Tim Burtons Frankenweenie: Humor en gotische esthetiek

okt 4, 2016   //   by Ivo De Kock   //   Algemeen, animatie, film, genre, regisseur  //  No Comments
frankenweenie

FRANKENWEENIE

Het eerste huwelijk tussen Disney en Tim Burton liet op de klippen toen de studio in 1984 de kortfilm Frankenweenie slechts beperkt uitbracht wegens “te intens, te donker en te macaber”. Ook al counterde de filmmaker dat “de hond die centraal staat geen gruwelijk monster is, het is een dier met emoties dat opnieuw tot leven wordt gebracht door een kind dat van zijn hond houdt”.

Burton nam wraak door elders de kassa te doen rinkelen (Beetle Juice, Batman, Edward Scissorhands) en jaren later (na o.m. Sleepy Hollow, Planet of the Apes, Big Fish en Sweeney Todd) als verloren zoon te worden ingehaald (Alice in Wonderland). Nadat Disney eerder “sorry, vergissing” zei door Frankenweenie als bonus bij de dvd van The Nightmare Before Christmas te steken.

De 3D hype bood Burton de kans om een nieuwe versie van Frankenweenie, ditmaal met animatiefiguren i.p.v. acteurs van vlees en bloed, te ontwikkelen. Met opnieuw een gitzwarte mix van horror en humor verzacht door een happy end waarin het gevaar bezworen en liefde beloond wordt.

Het verhaal van deze zwart-wit stop-motion-animatiefilm (de techniek van Burtons Corpse Bride werd nog geperfectioneerd) draait rond de jonge Victor Frankenstein en zijn hondje Sparky. Victor is een eenzaam jongetje dat liever films maakt dan zich sportief of sociaal te tonen. Wanneer Sparky sterft na een aanrijding probeert Victor een wetenschapsles in de praktijk te brengen door zijn trouwe viervoeter met elektrische impulsen opnieuw tot leven te wekken.

Dat lukt maar dit succes is moeilijk geheim te houden. Jongeren slaan aan het imiteren (met hun eigen troeteldieren) en volwassenen reageren vijandig. Alles loopt uit de hand: de ‘monsters’ zorgen voor verwoestingen tijdens een kermisfeest, de bevolking van ‘New Holland’ start een heksenjacht en een windmolen is het toneel van een confrontatie tussen goed en kwaad. Met Sparky als outsider én held.

Hollywoods Gothic Nerd mag dan wel niet dol zijn op de term ‘auteur’, deze remake is een erg typische Burton-film. Getuige de herkenbare stijl en terugkerende motieven. Frankenweenie wordt als ode aan (en tegelijk parodie op) James Whale’s gothic horrorklassieker Frankenstein gekenmerkt door Burtons vertrouwde gothische esthetiek én zijn gekende zwarte humor (wanneer de opgelapte Sparky drinkt spuit het water weer naar buiten via de naden van het lappendeken dat zijn huid is geworden). Terwijl de regisseur opnieuw afrekent met de bekrompenheid van de suburbs; zijn fabel toont aan dat de gemiddelde Amerikaan dingen die hij niet begrijpt ook niet kan aanvaarden.

Het is een wereld die Burton maar al te goed kent want hij groeide als kind op in de buitenwijk Burbank. Hij was een buitenbeentje met een overijverige verbeelding, wat van hem een verschoppeling maakte met een levenslange fascinatie voor eenzame freaks en onbegrepen outsiders. De sporen daarvan zien we in de fantasierijke verhalen en de visuele stijl van zijn films.

Dat hij schatplichtig is aan het Duits expressionisme blijkt in Frankenweenie uit de scherpe contrasten tussen licht en donker, de gestileerde belichting en de verwrongen perspectieven bij de clash tussen de monsters en de feestende burgers. Andere vertrouwde elementen zijn de alomtegenwoordigheid van de dood, het verlies van onschuld en de naïef kinderlijke kijk op de wereld.

De verdienste van Tim Burton is dat hij de suburbia-metafoor nadrukkelijk universeel maakt door het verhaal van intolerantie open te trekken. Er is in Frankenweenie meer aan de hand dan massa-hysterie (een met fakkels zwaaiende groep burgers creëert drama’s); kortzichtigheid namelijk. De leraar wetenschappen verzucht “ze houden van wat de wetenschap hen geeft, behalve de vragen”. Wat Burton mist in de hedendaagse samenleving is verwondering, nieuwsgierigheid. “Ik, volwassen geworden? Ik pleit onschuldig” blijft hij herhalen. Gelukkig maar.

IVO DE KOCK

GENRE Animatie

REGIE Tim Burton

SCENARIO Leonard Ripps, Tim Burton & John August

FOTOGRAFIE Peter Sorg

MUZIEK Danny Elfman

CAST Martin Landau, Christopher Lee, Martin Short, Robert Capron, Conchata Ferrell, Winona Ryder

PRODUCTIE USA – 2012 – 87’

Alice in Wonderland movie image

TIM BURTON op de set van ALICE IN WONDERLAND

Leave a comment