François Truffaut dvd collectie: Films voor mensen die lezen
Bij François Truffauts overlijden in 1984 schreef Eric Rohmer “het scherm was zijn leven”. Zelf zag de man die van film hield zich als “een man van gevoelens”. Emoties die tot leven komen in de 11 films van deze collectie.
“Ik leid een routineus leven. De avonturen spelen zich af op het scherm” merkt Truffaut bijna terloops op in een van de boeiende bonusdocumentaires van deze onmisbare dubbele dvd-collectie. Niet dat hij wervelende actie serveert in zijn polars Tirez sur le pianiste en Vivement Dimanche! of grootschalige levensverhalen vertelt in de Antoine Doinel-zedenkomedies Baisers Volés, Domicile Conjugal en L’amour en fuite.
Fransen zijn nu eenmaal geen verhalenvertellers en ook Truffaut onderscheidt zich meer door zijn fijne karaktertekening dan door een krachtige verhaallijn. “Ik ben een fan van Jean Renoir,” zei Truffaut in zijn laatste publieke optreden voor zijn dood (in het literaire programma ‘Apostrophes’), “ik hou van sterke personages, dan heb je minder verhaal of actie nodig”. Zelfs het autobiografische Les 400 Coups en literatuurverfilmingen zoals Jules et Jim en Les deux anglaises et le continent zijn niét in de eerste plaats sterke verhalen die de kijker van begin tot eind in de ban houden.
Het zijn net zoals La Peau Douce, Le Dernier Metro en La Femme d’a côté stijlvolle, literair getinte en moreel geladen films die draaien rond sfeer en mensen. Met soms verwijzingen naar Amerikaanse genrevoorbeelden (Tirez sur le pianiste) of invloeden van voorbeelden zoals Alfred Hitchcock (La Femme d’a côté, Vivement Dimanche!). Zonder nadrukkelijke boodschap maar met humanistische inslag.
“Ik ben geen man van ideeën,” beweerde de voormalige filmcriticus die mee aan de wieg stond van de Nouvelle Vague, “ik ben een man van gevoelens”. Een bescheiden man ook die zich in een gesprek over Jules et Jim-schrijver Henri-Pierre Roche (“Een kunstenaar in hart en nieren” die “als 73-jarige debuteerde met dit autobiografische werk”) laat ontvallen dat “de film een vulgarisatie van het boek is”. In zijn jeugd wou Truffaut schrijver worden en wanneer de camera hem volgt naar zijn favoriete tweedehandsboekenwinkel in de Montmartre wijk (“U hebt al alles, mijnheer Truffaut” verzucht de verkoper wanneer de cineast niets kan kopen) werkt zijn aandoenlijke passie voor oude boeken aanstekelijk.
“Lezen is het liefste wat ik doe,” klinkt het, “ik wou dat ik meer tijd had om te lezen. Ik word verscheurd want ik heb zowel thuis als op kantoor veel boeken”. Truffauts gedrevenheid om die passie te delen blijkt uit zijn betoog “dat men op het einde van de 20ste eeuw zal inzien dat de grootmeesters van de Franse literatuur Proust en Céline zijn. Persoonlijk heb ik een voorkeur voor Proust”. Vandaar dat zijn liefdesdrama Les deux anglaises et le continent gaat “over de jonge Proust die verliefd werd op de zusjes Bronte”. Cruciaal is dat dit liefdesdrama gaat over beproefde passies: verhinderde relaties en onderdrukte gevoelens.
Er loopt door het oeuvre van Truffaut een rode draad, van Jules et Jim via Les deux anglaises et le continent tot La Femme d’a côté, die getuigt van fascinatie voor (of bezetenheid door) levenslustige personages die door verwoestende passie op de grens van liefde en dood balanceren. “Je moet beseffen dat liefde een toeval is, dat het een risico inhoudt dat je moet nemen,” stelt Fanny Ardant n.a.v. La Femme d’a côté, “en dat intensiteit nooit iets negatiefs is. Het is een manier om niet ten prooi te vallen aan ambitie, geld of sociale status, want daar gaan we dood van. Als iets het waard is om voor te leven, dan is het de liefde. Intensiteit hangt niet samen met karakter of levensomstandigheden, het is iets dat verankerd zit in al wat menselijk is”.
Over het verlies van haar geliefde Truffaut getuigt de actrice: “Je ontmoet nooit iemand van wie je ongestraft kan houden. Van iemand houden impliceert niet altijd dat je hem ziet en voelt. Het gaat om iets zien veranderen in jezelf”. Dàt effect hebben de films van François Truffaut ook!
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 560, februari 2006)
TRUFFAUT COLLECTIE VOLUME I: JULES ET JIM, 1961; LA PEAU DOUCE, 1964; LES DEUX ANGLAISES ET LE CONTINENT, 1971; LE DERNIER METRO, 1980; LA FEMME D’A COTE, 1981; FILMS: **** / EXTRA’S: *** (interviews, documentaires); TRUFFAUT COLLECTIE VOLUME II: LES 400 COUPS, 1959; TIREZ SUR LE PIANISTE, 1960; BAISERS VOLES, 1968; DOMICILE CONJUGAL, 1970; L’AMOUR EN FUITE, 1979; VIVEMENT DIMANCHE!, 1983; FILMS: **** / EXTRA’S: *** (kortfilm Les Mistons, 1957, screentests, interviews, documentaires); beeldformaat 16:9; dis. A-Film