Digitale 3D op zoek naar diepgang: De filmdindustrie ziet perspectief in reliëfcinema
AVATAR
Hollywood moet zich blijven heruitvinden om te overleven. En de rest van de wereld surft mee op de mutatiegolven. De terugkeer van 3D leek lang een randfenomeen maar Cannes-opener Up bevestigde dat voor de filmindustrie de strijd om het publiek loopt via de derde dimensie. Het festival van Venetië trok de artistieke kaart via Joe Dante’s The Hole maar het zijn de grote namen die digitale 3D op de kaart zetten. Met name James Cameron (Avatar), Tim Burton (Alice in Wonderland) en Steven Spielberg (The Adventures of Tintin).
Een 3D Michael Jackson die “in your face” danst. Wie denkt aan RIP Inc., de entertainmentbusiness die meteen na de dood van de ‘King of
Pop’ boomde, zit fout. Disney World-bezoekers genieten reeds sinds 1986 van deze attractie dankzij Francis Ford Coppola’s 3D-film Captain Eo. Weinig verwonderlijk want 3D is geen nieuw fenomeen. De eerste experimenten dateren van 1890 en de eerste 3D-film (The Power of Love) van 1922. De eerste grote 3D-golf kwam er in de jaren 50, toen zelfs Alfred Hitchcock (Dial M for Murder) en André De Toth (House of Wax) de toeschouwers een brilletje met blauwe en rode glazen op de neus schoven. Het formaat leverde een klassieker op met Jack Arnolds poëtische monsterfilm Creature from the Black Lagoon. Een bescheidener tweede golf volgde in de jaren 80, met B-films genre Jaws 3-D en Friday the 13th part 3-D.
DIAL M FOR MURDER
In de 21ste eeuw maakt digitale 3D een spectaculaire comeback. Spy Kids 3D bleef bescheiden maar Robert Zemeckis toonde zich ambitieuzer. Na The Polar Express volgde de eerste 3D-blockbuster Beowulf (die twee keer zoveel kijkers lokte als de 2D-versie) en straks het Jim Carrey-vehikel A Christmas Carol. Hollywood experimenteerde met U2-3D en schreef 2009 in als het jaar van de 3D-doorbraak. Journey to the Center of the Earth, Monsters Vs. Aliens, Bolt, My Bloody Valentine 3D, Scar 3D, Up, Coraline, Ice Age 3,… De lijst lijkt eindeloos. En dan staan James Cameron (Avatar), Tim Burton (Alice in Wonderland) en Steven Spielberg (The Adventures of Tintin) nog te trappelen. Om maar te zwijgen van de rest van de wereld: Danny en Oxide Pang (The Childs Eye), de Franse Mantello-broers (Oceans 3D), de Duitse filmmaker Alex Winter (The Gate) en ‘onze’ Ben Stassen (Around the world in 50 years) zijn slechts enkele van de vele cineasten die mee op de 3D-wagen springen.
THE ADVENTURES OF TINTIN
Doordat ook driedimensionale televisie eraan komt, lijkt 3D een langer leven beschoren dan in de jaren 50 maar of AVATAR voor de voorspelde revolutie gaat zorgen is minder zeker. De techniek is alvast verbeterd. De kartonnen brilletjes maakten plaats voor stevige gepolariseerde brillen met een aan- en uitknop en de digitale 3D-beelden zijn scherper en stabieler waardoor de illusie van diepte
indrukwekkender is. Dieren zijn knuffelbaarder, objecten vliegen ons om de oren en ondergrondse gangen ogen duizelingwekkend diep. Toch schuilt hierin ook een gevaar. Door de nadruk te leggen op effecten die de ruimte voor het scherm exploreren, blijft 3D een gimmick op het niveau van kermisvermaak. Volwaardige reliëfcinema vraagt echter ook een goed verhaal, sterke emoties en personages met diepgang. Plus de creatieve flair om de ruimte achter het scherm in de kijkervaring te integreren.
UP
Enkele filmmakers beseffen dat. Pete Doctor tracht bij Up “diepte te gebruiken zoals we kleur en compositie aanwenden, om emoties te versterken” en laat de kijker via een venster in een fantasiewereld duiken. Dat lijkt ook een kolfje naar de hand van Tim Burton die ons met Alice in Wonderland wil onderdompelen in een wereld waar collectief bewustzijn en individuele verbeelding elkaar raken. Joe Dante gebruikt 3D voor The Hole maar wil “teruggaan naar een tijdperk waar het personage belangrijk was”. Hij stelt dat “3D werkt wanneer het je in het verhaal trekt”, zeker wanneer claustrofobie overheerst, en verwijst naar “Dial M for Murder, het beste ruimtegebruik ooit in een 3D-film”. Zoveel is duidelijk, daar waar de opmars van 3D voorlopig vooral wordt bepaald door economische en technologische factoren, zal het aan filmmakers zijn om digitale 3D ook esthetische en creatieve diepgang te geven. Alleen zij kunnen innovatie verzoenen met traditie. Diepte tonen zonder te vergeten dat hoe minder een film toont, hoe aangrijpender hij wordt.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in Filmmagie, n° 597, september 2009)