Charlie Chaplin thuis: De digitale en interactieve comeback van een icoon

CHAPLIN HOME VIVEY

«I sometimes sit out on our terrace at sunset and look out over a vast green lawn to the lake in the distance, and beyond the lake to the reassuring mountains, and in this mood think of nothing but enjoy their magnificent serenity» schreef Charles Chaplin in ‘My Autobiography’. Dat gevoel deelden we toen we in oktober 2003 de voormalige woning van de iconische komiek bezochten ter gelegenheid van de lancering van de ‘Charles Chaplin dvd collectie’.

CITY LIGHTS

Het terras waar Charles Chaplin aan het einde van zijn autobiografie over spreekt is dat van het in het Zwitserse Corsier-sur-Vevey gelegen «Manoir de Ban». In dit domein, vlakbij Montreux en het Lac Léman, bracht de acteur-filmmaker samen met zijn gezin de laatste 25 jaar van zijn leven door. Begin oktober ontvingen de Chaplin kinderen Geraldine, Josephine, Michael, Eugene en Annie «thuis» voor het eerst een select internationaal persgezelschap.

Aanleiding was de Europese lancering van The Chaplin Collection op dvd én de aankondiging van de omvorming van de Chaplin home tot een hypermodern Chaplin Museum (in 2016 ging uiteindelijk Charlie’s World open, een interactief wassenbeeld museum volledig gewijd aan Chaplin). Voor de aanwezigen een vreemde en beklijvende belevenis. Een blik door de ramen bij de projectie van Richard Schickels uitstekende documentaire The Life and art of Charlie Chaplin en je zag het terras en het grasperk die op dat ogenblik in Chaplins home movies opdoken.

LIMELIGHT

Een wandeling door het huis en je botste op de sofa uit City Lights. Terwijl Geraldine Chaplin haar entree maakte via een draaitrap met achter haar het geprojecteerde silhouet van Charlot. Even opvallend waren de blije gezichten van Chaplins kinderen en kleinkinderen bij de voorstelling van de definitieve collectie met de (op het door Universal gecontroleerde A Countess of Hong Kong) langspeelfilms van «het  eerste genie van de cinema».

Josephine Chaplin was niet alleen tevreden met de technische kwaliteit maar ook met het homogene karakter van de collectie: «De ‘Chaplin Association’ drong er bij MK2 en Warner Home Video op aan maar één versie te ontwikkelen voor alle landen om zo lokale afwijkingen te vermijden». Criticus en filmmaker Richard Schickel zag de collectie als een middel om «jongeren in de grote tent van de filmgeschiedenis te krijgen» en om «de Chaplins op een heel andere manier te tonen. De kwaliteit van video was zo deprimerend dat je amper de film kon zien, dvd heeft intrinsiek de eigenschap om het beste uit een film te halen».

MODERN TIMES

Ook voor Eugene Chaplin is het een middel om nieuwe generaties te bereiken: «Ik stel vast dat jonge kinderen tot zo’n 10 a 12 jaar geen vooroordelen hebben t.o.v. zwartwitfilms; zij kunnen nu thuis kennismaken met Chaplin-films. Adolescenten hebben meer problemen met zwart-wit maar ik hoop dat de uitstekende beeldkwaliteit hen over de brug haalt».

Voor Geraldine Chaplin «is deze mooie dvd-collectie een droom die werkelijkheid wordt. Mijn moeder is nu 12 jaar dood en ik voelde Chaplin in de vergetelheid glijden. Niet de figuur Chaplin – die bleef herkenbaar – maar in de VS dachten mensen spontaan eerst aan IBM, omwille van hun reclamecampagne met de Chaplinfiguur. De filmmaker Chaplin was uit het geheugen verdwenen omdat zijn films niet meer te zien waren. De Chaplinfamilie heeft er jaren vruchteloos voor gevochten om zijn oeuvre te redden en terug onder de aandacht te brengen. Tot we met Marin Karmitz van MK2 kennismaakten.Een formidabele man met een passie voor Chaplin. Daarnaast was er de cinematheek van Bologna die de films restaureerde. En plotseling zijn al die films opnieuw te zien, in uitstekende staat. Thuis, in de bioscoop. Mensen behandelen ze als nieuwe films. Want de kunst van Chaplin is opnieuw zichtbaar».

A COUNTESS FROM HONG KONG

De familie wil Chaplin ook nog op een andere manier opnieuw tot leven brengen. Door van hun thuis een interactief museum te maken wil The Charlie Chaplin Heritage Site Foundation het icoon van de 20ste eeuw reanimeren in de 21ste eeuw. Michael Chaplin: «Het is een ambitieus project dat heel wat voorbereiding en veranderingswerken vraagt voor we eind 2005, begin 2006 de deuren kunnen openen. Bedoeling is de buitenkant van het hoofdgebouw en de tuinen te bewaren, de kamers op het gelijkvloers en boven in te richten zoals ze waren toen we hier met de hele familie woonden en de kelder en bijgebouwen als expositieruimte te gebruiken. Een evocatie van Victoriaans Engeland, een interactief visueel programma, een hypermoderne bioscoop, hologrammen,… Kortom, geen tentoonstelling van hoeden en wandelstokken maar een modern, interactief beeldmuseum dat ook jongere generaties kan aanspreken». Een mooie droom, de tijd is rijp voor Chaplins comeback.

Corsier-sur-Vevey, 3 oktober 2003

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in Film & Televisie, n° 538, januari 2004)

GOLDRUSH