Mijlpalen van de animatiecinema: Veel meer dan kinderfilms

HOWL’S MOVING CASTLE

Animatiecinema is een genre waarin in plaats van levende acteurs getekende figuren (tekenfilm), of levenloze materie (zoals kleifiguurtjes) optreden, en waarbij gefilmd wordt met de enkelbeeldtechniek. Beelden worden één voor één opgenomen en bij het achter elkaar plaatsen van deze beelden (bij voorkeur 24 frames per seconde al is er ook animatie met 10 of 12 frames per seconde) ontstaat de illusie van beweging. Met de digitale techniek heeft het animatiegenre een sterke vlucht genomen. Een overzicht van enkele mijlpalen.

A SCANNER DARKLY

1. A Scanner Darkly

Richard Linklater / USA / 2006 / 100′ / Engels gesproken / Nederlands ondertiteld

Een ‘recht naar dvd’-release bereikt zelden een cultstatus maar deze Philip K. Dick-verfilming vormt dé uitzondering op de regel. Niet geheel onverwacht want Richard Linklaters bizarre donkere komedie dompelt ons op bevreemdende en bezwerende wijze onder in Dicks paranoïde wereld. Het boegbeeld van de Amerikaanse onafhankelijke cinema en de visionaire paus van de Amerikaanse sciencefiction literatuur hebben heel wat gemeen. Voorliefde voor waarschuwende en personagegedreven verhalen. Fascinatie voor parallelle werelden. Gevoel voor humor. Met rotoscoping animation creëerde Linklater een visuele trip die Dicks universum perfect naar film vertaalt.

Hij bleef dicht bij het semi-autobiografisch werk dat draait rond alle obsessies van de schrijver en goot dit verhaal van een absurde ‘war on drugs’ in een heel eigen vorm. Via rotoscopie werden live action beelden in animatie getransformeerd. Linklater beoogde en verkreeg met dit procédé vervreemding. De omgevormde beelden lijken hallucinaties, tot leven gekomen spookbeelden. Waarbij de grenzen tussen realiteit en verbeelding vervagen.

A Scanner Darkly vat de intensiteit en claustrofobie van Dicks dystopische nachtmerrie; alomtegenwoordige camerabewaking gekoppeld aan een door drugs gestimuleerde schizofrenie. “Je kijkt naar de beelden en vraagt je af ‘is dit echt’; je stelt de realiteit in vraag,” aldus Linklater. Zijn animatie werkt desoriënterend. De kijker denkt dat de ‘live’ gefilmde actie echt is maar twijfelt tegelijk aan de authenticiteit omdat het gaat om een tekening. Wat resulteert in een mentale loskoppeling.

Dick schreef zijn boek tijdens een privé-crisis, onder invloed van de druggemeenschap waarin hij leefde en de paranoia van het Nixon-tijdperk. Niet toevallig werd zijn hoofdpersonage schizofreen na een drastische transformatie. De door Keanu Reeves vertolkte held is zowel Bor Arctor als Fred, zowel de spilfiguur in het drugmilieu als de undercoveragent die de junkies bewaakt. De kijker deelt de verwarring van de man die verslaafd werd aan de drug waartegen hij kampt. Een drug die schizofrenie veroorzaakt waardoor hij zich verliest in twee persoonlijkheden die heden en verleden niet langer kunnen onderscheiden.

Cruciaal is dat druggebruik en paranoia signalen zijn, symptomen van de ontreddering van het ontdubbelde hoofdpersonage. Een verwarde man die zichzelf zoekt omdat hij met zijn identiteit ook zijn leven verloor. Linklater respecteert zijn personages en hun vervormd wereldbeeld. Met tederheid bekijkt hij mensen uit evenwicht in een extreme situatie.

FANTASTIC FOX

2. Fantastic Mr. Fox

Wes Anderson / USA / 2009 / 87′ / Engels gesproken / Nederlands ondertiteld

Wes Anderson (The Darjeeling Limited, Moonrise Kingdom) is geen kameleon-cineast, geen filmmaker die vlot wisselt van thema’s en stijl. Logisch dat zijn nostalgische toon, statische compositie, pop-art kleuren, retrodecors, speelse muzikale score en voorliefde voor fantasierijke verhalen die het kind in elk van ons aanspreken, leiden tot de sprookjesachtige dierenanimatiefilm Fantastic Mr. Fox. Logisch ook dat de Texaanse dandy voor deze Roald Dahl-verfilming een ‘ouderwets’ handmatig proces zoals stop-motion animation verkoos boven de levenloze perfectie van digitale animatie. En dat hij emoties niet verwart met (vals) sentiment. “De roots van mijn cinema liggen niet in mijn jeugd,” zegt Anderson, “maar in de gevoelens die ik had als kind”.

Overigens is Anderson er van overtuigd dat “er weinig verschil is tussen volwassenen en kinderen. Volwassenen tonen enkel wat meer wijsheid dan kinderen”. Die wijsheid lijkt lang zoek bij de vos Mr. Fox, een disfunctionele vader die zijn echtgenote belooft dat hij zijn speels leven als dief zal inruilen voor een verantwoordelijk bestaan. Twaalf vosjaren later is Mr. Fox het beu om krantencolumns te schrijven die niemand leest en besluit hij een wraakactie op te zetten tegen de boeren die zijn nest willen vernietigen. Zeker nadat ze het gemunt hebben op zijn staart.

Daar waar Dahl zijn verhaal vertelde vanuit het standpunt van de volwassenen (het verlies van een kind zette de schrijver aan de nadruk te leggen op de beschermende rol van de vader), kiest Anderson voor het perspectief van het kind. Wat het verhaal daarbij verliest aan somberheid, wint het aan complexiteit. Alles staat niet langer in het teken van de dood en de tegenstelling mens/dier maar draait rond menselijkheid, leven en een existentiële crisis. Mr. Fox gedraagt zich na zijn transformatie als conformist maar blijft in hart en nieren een rebel, een vrijbuiter. De non-conformist die nog een laatste slag wil slaan stelt levensvragen. “Wie ben ik? Waarom een vos? Kan een vos ooit gelukkig zijn zonder een kip tussen zijn tanden?”

De metafoor is duidelijk. Mr. Fox houdt ons een spiegel voor. Daarin zien we hoe het kind in ons gedood wordt, hoe volwassenheid afrekent met onze wilde geest, hoe we bij het opgroeien langzaam getemd worden en aangespoord om ons te vestigen. Ook al blijven we in onze geest, in onze herinnering, eeuwig jong. Met een diepgeworteld verlangen geregeld “het kind uit te hangen”, de middenvinger op te steken naar de volwassenenwereld.

HOWL’S MOVING CASTLE

3. Howl’s Moving Castle

Hayao Miyazaki / Japan / 2004 /119′ / Japans gesproken / Nederlands ondertiteld

Terwijl steeds meer animatiefilms digitaal en in 3D gemaakt worden blijft Hayao Miyazaki, dé meester van het Japanse anime (“manga in beweging”) genre, zweren bij handgetekende beelden in 2D. Met een obsessie voor gedaanteveranderingen, fantasierijke settings, gelaagde verhalen stampvol referenties én een lyrische look blijft hij zijn magie trouw. “Hoe meer films er in 3D gemaakt worden, des te waardevoller worden de onze” klinkt het zelfbewust bij de co-oprichter van de Ghibli-studio, Toshio Suzuki.

Miyazaki baseerde zich voor het sprookje Howl’s Moving Castle niet op een eigen scenario maar op een roman van de Britse kinderboekenschrijfster Diana Wynne Jones. Deze ontroerende parabel over de kracht van liefde en het problematische karakter van jeugdigheid speelt in een fictieve kuststad van het koninkrijk Ingary waar de 18-jarige Sofie zich in een hoedenwinkel uitslooft met het naaien van hoeden. Een heks tovert Sofie om in een oud vrouwtje omdat ze in haar de nieuwste vlam ziet van Howl, een met wandelend kasteel rondtrekkende jonge tovenaar die Sofie beschermde tegen soldaten.

De moedige 90-jarige Sofie (“een bejaard mens heeft niets te verliezen”) neemt het op voor de getormenteerde Howl. Ze reist naar het verleden, ontdekt dat een demon Howls hart heeft veroverd en weet die vloek te breken. Als toetje slaagt ze erin haar eigen meisjesgestalte terug te krijgen. Ironisch is dat Sofie eerst vol afschuw reageert op haar ‘oude’ gedaante maar daarna schijnbaar opgelucht is. “Je bent nog gezond en eindelijk passen deze kleren je” zegt ze tegen haar spiegelbeeld. Jeugd blijkt vaak een marteling. Voor Sofie was het een pijnlijke beproeving; ze wist niet wie ze zou moeten zijn en wat ze zou moeten verlangen. Haar tijdelijke transformatie helpt haar om afstand te nemen en zowel liefde als schoonheid te relativeren.

Resultaat is een coming-of-age drama dat baadt in een apocalyptische sfeer. Miyazaki was een kleuter toen Amerikaanse bommenwerpers Japan bestookten. De impact van oorlog op de burgerbevolking houdt hem dan ook bezig. Zo toont hij oorlogsvoorbereidingen (transport van krijgsmateriaal), zien we een getroffen boot zinkend de haven binnenvaren terwijl de opvarenden zich trachten te redden en worden bommen gegooid én pamfletten gestrooid. Hoe fantasierijk de bommenwerpers er ook uitzien, de gruwel die ze veroorzaken is erg reëel. Voor een cynische Miyazaki is oorlog zinloos, niet meer dan een machtsstrijd tussen tovenaars. Met ‘ordinaire’ slachtoffers.

LES TRIPLETTES DE BELLEVILLE

4. Les triplettes de Belleville

Sylvain Chomet / Frankrijk / 2003 / 80′ / Frans gesproken / Nederlands ondertiteld

Ondersteund door Belgische animatieteams realiseerde de Fransman Sylvain Chomet een originele en technisch perfecte animatiefilm die baadt in een fifties-sfeer. De ster van het verhaal is de introverte wielrenner Champion die tijdens de Ronde van Frankrijk op geheimzinnige wijze wordt ontvoerd. Zijn grootmoeder Madame Souza start samen met de corpulente hond Bruno een zoektocht die via een vreemde drieling leidt tot de bevrijding van de renner.

Voor Chomet bestond de uitdaging erin zijn film toegankelijk te maken voor volwassenen zonder identificatie te stimuleren. Met personages die anti-helden zijn en zonder dialogen creëert hij zelfs afstandelijkheid. Muziek en mime ritmeren de bewegingen van figuren die door ruimtes lijken te zweven. “Ik wilde geen strip maken maar een film,” aldus Chomet, “daarom gebruikte ik alle aspecten van film en liet ik beweging over beeldwissels lopen wat realiteit schept”. Dat filmisch karakter is geen toeval. Chomet werkt zoals een filmmaker: “Wanneer ik denk aan het decor in de film, beeld ik me in dat er camera’s hangen. Voor die virtuele camera’s laat ik personages bewegen zodat er een logische continuïteit ontstaat”.

Dat er in de film bijna niet wordt gesproken onderstreept de verwantschap met komiek en cineast Jacques Tati maar heeft ook praktische en esthetische redenen: “Het grote verschil tussen de stomme en de gesproken tekenfilm is dat als je een film met dialogen wil maken, je de stemmen vooraf moet opnemen. Dat betekent dus dat je de film al van het begin in een vorm giet en niet echt meer kan improviseren. De tijdsindeling ligt immers vast. Bij een stomme film kan ik opnames verlengen of een personage langer in beeld laten zonder de mond in de gaten te moeten houden. Ik wil dat kijkers het beeld bekijken en luisteren naar geluid en muziek. Voor mij bestaat een tekenfilm voor 50% uit geluid. Door de dialogen weg te laten krijgt het beeld de meeste aandacht. Met dank aan het eenvoudige verhaal van de zoektocht”.

Deze keuze heeft gevolgen voor de tekenstijl. “In een stomme film moet het publiek personages puur visueel herkennen,” benadrukt Chomet, “daarom zijn ze erg overdreven en karikaturaal. Wanneer je ze ziet, weet je onmiddellijk wie ze zijn”. Zo zorgt de enorme neus van Champion ervoor dat hij ondanks een sprong van 10 jaar en een complete transformatie volledig herkenbaar blijft. En ook makkelijk in je hart te sluiten is. Dat is ook de geslaagde missie van Chomet: kauwgom voor de ogen maken die je emotioneel raakt.

PRINCESS

5. Princess

Anders Morgenthaler / Denemarken-Duitsland / 2006 / 90′ / Deens gesproken / Nederlands ondertiteld

“Princess is emotiegedreven animatie” zegt Anders Morgenthaler over zijn woedende uithaal naar de porno-industrie via een tragisch verhaal van uitbuiting en geweld. “Ik kom niet met oplossingen maar met een gruwelijk verhaal” vult de Deense auteur van kinderboeken, striptekenaar, tv-maker en animatiefilmer aan. En “als cartoonist trek ik mijn fantasieën heel ver door”.

Morgenthalers hybride (80% animatie, 20% live action) animatiefilm-voor-volwassenen situeert een snoeihard wraakverhaal in de porno-onderwereld. Het is zowel een aanklacht tegen uitbuiting als “een commentaar op de pornification van de samenleving”. Alles draait om de weinig christelijke missie van priester August die de verantwoordelijken voor de dood van zijn zus, pornoster Christina (bijnaam ‘The Princess’), wil liquideren. Een kruistocht om te vermijden dat de vijfjarige Mia, die het gedrag van haar moeder begint te imiteren, in de porno-industrie verzeilt. Maar “wie wraak zoekt, wordt het eerste slachtoffer”. August en Mia verzwelgen in een geweldspiraal.

Deze visueel briljante animatiefilm creëert een vervreemdingseffect door een pastiche van Japanse anime (rigide stripfiguren bewegen door digitale decors) te combineren met handgedraaide home movie beelden. Tegelijk zorgen de poëtische sfeer, de feilbare personages en de dramatische intensiteit voor krachtige, meeslepende emoties. Princess viseert het hoofd én het hart.

PRINCESS

Het idee voor de film ontstond toen Morgenthaler de foto’s zag die de Japanse fotograaf Nobuyoshi Araki maakte van de prostitutie-industrie. Hij kwam tot het besef dat hij “de abstractie verloren had bij het kijken naar seksueel materiaal. Erotiek vereist intimiteit maar pornografie abstractie. Ik had porno gebruikt zoals elke teenager maar nu legde ik de link niet meer met seks. Ik zag alleen nog mensen op hun meest fragiele moment of dieptepunt van hun leven. Uitgebuit. Dat raakte me keihard en sloeg om in woede”.

In een eerste reflex schreef hij een puriteins scenario. Daarom besloot Morgenthaler er meer een persoonlijk verhaal van te maken: “Van mens tot mens. Mijn broer, mijn zus, mijn moeder. Van dan af voelde ik het verhaal tot leven komen en kon ik weer liberale waarden onderscheiden van een porno-industrie die niet meer is dan business”. Een nieuwe valkuil diende zich echter aan: schrijven vanuit een puur emotionele invalshoek kon wraak promoten. “Dat kan ik niet verdedigen,” stelt de cineast. Daarom ontsnapt de wraakengel niet. Begrip en goedkeuring zijn twee verschillende zaken.

IVO DE KOCK

AKIRA

DVD OVERZICHT:

1. Akira

Katsuhiro Ohtomo / Japan / 1988 / 124′ / Japans gesproken / Nederlands ondertiteld

Dit post-apocalyptisch sciencefiction epos is de duurste, meest ambitieuze Japanse animatiefilm ooit. Katsuhiro Ohtomo adapteerde zijn eigen vuistdikke manga tot een hyperkinetische cyberpunk anime waar jeugdbendes, superboys en militairen in een na WOIII vernietigd Tokyo strijden om de macht. Het verhaal is ingewikkeld maar deze parabel over verantwoordelijkheid, hergeboorte en de relatie tussen mens en machine werd in een onderhoudend coming-of-age jasje gehesen. Spectaculaire kleuren, realistisch geweld, flitsende beweging en hallucinante beelden zorgen voor een meeslepende visuele trip.

2. Coraline

Henry Selick / USA / 2009 / 100′ /Engels gesproken / Nederlands ondertiteld

Stop-motion animatiefilmer Henry Selick (A Nightmare Before Christmas) schuwt meligheid en schetst een excessieve droomwereld met lugubere kantjes. De 11-jarige Coraline wordt door haar ouders aan haar lot overgelaten en verdrijft de verveling door eerst kennis te maken met excentrieke, verborgen wonende huisgenoten en daarna via een geheime gang een parallelle wereld te bezoeken. Die fantasiewereld lijkt voor warmte en ontplooiing te zorgen (als tegengif voor egoïsme) maar blijkt een nachtmerrie wanneer angsten reëel worden. De sfeer is dreigend donker maar de levenslust van Coraline werkt aanstekelijk.

3. Dead Space: Downfall

Chuck Patton / USA / 2008 / 74′ / Engels gesproken / Nederlands ondertiteld

Al gehoord van een op een strip geïnspireerde horror-animatiefilm die fungeert als prequel voor een videospel? Nee? Dan ben je toe aan dit sciencefiction avontuur waarin monsters mensen op gruwelijke wijze om het leven brengen. De regels van het survival horrorgenre worden netjes gevolgd. De actie speelt in een barre, geïsoleerde locatie (een ruimte-mijnschip in het midden van het heelal), ziet een bedreigde groep gedecimeerd worden, dwingt de helden tot improvisatie en gaat gepaard met bloederige gevechten. Terwijl een open einde de monsters een uitweg biedt. Sfeervolle, suspenserijke animatie.

GHOST IN THE SHELL

4. Ghost in the Shell

Mamoru Oshii / Japan / 1995 / 83′ / Japans gesproken / Nederlands ondertiteld

Het arthousegehalte van deze Japanse cyberpunk anime is bijzonder hoog. Het apocalyptisch verhaal en de gedoemde personages zijn gedrenkt in existentiële ‘angst’ en roepen vragen op omtrent identiteit en moraliteit. Alles draait rond een zelfbewuste vorm van kunstmatige intelligentie die de stap van de virtuele naar de reële wereld wil zetten. Daarbij opgejaagd door cyborgs, elite-strijders die hun ziel verloren bij een technologische upgrade. Een flinke dosis filosofie wordt aangevuld met een behoorlijke portie actie. Met een ijzersterke protagoniste, flitsende confrontaties en een film noir look.

5. Heavy Metal

Gerald Potterton / Canada / 1981 / 86′ / Engels gesproken / Nederlands ondertiteld

Dit pionierswerk in animatie voor volwassenen vertrok van het gelijknamige hippe sciencefiction stripblad, liet bekende striptekenaars (o.m. Dan O’Bannon) episodes ontwikkelen rond een centraal element (een groene steen die de bron van alle kwaad is) en verbond alles met thema’s zoals zelfvernietiging, paranoia en geweld. Regisseur Gerald Potterton coördineerde het werk van verschillende animatie-centra en injecteerde erotiek in het geheel. Ondanks de nog ‘primitieve’ werkwijze werd dit een fraai staaltje ‘heroic fantasy’ dat bol staat van groene en rode monsters, forse helden en dito borsten.

6. Le Chat du Rabbin

Joann Sfar & Antoine Delesvaux / Frankrijk / 2011 / 100′ / Frans gesproken / Nederlands ondertiteld

Na het verorberen van een papegaai kan een op rabbijn Sfars dochter verliefde kat plots praten. Het brutaal beestje blijkt betweterig, wil als Joodse kater zijn bar mitswa vieren en trekt naar het beloofde land. Joann Sfar (Gainsbourg, vie héroique) keert terug naar zijn animatieroots voor een kroniek die op sprookjesachtige wijze een tijdperk (multicultureel Algiers tijdens de koloniale jaren 20) weergeeft. Hij serveert ons een prettig gestoorde romantische komedie die ook een fabel met een boodschap is. De religieuze verschillen binnen een gemeenschap benadrukken de nood aan spiritualiteit en harmonie.

THE ILLUSIONIST

7. L’illusioniste

Sylvain Chomet / F / 2010 / 80′ / Engels en Frans gesproken / Nederlands ondertiteld

Een oude goochelaar verlaat gedesillusioneerd Frankrijk en ontmoet in Schotland de jonge Alice. Zij gelooft dat hij echt kan toveren en Tatischeff herleeft. Dat is het verhaal van een oud scenario van komiek en cineast Jacques Tati, opgevist door Sylvain Chomet. Die volgde de suggestie van Tati’s dochter er een animatiefilm van te maken zodat niemand haar vader zou spelen. Chomet koos er ook voor om het pijnlijk persoonlijke van het verhaal (dat bol staat van de spijt- en schuldgevoelens omwille van een ‘vergeten’ dochter) niet uit te vergroten en het bij een ode aan een creatieve geest te houden.

8. Mary and Max

Adam Elliot / Australië / 2009 / 92′ / Engels gesproken / Nederlands ondertiteld

Deze afwisselend hartveroverend warme en hartverscheurend trieste klei-animatiefilm voor volwassenen vertelt het verhaal van een onmogelijke vriendschap per briefwisseling. Protagonisten van dit wonderlijke melodrama zijn het eenzaam, fantasierijk Australisch meisje Mary en de oudere, teruggetrokken levende New Yorker Max. De kracht van regisseur Adam Elliot is dat hij levensechte personages maakt van uit klodders plasticine gemaakte figuren waardoor zowel de persoonlijkheid als de emoties van deze in de marge van de samenleving vertoevende pennenvrienden authentiek én geloofwaardig worden.

9. Panique au Village – Paniek in het dorp

Stéphanie Aubier & Vincent Patar / België / 2009 / 75′ / Frans gesproken / Nederlands ondertiteld

Met een dosis surrealistische humor, een snuifje kinderlijke logica en tikkeltje bizarre fantasie brengt het Brusselse duo Aubier-Patar een hilarische stopmotion animatiefilm op smaak. De anti-helden in een absurd verhaal zijn een cowboy, een indiaan en een paard. Om Paard een origineel verjaardagscadeau te geven bestellen Cowboy en Indiaan een zelf te monteren barbecue. Helaas worden er door een foutje vijf biljoen bakstenen geleverd. De zoektocht naar een oplossing leidt de chaoten naar een onderzeewereld, besneeuwde steppen én het middelpunt van de aarde. Het tempo is even gek als de situaties.

PAPRIKA

10. Paprika

Satoshi Kon / Japan / 2006 / 90′ / Japans gesproken / Nederlands ondertiteld

Als specialist in het mengen van realiteit en verbeelding was anime-meester Satoshi Kon geknipt om Yasutaka Satoshi’s surrealistische roman ‘Paprika’ te adapteren. Droom, werkelijkheid en herinnering lopen door elkaar in dit verhaal met personages die in elkaars dromen inbreken waardoor deze in elkaar gaan overlopen. Alles draait rond een door psychologen ontwikkelde technologie om in dromen binnen te dringen (en zo patiënten te helpen) die ‘gekaapt’ wordt door droomterroristen. Het contrast tussen de fantasiewereld en de klare, realistische tekenstijl van Kon levert een hypnotische spanning op.

PERSEPOLIS

11. Persepolis

Marjane Satrapi & Vincent Paronnaud / Frankrijk-USA / 2007 / 96′ / Frans, Engels, Duits gesproken / Nederlands ondertiteld

Deze in Cannes met de Juryprijs bekroonde autobiografische animatiefilm in zwart-wit is gebaseerd op vier van Satrapi’s stripalbums. De Iraans-Franse cineaste schetst in dit satirisch vrouwenportret annex coming of age verhaal hoe ze als achtjarig meisje de val van het autoritaire regime van de Sjah in ’78 beleefde. Als kind van communistische intellectuelen in Teheran keek ze vanonder de vleugels van haar heroïsche grootmoeder met grote ogen naar de opmars van Khomeini’s repressieve theocratie. Op ironische wijze worden scènes uit dat levensverhaal geschetst. Soms pijnlijk, vaak absurd en steeds shockerend.

12. South Park: bigger, longer and uncut

Trey Parker / USA / 1999 / 81′ / Engels gesproken / Nederlands ondertiteld

De makers van ‘South Park’, Trey Parker en Matt Stone, putten inspiratie uit de vernietigende, wrange en open-je-ogen animatiereeks ‘Beavis and Butt-Head’ voor hun versie van “wanneer we niet voorzichtig zijn wordt dat onze jeugd”. Door het injecteren van volwassen cynisme in kinderen rekenen ze via een sociale satire echter ook af met de volwassenenwereld. Racisme, hypocrisie, bekrompenheid en vulgariteit worden geviseerd. Het in een rauwe-ruwe tekenstijl vertelde hilarisch-absurde verhaal draait rond een ‘schandaalfilm’ die zorgt voor een escalerend conflict tussen de V.S. en Canada.

13. The Girl Who Leapt Through Time

Mamoru Hosoda / Japan / 2006 / 98′ / Japans gesproken / Nederlands ondertiteld

Deze contemplatief geritmeerde, harmonisch gestileerde en speelse sciencefiction animatiefilm vertelt het verhaal van een studente die ontdekt dat ze ‘uit de tijd’ kan springen. Ze gebruikt deze gave in deze mijmering rond adolescentie vooral voor triviale doeleinden (haar falen thuis en op school rechtzetten) waardoor de film richting romantische komedie stuurt. Toch zorgt Mamoru Hosoda ook voor een ernstige noot door te peilen naar de gevolgen van tijdreizen; wat enkele donkere en tragische accenten oplevert. Zo wordt even het noodlotsdrama aangeraakt. De algemene toon blijft echter luchtig.

THE IRON GIANT

14. The Iron Giant

Brad Bird / USA / 1999 / 86′ / Engels gesproken / Nederlands ondertiteld

Om zijn kinderen te helpen de zelfmoord van hun moeder Sylvia Plath te verwerken schreef de Britse dichter Ted Hughes ‘The Iron Man’, het verhaal van een buitenaardse (metaaletende) ijzeren reus die terecht komt in een Amerikaans dorpje vol bange blanke mannen en vrouwen. Het jaar is 1957 en in volle koude oorlog viert de atoomdreiging hoogtij en doet het communisme burgers beven. Voor een lokaal jongetje wordt het grote speelgoed een grote vriend maar een paranoïde overheidsagent ziet vooral een groot gevaar dat vraagt om dito middelen. Melancholische animatie met een hart én een boodschap.

15. Who Framed Roger Rabbit

Robert Zemeckis / USA / 1988 / 104′ / Engels gesproken / Nederlands ondertiteld

Stel je voor dat cartoon-personages echt bestaan. Dat ze anno 1947 als bedreigde minderheid (Toons) in een getto (Toontown) leven. En dat ze, wanneer ze niet in een studio zwoegen, werken als dienster, buitenwipper, barman of sigarettenmeisje. Van die premisse vertrok deze baanbrekende film, de eerste waarin echte en virtuele acteurs overtuigend ‘samenleven’. Zemeckis integreerde tekenfilmfiguren in een live-action film en verstrengelde animatie met film noir. Twee heel andere genres; een waar de dood niet definitief is en een waar de dood fataal is. Resultaat is een fascinerende botsing van werelden.

THE IRON GIANT