Michael Curtizs Casablanca: De meest populaire film aller tijden
Heel lang gold Casablanca als «de beste slechte film ooit gemaakt» maar ondertussen is duidelijk dat filmcriticus Roger Ebert gelijk heeft wanneer hij in zijn commentaar spreekt over «de meest populaire film aller tijden» en dat zoals Leuren Bacall in haar introductie op de Special Edition dvd aangeeft «de dialogen binnengedrongen zijn in het populair taalgebruik».
De functionele filmstijl van Warner-huisregisseur Michael Curtiz oogt weinig spectaculair maar Casablanca is en blijft een uitstekend verteld romantisch drama over verloren liefde, melancholisch verlangen en louterend engagement. Sleutel van de fllmmagie is ongetwijfeld de romantiek, de onmogelijke liefde en de gevoelens van pijn en weemoed die met zo’n romance gepaard gaan.
Rick (de legendarische Humphrey Bogart) is een cynische (lees: gekwetste) bareigenaar die even plots als onverwacht («of all the ginjoints in all the towns in all the world, she walks into mine») geconfronteerd wordt met llsa (icoon Ingrid Bergman), een geliefde die hem in Parijs om onverklaarbare redenen in de steek liet en nu hulp zoekt voor haar man.
Casablanca dateert uit 1942 en staat ook symbool voor het verlies van onschuld dat de klassieke Hollywoodfilm later fataal zou worden. «Toen we de film bij Warner opnamen was hij gewoon een van de vijftig dat jaar» zegt scenarist Julius Epstein schouderophalend, maar Casablanca heeft ondertussen de status van cultfilm en klassieker verworven.
Zodat het logisch is dat er 60 jaar na de bioscooprelease een puike Special Edition-dvd wordt uitgebracht. Twee schijfjes volgepropt met bonusmateriaal: twee audiocommentaren (filmcriticus Roger Ebert en -historicus Rudy Behlmer), verwijderde scènes, drie uitstekende documentaires, muziekopnamen, een Bugs Bunny cartoon, productie-informatie en een hoorspel- en tv-versie van de film. Enkele
geruchten worden daarbij uit de wereld geholpen. Zo vernemen we dat Ronald Reagan nooit écht voor de hoofdrol werd overwogen.
Maar de onduidelijkheid over het filmeinde blijft. Feit is dat het script door velen werd bewerkt en niet af was toen de opnames begonnen. Maar terwijl sommigen volhouden dat Ingrid Bergman niet wist wie ze uiteindelijk zou volgen, beweren anderen dat omwille van de filmkeuring elke andere optie uitgesloten was en dat we «de emotionele verwarring van het personage zien, niét de ontreddering van de actrice». De ontstaansgeschiedenis van de film wordt voorts uitgebreid gereconstrueerd terwijl Bacall ingaat op het streven naar onafhankelijkheid van «haar» Bogie. Eindresultaat is een dvd die even mooi als de film is.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 538, januari 2004)
CASABLANCA: USA, 1942, 102′; regie Michael Curtiz, met Humphrey Bogart en Lauren Bacall, Film: **** / Extra’s: ****, dis. Warner.
Roger Ebert over Casablanca: “After seeing this film many times, I think I finally understand why I love it so much. It’s not because of the romance, or the humor, or the intrigue, although those elements are masterful. It’s because it makes me proud of the characters. These are not heroes — not except for Paul Heinreid’s resistance fighter, who in some ways is the most predictable character in the film. These are realists, pragmatists, survivors: Humphrey Bogart’s Rick Blaine, who sticks his neck out for nobody, and Claude Rains’ police inspector, who follows rules and tries to stay out of trouble. At the end of the film, when they rise to heroism, it is so moving because heroism is not in their makeup. Their better nature simply informs them what they must do. The sheer beauty of the film is also compelling. The black-and-white closeups of Ingrid Bergman, the most bravely vulnerable woman in movie history. Bogart with his cigarette and his bottle. Greenstreet and Lorre. Dooley Wilson at the piano, looking up with pain when he sees Bergman enter the room. The shadows. “As Time Goes By.” If there is ever a time when they decide that some movies should be spelled with an upper-case M, Casablanca should be voted first on the list of Movies.”