als scenarist tracht ik er over te waken dat alle personages verschillend zijn en ook nevenpersonages tot hun recht komen. Je leert vermijden dat alle personages hetzelfde lijken door mensen te observeren en op details te letten. Ik luister op café graag naar de gesprekken van mensen.”

Jouw films dagen kijkers uit om ze zelf te ontcijferen. Niet evident in de huidige filmindustrie.

“De industrie kiest voor geformatteerde mainstream films die inspelen op succesformules. De studio’s staan niet open voor wat origineel en afwijkend is en dat maakt het extra uitdagend omdat je hen moet overtuigen dat het ook anders kan. Gelukkig zijn er ook veel opwindende nieuwe manieren om films te maken en vertonen. Het zet me ook aan om mijn scenario’s te verfijnen.”

Mijn zoontje was ongerust dat je zo weinig films maakt dat je financieel niet kan overleven.

“Hij mag gerust zijn, ik zal niet meteen in armoede belanden. Er zijn verschillende studio’s die me goed betalen om bepaalde scenario’s en projecten te ontwikkelen dus ik haal het wel tot al die projecten die in de pijplijn zitten gerealiseerd worden. Ik hou er niet van om die projecten aan te kondigen uit vrees ze te beheksen. Wanneer ik een stevig groen licht krijg zal ik het aankondigen.”

En wanneer je terug in de tijd kon gaan, wat zou je in 2001 doen?

“Dat is een moeilijke. Ik zou naar Florida gaan en iedereen zeggen te stemmen voor Al Gore.”

De liefde voor verwaarloosde kinderen. Een interview voor de Q&A bood de kans dieper in te gaan op Kelly’s visie op filmmaken en wonden bloot te leggen. Want de manier waarop Southland Tales met voor het festival typische pathos publiekelijk werd afgemaakt tijdens het festival van Cannes deed pijn. Toch wil de regisseur zijn film maudit niet loslaten.

De laatste keer dat we de lange versie van Southland Tales zagen dateert van die fameuze zondag 21 mei 2006 in Cannes. Want achteraf was er enkel nog de ingekorte versie die op dvd uitkwam. Ik hunker naar die originele versie.

Richard Kelly: “Ze bestaat nog. Voor het eerst in 13 jaar is de lange versie van Southland Tales uit de kluizen gehaald en opnieuw vertoond in LACMA, het Los Angeles County Museum of Art. Ruim 500 mensen kochten tickets voor die vertoning van 23 mei, mensen vlogen naar LA vanuit verschillende Amerikaanse steden. It played like a rock concert! Het was een gekkenhuis, een waanzinnige belevenis. Niemand had die versie nog gezien in dertien jaar. De effecten waren niet afgewerkt maar dat waren ze nooit, de Cannes versie was een work in progress. De vertoning gaf me het gevoel een totaal nieuwe film te zien.”

Dat heeft natuurlijk ook te maken met die Cannes-ervaring. Ik herinner me dat ik zo sterk meegesleept was door Southland Tales, een wilde en prikkelende ervaring die ik tijdens die festival editie enkel nog bij Bug van William Friedkin had, dat het gejoel na de vertoning overkwam als een schok. Een ruw ontwaken dat voor jou zeker nog veel erger was. Maar goed, soms moet er tijd overgaan voor sommige films gewaardeerd worden.

“Ze volgen een lange, slingerende weg. We spreken momenteel over een uitgebreidere versie van Southland Tales. Alle elementen zijn er, we hebben toegang tot het materiaal en er zijn mensen die er achter staan. De vraag is alleen hoe groot we het zien. Maar er zijn concrete gesprekken bezig. We zullen wel zien.”

Is de versie die je voor ogen hebt even lang als die van Cannes?

“Ja, en het is de bedoeling de link te leggen met de drie graphic novels, geschreven door mezelf en geïllustreerd door Brett Weldele, die ontwikkeld werden als prequels op Southland Tales. De eerste was klaar in 2006 en wou ik uitdelen in Cannes.”

Het was de bedoeling dat de film Southland Tales, in Star Wars traditie, het vierde deel van een sage zou zijn?

“Ja, er zijn zes hoofdstukken, de film bevat hoofdstukken 4 tot 6, en de eerste drie hoofdstukken gaven we uit als graphic novels. Oke, is er een knipoog naar Star Wars maar de drie prequels die we uitgaven (Two Roads Diverge, Fingerprints, The Mechanicals) zijn lineaire vertelling die naar de film leiden. In de film zit ook een scenario dat het Dwayne Johnson personage onderzoekt voor zijn rol maar doordat hij gebrainwasht wordt is het complexer dan dat. Dat scenario brengt de film verder naar de toekomst, in 2008. Er zijn dus lagen in en het geheel was bedoeld als een interactieve ervaring.”

Zijn die graphic novels gemaakt voor de film?

“We hadden er drie uitgewerkt. Eentje was volledig klaar toen we naar Cannes gingen en ik had zo’n 100 exemplaren bij maar niemand wou ze, iedereen vond het maar rommel. Voor de Amerikaanse release van de film in 2007 hebben we de andere twee afgewerkt. We maakten de boeken zelf, met beperkte middelen en zonder verdeler.

Dankzij mijn vriend regisseur Kevin Smith vonden we de onafhankelijke uitgever Graphiti Designs bereid ze uit te brengen. Maar de boeken marineren nu al zo’n dertien jaar, mensen geven exemplaren door aan elkaar en ze bereikten een cultstatus. Het rare is dat er zo een sfeer van verwachting is ontstaan rond een film die eigenlijk oud is maar doordat haast niemand hem zag ook weer nieuw overkomt. Hopelijk kunnen we daar op verder bouwen.”

Toen je Southland Tales presenteerde in Cannes zei je dat je films wou maken die mensen verschillende keren terug willen zien. Dat is je alvast gelukt met Donnie Darko zoals blijkt uit de speciale voorstellingen van zowel de theatrical als de director’s cut in Parijs en Brussel.

“Telkens je een film maakt ben je er lang mee bezig. Jaren wanneer je er ook de scenariofase bijneemt. Je leeft lang met een film en wanneer je monteert moet je de film ontelbare keren zien. Wanneer je ’s avonds gaat slapen loopt hij nog door je hoofd. Voor mij is het zoals het bouwen van een huis. Ik was graag architect geworden of cartoonist. Als filmmaker kan ik beide combineren. Wanneer ik in een huis rondwandel wil ik constant nieuwe details zien, nieuwe dingen aan de muren, nieuw meubilair,… Een film moet zo’n huis zijn waar je constant in leeft, dingen onderzoekt en nieuwe details ontdekt.”

Je films moeten dan ook ‘rijk’ zijn, met verschillende lagen en elementen.

“Helaas kost dat huis veel geld. En een film rijker maken vraagt tijd en geld.”

Bovendien is het uitdagender voor het publiek. Mainstream films maken duidelijk wat een toeschouwer op bepaalde momenten exact moet denken en voelen terwijl je bij jouw films als kijker de dingen zelf moet ontdekken en duiden.

“Het is een immersive experience, je wordt ondergedompeld in een sfeer en een ervaring. Dat is moeilijk en wanneer er tijdens de eerste kijkervaring geen connectie is met voldoende mensen geraak je als filmmaker in moeilijkheden. Dat heeft me problemen opgeleverd aan de box office en bij marketing pre-release test screenings. Mijn werk is delicaat en moet voorzichtig behandeld worden en dat is de reden waarom ik geen films wil maken voor alle elementen goed zitten.

De laatste tien jaar ben ik bezig geweest met het schrijven en voorbereiden van verschillende projecten zodat ik een pak films in de pijplijn heb zitten. Wanneer ik voor de eerste groen licht krijg kan ik gedurende lange tijd de ene film na de andere maken. Het was niet makkelijk om al die jaren te schrijven maar ik heb hard gewerkt en ik weet dat ik dingen heb die niet enkel goed maar ook mogelijk zijn en me hindernissen besparen. Hopelijk.”

Wat is er nodig om dat laatste duwtje te geven?

“Mijn schrijfwerk voor alle projecten moet volledig af zijn zodat de mensen die me vertegenwoordigen voor al die projecten ook een afgewerkt product kunnen aanbieden. Het is zoals een dominospel, wanneer het eerste steentje valt volgt al de rest.”

Zijn die projecten verbonden met elkaar?

“Ja en neen. Er zijn veel verschillende projecten, ze zijn allemaal verbonden omdat ik ze bedacht, ze behoren tot mijn universum. Net zoals mijn eerste drie films gelinkt zijn door mythologie, beelden en thema’s. Bovendien gaat het om verschillende formaten, verschillende media. Het is een ruime variëteit die me een lange tijd kan bezighouden.”

Het gaat niet enkel om bioscoopfilms?

“Er is film, televisie en ook websites bieden veel mogelijkheden. Al is dat voornamelijk een bonus. Er zijn nu veel streaming diensten terwijl de grenzen tussen film en televisie vervagen. Daarom is men nu bezig de terreinen op nieuwe manieren af te bakenen. Of het nu gaat om filmprijzen, festivals of vertoningswijzen. Er is het conflict tussen Cannes en Netflix, de vraag is meer en meer wat is een movie en wat een television show.,…

En wanneer is een film klaar, kan je een film zo maar blijven veranderen,….

“…kan je een film zomaar blijven uitbreiden. Quentin Tarantino deed iets heel interessants met zijn film The Hateful Eight voor Netflix. Hij voegde 30 minuten toe en hermonteerde de film zodat het vier episodes werden die telkens openen met de koets in de sneeuw en de Morricone score. Dan volgt hoofdstuk 1 met credits en eindgeneriek, hoofdstuk 2, 3 en 4; telkens afzonderlijke episodes met een volwaardig verhaal. Zo maakte hij van zijn film een miniserie. Vier uur lang en ik moet zeggen dat het een verbetering is, ik heb er met veel plezier naar gekeken. Het was een andere manier om die film te beleven. Netflix vertoeft natuurlijk in zijn eigen universum en Quentin kan veel gedaan krijgen maar het was een erg geslaagd experiment.”

Wil je zelf je films blijven veranderen?

“Ik start niet aan een film met het idee hem te blijven transformeren. Wanneer ik bij film beschik over de middelen om alles te doen wat ik wil doen denk ik dat het bij een cut zal blijven. Mijn eerste drie films maakte ik tussen mijn 24 en 34 jaar, wat erg jong is, en zeker voor Donnie Darko en Southland Tales beschikte ik niet over de middelen die ik nodig had. Bij The Box wèl. Er zijn 40 minuten verwijderde scènes maar ik denk dat er hooguit 8 minuten terug in die film zouden kunnen wanneer de effecten afgewerkt waren.”

Van Donnie Darko bestaat er een theatrical en een director’s cut. Welke versie verkies je?

“Ik ben over geen van de twee versies tevreden. We ronden de director’s cut af in 2004 maar er stonden nog een pak visuele effecten die niet echt op punt. Vooral naar het einde van de film zijn er mechanische effecten die ik graag had gedaan waarvoor de middelen ontbraken. Beide versies hebben hun kwaliteiten. Ik denk dat de theatrical cut beter werkt in een volle zaal terwijl de director’s cut meer is voor de nieuwsgierige kijker die thuis de meer literaire elementen en het thema van tijdreizen wil ontdekken. Al de links naar tijdreizen creëerde ik al in 2001 maar er was onvoldoende ruimte voor in de film. Voor mij schuilt dat in het boek. Ik integreerde het daarom in de website die meer duiding gaf aan de film. Dat sloeg aan want mensen keerden terug naar die site om de film te trachten te decoderen of om eigen theorieën te spuien.

De studio begreep dat die interesse in tijdreizen een kans was om een geflopte film opnieuw tot leven te wekken en ze boden mij de director’s cut aan. Het liet me toe tijdreizen te integreren. Wanneer Donnie het boek leest, leest het publiek mee met hem en ziet het wat hij ervaart. Ik wist dat het een radicaal andere film zou opleveren maar eentje die kan coëxisteren met de bestaande film. Het was nooit de bedoeling om de bioscoopversie te vervangen. De director’s cut is gewoon een alternatieve versie die je kan ervaren wanneer je open staat voor andere interpretaties.

Ofwel is Donnie ervan overtuigd dat het allemaal een droom was, ofwel heeft hij echt iets ervaren. Mogelijk stuitte hij op iets zo ver verwijderd van ons begrip dat hij besefte niet langer te kunnen leven. Het moest verwarrend en verontrustend blijven, maar ik wou dit grote verhaal met zijn grote ideeën verbinden met iets archetypisch zoals zelfopoffering en, via mijn tijdreisboek The Philosophy of Time Travel, met het idee van een deus ex machina.”

Persoonlijk heb ik een voorliefde voor de director’s cut waar INXS meteen de toon zet voor een liefdesverhaal met een held die zich opoffert voor zijn geliefde. Wanneer je op die manier emotioneel betrokken raakt in een film doen de effecten er minder toe. Het openingsbeeld met Donnie die in foetushouding op de grond ligt en als het ware herboren wordt is ijzersterk.

“Die scène was de eerste die we draaiden. We waren daar op die bergweg in het Los Angeles National Forest om 3 uur ’s morgens om de steadycam klaar te maken, de weg vrij te houden, het materiaal uit beeld te plaatsen voor het panorama shot en de scène te repeteren met Jake Gyllenhaal. De zon komt op en voor het eerst in mijn carrière roep ik ‘actie’ en in mijn opwinding en enthousiasme roep ik een tweede keer ‘action’ wanneer ik ‘cut’ bedoelde. De crew barstte in lachen uit en zou me er blijven mee plagen. De ironie was dat we het materiaal enkele dagen later bekeken en vaststelden dat het beeld beefde in de zes opnamen omdat de steadycam bediener zijn camera fout gekalibreerd had. Het was onbruikbaar hoe adembenemend het shot ook was.

Gelukkig werd het gezien als gevolg van falend materiaal en liet de verzekering een nieuwe opname toe. Twee weken later filmden we alles opnieuw: de omstandigheden waren ideaal en alles verliep rimpelloos. Het deed me beseffen dat er ondanks alle voorbereidingen toch onvoorziene omstandigheden kunnen opduiken. Ook tijdens de eerste twee opnamedagen voor The Box liep het fout. We draaiden in de Boston Public Library met heel veel scènes, een achtervolging, met alle belangrijke acteurs. We werkten met vier camera’s maar omdat mijn digital technician vergat een stekker in te steken werd er niets opgenomen. Opnieuw moesten we terugkeren. Dat zijn hartbrekende momenten waar je vreest iets kwijt te zijn dat je nooit kan recupereren. Gelukkig bestaat er een verzekering voor zo’n zaken.

In The Box zegt een personage “I saw the pain in your face”. Dat gaat terug naar Donnie Darko, een film over pijn en hoe moeilijk het is om op te groeien als teenager. De film is ook gemaakt vanuit het standpunt van een teenager.

“Ik ben waarschijnlijk een eeuwige teenager. Wat typisch is voor de 21ste eeuwse mannelijkheid. Veel mannen gedragen zich alsof ze permanente adolescenten zijn. Met al de technologie die we hebben werden we baby’s, we kunnen constant spelen en zitten met een smartphone supercomputer in onze zak. Hoe ouder ik word, hoe meer ik me zie in verschillende personages in de film. Maar het draait allemaal om Donnie en waar hij zou zijn geweest wanneer hij lang genoeg geleefd had om volwassen te worden.”

“Kids are only grown ups with open eyes” schreef Lawrence Durrell aan Henry Miller. Als kind zie je de wereld nog zonder de regels van volwassenen en dat is wat Donnie doet. Hij zit in zijn geest nog met de vrijheid van een kind en die breng je over door vanuit zijn standpunt te filmen.

“Het is interessant dat je dit zegt want in Euphoria, een serie die mijn vriend Sam Levinson ontwikkelde voor HBO, zit een dialoogzin van een veertiger die zegt tegen een adolescent “Jouw generatie speelt niet volgens dezelfde regels.” De jongere generatie ziet de regels die opgesteld werden op het vlak van ras, geslacht, seksualiteit of kunst als regels van een oudere generatie. Ze zijn het er niet mee eens en willen de regels veranderen, dingen op hun manier doen. Dat maakt het boeiend om te denken aan jongere generaties en dingen te bekijken vanuit hun standpunt. Daarom kijk ik hoopvol naar de nieuwe generatie, de teenagers die deze wereld erven en er anders naar willen kijken.”

Hoe belangrijk was DOP Steven Polster bij Donnie Darko?

“Hij is mijn partner, we deden drie films samen en hopen een vierde keer samen te werken. Steven was een fantastische mentor én hij slaagt er telkens in de film groots te laten lijken. Ik ben erg visueel ingesteld, mijn ouders lieten me een kunstrichting volgen omdat ik al teken sinds mijn vijfde. Alle tekeningen voor Donnie Darko, al die konijnen tekeningen, deed ik zelf. Steven weet mijn visuele ideeën perfect te vertalen naar film. Wanneer ik een onmogelijke steadicam opname in gedachten heb zegt hij Richard, we gaan het opdelen in vier secties, om het te laten werken. Wanneer we in een ruimte met lage plafonds zitten vindt hij manieren om het uit te lichten. Hij is een prima probleemoplosser en huurt mensen die het best geschikt zijn voor het proces.”

Polster zegt dat hij je vroeg om van elke scène te zeggen waarom je die in de film wou.

“Inderdaad, omdat hij wil weten hoe passioneel ik er om geef. Wanneer iets niet echt nodig is hoeven we er geen tijd aan te verspillen. Vooral voor The Box schoot ik veel te veel materiaal. Omdat we digitaal werkten was te verleiding te groot om extra zaken te filmen en die bleken achteraf niet echt nodig.”

Er zitten veel filosofische elementen in je films, in The Box verwijzingen naar Sartre en discussies over atheïsten en agnosten.

“Dat boeit me. Een agnost houdt een open geest over hogere krachten terwijl een atheïst zich afsluit. Ik ben agnost, ik heb niets tegen atheïsten maar ik kan er nooit een zijn omdat ik mijn leven niet wil spenderen met de gedachte dat er niets is. Dat is te deprimerend. Daarom gebruiken we wetenschap om zin te geven aan de wereld, ook al valt die wereld nooit helemaal logisch te verklaren.”

Die wetenschappelijke benadering is ook familiaal bepaald, je vader ontwierp de camera die Marsopnamen maakte zoals het personage van The Box.

“De ouders in The Box zijn nauw verwant met mijn eigen ouders. Mijn vader werkte voor NASA, mijn moeder was een lerares, verloor vier tenen en mijn vader maakte een prothese voor haar.”

Kijk je nog naar je oude films?

“De eerste tijd niet, dan lijken ze open wonden, maar nu kan ik er naar kijken en zien wat er verbeterd aan zou moeten worden en wat goed is. Het was fantastisch om Southland Tales terug te zien, ik was in de wolken.”

Had de reactie in Cannes een negatieve invloed op jou?

“Zeer zeker. Ik wist meteen dat de film ingekort moest worden maar besefte dat we geen geld hadden voor de effecten. Er hing een donderwolk over de film. Ik ben blij dat deze donkere wolk weg is met die screening in LACMA. Zelfs wanneer het de enige keer zou zijn dat die nog vertoond is. Dan heb ik toch die ene avond gehad. Maar er beweegt een en ander en ik denk dat we er echt iets mee kunnen doen.”

Wat is je favoriete film?

“Dat is altijd Southern Tales, mijn meest verwaarloosde en mishandelde film. Het is mijn misbegrepen kind, mijn meest onbegrepen kind.”

Mijn zoon vroeg me hoeveel films je gemaakt had. Met drie in bijna 20 jaar rekende hij uit dat je maar 9 films zou halen in 60 jaar.

“Daarom wil ik de verloren tijd goedmaken, hopelijk haal ik de dubbele cijfers.”

IVO DE KOCK

Brussel, 15 juni 2019

(Interview verschenen bij www.filmmagie.be: Kelly1 & Kelly2)