Mike Leighs Another Year: Emotionele wichelroede
ANOTHER YEAR
“Jean Renoir zei dat je steeds opnieuw dezelfde film maakt,” vertelde Mike Leigh aan de pers in Cannes, “volgens mij heeft hij gelijk. Ik maak telkens weer films die kijken naar het leven”. De regisseur van Secrets & Lies, Vera Drake en Happy-Go-Lucky focust in de vier seizoenen-kroniek Another Year op een willekeurig jaar uit het leven van burgers uit de Britse middenklasse. “Dit soort films bevat geen boodschap,” stelt Leigh, “ze stimuleren het publiek om na te denken over een ruim gamma zaken”. Zelf peilt hij met zijn wichelroede naar de bronnen van het leven.
ANOTHER YEAR
“Woede is een ingrediënt van goede kunst,” zegt Mike Leigh (°1943), de satiricus die met High Hopes, Naked en Secret & Lies het Britse ultraliberalisme al op de korrel nam, “daarom denk ik dat de triomf van de Conservatieven benzine op het vuur werpt. De gevolgen zal je zien in Britse films die gaan over wat er in het ware leven gebeurt”. Zijn jongste, de sombere karakterstudie Another Year, draagt nog de stempel van het tijdperk Blair en ademt dan ook eerder malaise dan verzet uit.
ANOTHER YEAR
De personages die Leigh onder de loep neemt – waarbij hij zowel hun kracht als zwaktes blootlegt – zijn Blairadepten die net als de Britse samenleving een evolutie doormaakten. “Deze mensen hebben een arbeidersachtergrond,” stelt Leigh, “ze zijn opgeklommen en behoren nu tot de middenklasse, al staat Mary het minst ver in die evolutie”. Hij relativeert de symboolwaarde: “Ik denk niet dat het correct is om over de film te spreken in termen van representativiteit. Het hedendaagse Groot-Brittannië is een erg gediversifieerde en complexe samenleving die zelf niet goed meer weet wat het is. Another Year gaat niet over deze samenleving maar over deze mensen”.
ANOTHER YEAR
Humor en tristesse. De openingsscène zet meteen de toon. “Op een schaal van 1 tot 10, met welk cijfer zou je aangeven hoe gelukkig je bent?” vraagt consultant Gerry. “Een 1” antwoordt Janet voor ze uit de film verdwijnt. Het is lente en Gerry, die met haar man en geoloog Tom een passie voor tuinieren deelt, toont zich een rots in de branding voor Mary (een collega met een rampzalig liefdesleven), Joe (hun zoon die nog altijd vrijgezel is) en Ken (een eenzaam man die te veel drinkt) terwijl ze zelf van toekomstige reizen droomt. De seizoenen zomer, herfst en winter volgen en Leigh focust telkens op een dag uit het leven van Tom & Gerri.
ANOTHER YEAR
We zien dit koppel van middelbare leeftijd de aarde bewerken en tomaten plukken, discussiëren over school of het milieu, filosoferen over de teloorgang van bars, roddelen over de baby van een ongehuwde zwarte moeder, de autoproblemen van Mary becommentariëren,… Dat gebeurt met hun beschadigde vrienden en familieleden tijdens alledaagse evenementen: een barbecue, een golfpartij, Joe’s verrassingsbezoek-met-verloofde (ergonome Katie),… In heel gewone locaties: een volkstuintje, huiskamer of tuin. Kortom, het gaat om niet meer dan momentopnames tijdens 12 maanden van ‘another year’, een willekeurig jaar uit het leven van gewone mensen met meer of minder problemen.
ANOTHER YEAR
Another Year oogt lang als een vrolijke zedenkomedie maar uiteindelijk slaat de toon om. Het sociaal, emotioneel en professionele succesvolle koppel blijkt niet heilig (de grenzen van hun vriendschap eindigen waar familiebanden beginnen) en de overdreven vrolijke, luidruchtige en fragiele Mary (die lotgenoot Ken afwijst en droomt van de onbereikbare Joe) stort in. Net nadat ze euforisch uitroept “Ik ben in vorm, ik ben een vrije geest, ik voel me zoals Thelma en Louise”.
Maar de vrouw die als een oerkracht tekeergaat en (al te) wanhopig het geluk najaagt, grijpt andermaal overal naast wanneer ze te ver gaat (in het misbruiken van haar vriendschap). De cynische komedie wordt een pijnlijke tragedie. Het winters slotakkoord wordt nog somberder wanneer de begrafenis van de vrouw van Toms broer Ronnie uitloopt op een familieruzie met de vervreemde zoon Carl.
ANOTHER YEAR
Waarna tijdens een gezamenlijk etentje de ondraaglijke leegte van haar bestaan doordringt tot Mary. Pijn en wanhoop blijken de keerzijde van levensvreugde. Life Is Sweet klonk het ooit bitter cynisch, en de regisseur van All or Nothing en Vera Drake is naar gewoonte weinig teder maar het zelfzeker gefilmde en briljant geacteerde Another Year is ongetwijfeld Leighs sterkste analyse van de kwetsbaarheid van de mens en de wanhopige zoektocht naar de bronnen van het leven.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 611, januari 2011)
ANOTHER YEAR: drama / reg. & sce. Mike Leigh / fot. Dick Pope / mon. Jon Gregory / muz. Gary Yershon / act. Jim Broadbent (Tom), Lesley Manville (Mary), Ruth Sheen (Gerri), Oliver Maltman (Joe), Peter Wright (Ken), David Bradley (Ronnie), Martin Savage (Carl), Karina Fernandez (Katie), Imelda Staunton (Janet) / pro. Georgina Love / GB / 2010 / 129′ / dis. Starway
ANOTHER YEAR