Benvenuta: De hartstochtelijke romantiek van André Delvaux

BENVENUTA

De Brusselse Cinematek startte de restauratie en digitalisatie van het unieke oeuvre van de Belgische cineast André Delvaux met L’oeuvre au noir. Nummer twee in de zesdelige reeks was Benvenuta, een melancholisch romantisch drama dat Delvaux anno 1983 draaide in Gent.

“Het is een liefdesverhaal,” zegt hoofdactrice Fanny Ardant, “Benvenuta gaat over passie, over relaties die extreem zijn. Alles draait om diepgaande liefde; zowel het wachten als de botsingen zijn hevig. Er zijn twee personages. Ik kom uit ’t noorden, ben een Gentse, en hij is Napoletaan. Er is dus niet alleen de tegenstelling man-vrouw maar ook die tussen twee beschavingen met verschillende levensopvattingen”.

BENVENUTA

Alles start wanneer een jonge scenarist een in haar patriciërswoning aan de Gentse Coupure teruggetrokken levende schrijfster bezoekt. Hij wil haar ophefmakende kroniek over de hartstochtelijke liefde van een Gentse pianiste voor een oudere Italiaanse magistraat verfilmen. “Benvenuta ce n’est pas moi”, verzekert ze hem. “Je jeugd kun je niet opnieuw beleven, maar ze beïnvloedt je tot op het einde” repliceert hij via Rilke.

Samen wandelen ze door de stad en herinneringen brengen het verhaal tot leven. Literatuur blijkt een remedie tegen angst en frustratie; passie is even mooi als verslindend. “Wat is de liefde toch mooi” straalt Benvenuta in Gent terwijl ze met Livio in Pompeï de lichamen van onder vulkaanas verdwenen geliefden bewondert. Net als een vulkaan is ze tot diep in haar in vuur en vlam gezet.

BENVENUTA

“’La confession anonyme’ van Suzanne Lilar leverde ’t onderwerp voor Benvenuta,” aldus André Delvaux, “zij is een fascinerende vrouw die in Gent leefde, behoorde tot de Franstalige Gentse burgerij en woonde in de omgeving van de Coupure”. Die locatie fascineerde hem omwille van het contrast met “het erg geanimeerde, luidruchtige centrum”. De Coupure is “een stille wereld waarin geen auto’s rijden. Een wereld van alleen fietsers, wandelaars, bomen, bladeren, van Jeanne en Benvenuta”.

Delvaux geraakte echter vooral in de ban van het boek: “meer dan het thema van de geritualiseerde liefde die Lilar zo prachtig beschrijft, is het de rode kamer van een Milanees hotel waarin deze liturgie van de liefde zich afspeelt, die mij overtuigde. Deze buitengewone metafoor van de liefde als fysieke penetratie en tegelijk een religieus ritueel, las ik rond middernacht. Toen het ochtend werd, wist ik dat ik de film zou maken”.

BENVENUTA

Zijn enthousiasme werkte aanstekelijk. “Natuurlijk bewaart iedereen iets van z’n herkomst ,” stelt Vittorio Gassman, “België is Delvauxs bakermat maar tezelfdertijd denk ik dat wat hij vertelt universeel is; het is een delicate zoektocht waar nuances belangrijker zijn dan kleuren. Hij heeft duidelijk ’n sterke visuele en tevens muzikale smaak. Het geheel vormt ’n erg rijke en boeiende combinatie”. Voor Ardant is Delvaux “een artiest, een man die over een uitmuntende geestdrift blijft beschikken en die respect en liefde heeft voor de acteurs. Met hem werken is ’n waar genot want je hebt ’t gevoel aan iets belangrijks deel te hebben”.

Françoise Fabian omschrijft de cineast als “echte kunstenaar. Hij heeft een erg persoonlijke filmstijl en z’n onderwerpen zijn erg ambitieus. Ik denk dat het een heel nauwgezet iemand is die de acteurs hun eigen ritme en gevoelens laat. Hij tast hun gevoelens niet aan, maar ergens is hij toch vervelend. Want hij wil iets bereiken. Hij zal ’t heel vriendelijk en hoffelijk vragen zonder de acteur te kwetsen maar ik geloof toch dat hij ergens op ’t goede moment zit te wachten om te krijgen wat hij wenst”. De tevredenheid was wederkerig. “Met de ploeg van Benvenuta heb ik voor het eerst de indruk mensen van het hoogste niveau verzameld te hebben zonder dat er zwakke punten zijn” besloot Delvaux. Het eindresultaat was alvast een waar meesterwerk.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 615, mei 2011)

BENVENUTA; André Delvaux; B 1983; 107′; met Fanny Ardant, Vittorio Gassman, Mathieu Carrière, Françoise Fabian; FILM: **** / EXTRA’S: ** (documentaire); dis. Cinematek

ANDRE DELVAUX