Jeremy Saulniers Blue Ruin: De tol van wraak
BLUE RUIN
Met een beperkt budget van $420,000, verzameld via crowdfunding site Kickstarter, en sterke acteurs ontwikkelde regisseur-scenarist Jeremy Saulnier een neo-noir wraakthriller geïnspireerd op Blood Simple van de broers Coen. Blue Ruin bevat geweld en zwarte humor maar is vooral een leuke, subtiele en sfeervolle film gedragen door een sterke acteerprestatie van vooral Macon Blair.
Met trieste, diepe ogen en een ruige baard is de in een afgetakelde blauwe Pontiac levende ‘Beach Bum’ Dwight al van de eerste beelden van Blue Ruin een tragische outcast. Een tikkeltje bizar maar gevoelig en getekend door traumatische herinneringen. Dat laatste wordt duidelijk wanneer de politie hem informeert dat de moordenaar van zijn ouders de gevangenis zal mogen verlaten. Dwight blijft stil bij het nieuws maar transformeert van een apatisch man in een gedreven adrenaline-junk-met-een-plan.
BLUE RUIN
Hij maakt zijn auto startklaar, rijdt van Delaware naar Virginia, gluurt vanachter zijn stuur naar de vrijgelaten Will Cleland aan de gevangenispoort en volgt de man naar zijn nieuw verblijf. Dwight zint op wraak, zoveel is duidelijk. Maar hij krijgt geen pistool te pakken en gaat dan maar halsoverkop voor een mes. Een efficiënt moordinstrument zo blijkt, maar Dwight klungelt en blundert. Met een getuige en een achtergelaten wagen is hij niet bepaald moeilijk op te sporen. En wanneer Clelands familie de politie niet informeert vreest Dwight dat zij eigen wraakplannen smeden. Waardoor zijn zus en haar kind gevaar lopen.
Middelmatige wraakthrillers zijn er genoeg. Recent nog Spike Lee’s Oldboy remake en Out of the Furnace. Maar originele, verontrustende wraakthrillers zoals Jeremy Saulniers debuut Blue Ruin worden te weinig gemaakt. Deze kleine, onafhankelijke film start waar traditioneel afgerond wordt. Na de wraakname. Saulnier begon met twee vragen. Wat gebeurt er wanneer het wraakbeluste individu er een zootje van maakt? Wat verandert er in die dader wanneer zijn testosteron niet langer werkt en gevoelens van angst en ontreddering overnemen?
BLUE RUIN
Daar waar wraakthrillers doorgaans gedreven worden door wish fulfillment, de toeschouwers laat supporteren voor een ‘succesvolle’ afrekening, kiest Blue Ruin ervoor om de kijker een ongemakkelijk gevoel te bezorgen tijdens de tocht naar wraak. Uitkijken naar wordt zo vrezen voor en door te focussen op de reële gevolgen van geweld kan Saulnier aantonen dat die angst terecht was. Geweld leidt enkel tot meer geweld, wraak brengt een spiraal van wraak op gang waarbij iedereen verliest en elke menselijkheid verdampt.
Blue Ruin doet meer dan het illustreren van de gevolgen van een pyrrusoverwinning. De film baadt in een melancholische doemsfeer en verstrengelt het streven naar payback met onderliggende thema’s zoals het failliet van het patriarchaat, de sterfelijkheid van ouders en de dynamiek van families. Terwijl er ook niet mis te begrijpen religieuze symboliek opduikt.
Tegelijk wordt het begrip ‘normaliteit’ in vraag gesteld. Het is geen toeval dat Dwight beangstigend wordt wanneer hij verandert in een verzorgde doorsneeman. Gewone mensen blijken gevaarlijker dan marginale figuren. Maar gewone mensen zijn ook geen filmhelden; Dwights domheid en onhandigheid zorgt ervoor dat zijn ‘de beste verdediging is de aanval’ tactiek heel feilbaar aanvoelt.
BLUE RUIN
Die tragische kwetsbaarheid wekt spanning op. De situaties en de persoonlijkheid van de protagonist maken dat hij en zijn geliefden permanent in gevaar verkeren. Saulnier focust daarbij niet op spectaculaire geweldexplosies maar op kleine details, psychologische confrontaties en een dreigende, decadente sfeer. Zijn verdienste is dat hij wel begrip en de sympathie creëert voor de stuntelige wraakengel maar tegelijk de daden van deze anti-held veroordeelt. Wraak is en blijft gruwelijk, irrationeel en onafwendbaar fataal. Eerder schrikwekkend dan opwindend.
Saulnier weert cynisme, sensatiezucht en psuedo-filosofische bespiegelingen over de gerechtigheid van wraak. Terwijl Dwight niet de kans krijgt om zich te ‘verklaren’. Zoals zijn vriend Ben zegt “this is no time for speeches”. Dialogen worden in Blue Ruin vervangen door blikken. We kijken naar Dwights ogen en die vormen de spiegel van de ziel. Een getormenteerde ziel.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 645, mei-juni 2014)
GENRE Thriller
REGIE Jeremy Saulnier
SCENARIO Jeremy Saulnier
FOTOGRAFIE Jeremy Saulnier
MUZIEK Brooke & Will Blair
CAST Macon Blair (Dwight), Devin Ratray (Ben), Amy Hargreaves (Sam), Kevin Polack (Teddy), Eve Plumb (Kris), David W. Thompson (William)
PRODUCTIE USA – 2013 – 92’
BLUE RUIN