Ridley Scotts All the Money in the World: Het uitwissen van ‘monster’ Kevin Spacey
ALL THE MONEY IN THE WORLD
Twee verdwijningen overheersen Ridley Scotts All the Money in the World. Enerzijds de ontvoering van een personage, de 16-jarige Getty-erfgenaam John Paul Getty III door Italiaanse gangsters. Anderzijds de verwijdering van de na beschuldigingen van seksuele agressie in ongenade gevallen acteur Kevin Spacey. Telkens draait het om een ding: geld.
KEVIN SPACEY IN ALL THE MONEY IN THE WORLD
Wie zin heeft in een rondje trailers vergelijken kan op internet twee versies van het promotiemateriaal voor Ridley Scotts All the Money in the World vergelijken: eentje met Kevin Spacey als Paul Getty en eentje met Christopher Plummer als “the richest man in the history of the world.” Hoeveel van die rijkdom wil Getty spenderen om de ontvoerders van zijn kleinzoon te betalen? “Nothing” klinkt het ijzig bij Spacey. Hoeveel geld heeft Getty nodig om zich veilig te voelen? “More” grimast Plummer.
CHRISTOPHER PLUMMER IN ALL THE MONEY IN THE WORLD
Two Shades of Greed, twee gradaties van hebzucht, de hebzucht van de psychopaat en die van de excentrieke cynicus? Mogelijk, maar wat vooral opvalt is dat Spacey, die veel jonger is dan Plummer, zijn emoties verbergt achter een soort dodenmasker. De lijkbleke, vingerdikke schminklaag was ongetwijfeld een ideetje van Hannibal-regisseur Ridley Scott om een Hannibal Lecter van de zakenwereld te creëren, maar de meedogenloze verwijdering van Spacey uit All the Money in the World na beschuldigingen van seksueel misbruik (van minderjarigen) maakt er een symbolisch beeld van. Dat van een ‘dode’, een op het altaar van geld en macht ritueel geofferde acteur. Een tot verdwijnen gedoemde figurant in twee overlappende en verstrengelde verhalen van hebzucht: dat van de protagonist en dat van de vertellers.
All the Money in the World leek voorbestemd om een blockbuster voor volwassenen te worden, een op waargebeurde feiten gebaseerde Hollywood fictiefilm ingeblikt door über-vakman Ridley Scott (Alien, Blade Runner, Gladiator, Black Hawk Dawn, Matchstick Men, American Gangster, The Martian). Het verhaal van de ontvoering in het Italië anno 1973 van de kleinzoon van oliemagnaat J. Paul Getty, losjes gebaseerd op ‘Painfully Rich: The Outrageous Fortunes and Misfortunes of the Heirs of J. Paul Getty’ (1195) van John Pearson. Een ontluisterend werk dat de superrijke Amerikaan afschildert als een even excentrieke als afgrijselijke onmens. Een fusie tussen een sociopaat en een geldmachine. Half mens, half robot.
ALL THE MONEY IN THE WORLD
Dit verhaal van een vleesgeworden hedendaagse Scrooge (minus Getty’s nazisympathieën) leek Sony en Ridley Scott wel iets voor een kerstrelease met Oscarbekroningen als verlate kerstgeschenken en een internationaal flink rinkelende kassa. De marketeers sloegen aan het ‘spinnen’ en lanceerden berichten omtrent de indrukwekkende vertolking van House of Cards vedette Kevin Spacey. Tot die van zijn voetstuk tuimelde na een reeks seksueel misbruik klachten en het kaartenhuisje in elkaar stortte. Plots leek de kloof tussen realiteit en fictie (Spacey verwierf roem met criminele monsters in Usual Suspects en Seven) heel klein en de ster werd verbannen naar het paria universum van Harvey Weinstein.
ALL THE MONEY IN THE WORLD
Kevin Spacey werd prompt gewipt uit het zesde seizoen van House of Cards en Michael Hoffmans Netflix biopic Gore (over schrijver Gore Vidal) belandde op het schap. In een sfeer waar de Blu-rays van Baby Driver (waar Spacey gepast sinister is) nog nèt niet werden teruggeroepen maakten Sony en Ridley Scott van Kevin Spacey het spook van Hollywood. Ze smeekten Christopher Plummer om “mee te helpen de disgraced Kevin Spacey uit te wissen”; een woordgebruik dat Brook Barnes optekende in het New York Times artikel ‘The Race to Erase Kevin Spacey’.
De race om Spacey uit te wissen, het klink spannend en heroïsch, vintage Hollywood, en het medium dat de positie van moraalridders innam bij #MeToo en uitvoerig berichtte over grensoverschrijdend seksueel gedrag speelde hierbij toch wel gangmaker voor de marketeers die een positieve ‘spin‘ moesten geven aan het hele gebeuren. Kwestie van met een extra investering van 10 miljoen dollar het commerciële leven van de film te redden. Superlatieven hielpen daarbij: in zes weken een acteur uitwissen, met een vervanger 22 scènes opnieuw opnemen, 18-uren werkdagen draaien om alles gemonteerd en gepromoot te krijgen,… Kortom: ongezien, huzarenstukje, Oscarvoer,…
ALL THE MONEY IN THE WORLD
Dat het maneuver van Sony en Scott als slim en moedig werd beschouwd is pijnlijk. Dat niemand vraagtekens plaatste bij het uitwissen van een acteur die (nog?) niet officieel beschuldigd of veroordeeld werd van een misdaad is nog pijnlijker. En Christopher Plummers “I’m very saddened by what happened to Kevin, but what can I do? I’ve got a role” (in Vanity Fair) is behoorlijk beschamend. Het past allemaal in de hysterische sfeer waarin conservatieve krachten legitieme woede en verontwaardiging omwille van seksueel (machts)misbruik kanaliseren naar een nieuwe heksenjacht die gevoelens van angst, pijn en agressie manipuleert om een rookscherm op te trekken en zo de status quo te bewaren. Big Brother 2.0 is behoorlijk puriteins en paranoïde.
Het mag niet verbazen dat Ridley Scott weinig graten zag in de voor hem ‘noodzakelijke’ ingreep. De Brits-Amerikaanse regisseur gebruikte immers eerder al CGI-technieken om de tijdens de opnamen van Gladiator overleden acteur Oliver Reed zijn job postuum te laten afwerken. Die beweging van dood naar leven (Reed) en van aanwezig naar afwezig, van masker naar spook (Spacey) mag dan wel verbonden zijn met de magie van film (in oorsprong een kermisattractie met hoog spookhuisgehalte), ze wist morele bedenkingen en bezwaren niet uit.
ALL THE MONEY IN THE WORLD
De hele uitwis-operatie rond Scotts biopic zegt heel veel over de wreedheid en het cynisme van Hollywood maar illustreert vooral ook hoe de droomfabriek (nog meer) een nietsontziende geldmachine is geworden waarin iedereen (the talent maar ook producenten, distributeurs en journalisten) geacht wordt braafjes zijn rol te spelen. Op straffe van excommunicatie uit de filmwereld. De wortel? Illusies, geld en status.
Het verhaal van All the Money in the World? In 1973 wordt Paul, een jonge bohémien, ontvoerd in de straten van Rome door kidnappers die 17 miljoen dollar losgeld eisen van zijn rijke grootvader. Die heeft wel sympathie voor zijn kleinzoon maar nog meer liefde voor zijn geld en kunstwerken. Met nog 14 andere kleinzonen (potentiële prooien voor kidnappers) weigert hij ook maar iets te betalen. Wel trekt hij ex-CIA agent Fletcher Chase aan om de ontvoerders op te sporen. Fletcher geraakt er door Rode Brigade sympathisanten van overtuigd dat de jongeman zijn eigen ontvoering opzette. Daardoor blijft enkel moeder Gail (Pauls vader is een verslaafde zwakkeling) over om zich vast te bijten in de zaak. Door toedoen van onderhandelaar Cinquanta zakt de prijs maar Paul verliest wel een oor en er begint een race tegen de klok om de jongeman tijdig te bevrijden.
ALL THE MONEY IN THE WORLD
Terwijl land- en generatiegenoten zoals Ken Loach en Mike Leigh in de jaren zestig en zeventig flirtten met radicalisme en sociaal-realisme volgde Ridley Scott het spoor van visueel gestileerde en sterk verhalende cinema dat hem via het sciencefictiongenre (Alien, Blade Runner) richting Hollywood zou sturen. Ridley Scott werd in de V.S. een efficiënt vakman die met thema’s en genres goochelt. Getuige Black Rain, Thelma and Louise, Kingdom of Heaven, Body of Lies, Robin Hood en Prometheus. Films die actie en suspense meer dan degelijk serveren (op een nodeloos brutale uitschuiver zoals de sadistische oor-amputatie scène van All the Money in the World na) maar die dramatische en kritische diepgang missen.
ALL THE MONEY IN THE WORLD
Kapitalisme, terrorisme en de maffia fietsen voorbij in deze poging tot Griekse tragedie maar veel ideeën, visies of analyses weet Scott er niet uit te puren. Terwijl het tijdsbeeld en de tijdsgeest blijven steken in een oppervlakkige nostalgische look. Scott maakte ooit met de tenenkrullend clichématige Provence-film A Good Year een met het potsierlijke flirtende prent maar met de portrettering van Italiaanse gangsters, journalisten en speurders stevent hij in All the Money in the World ook naar de afgrond. Gelukkig is dit ontvoeringsdrama ook de tragedie van een vrouw ondergedompeld in een mannelijke wereld die haar nooit kansen of ruimte wil geven. Gail Harris botst met geldmonster Getty en omdat alle mannelijke figuren het laten afweten moet zij als vrouwelijke heldin haar zoon redden.
Ridley Scott is niet vies van machismo (Gladiator, Black Hawk Down, American Gangster, Kingdom of Heaven en The Martian zijn male trips) maar hij creëerde ook enkele vrouwelijke heldinnen die feministische iconen werden: Ripley in Alien, Jordan in G.I. Jane, Clarice in Hannibal en Thelma and Louise. Een rijtje waarin ook Gail thuishoort, de even gedreven als energiek voor haar zoon tegen monsters vechtende moeder.
ALL THE MONEY IN THE WORLD
Vreemd genoeg is een film die een man herleid tot een spook en verder enkel falende mannen opvoert Ridley Scotts mooiste vrouwenportret sinds Alien. De authenticiteit en kracht van Michelle Williams – een brok emotie in de clash met de powers that be – redden All the Money in the World van de verveling en oppervlakkigheid. Het belet niet dat het een film is en blijft die in zijn eigen staart bijt. Een zoals Manohla Dargis in de New York Times schrijft “sordid, desperate and anguished tragedy about money.” met dien verstande dat All the Money in the World zelf die tragedie is waar alles om geld draait. Dat valt niet uit te wissen.
IVO DE KOCK
ALL THE MONEY IN THE WORLD: Ridley Scott, USA 2017, 132′; met Michelle Williams, Christopher Plummer, Mark Wahlberg, Romain Duris; FILM: ** / EXTRA’S: 0; dis. The Searchers.
ALL THE MONEY IN THE WORLD