Dossier Yasujirô Ozu. Deel 3: De zomer van Yasujirô Ozu
GOOD MORNING
Toen het Britse filmtijdschrift ‘Sight and Sound’ in 2012 zijn tienjaarlijkse lijstjes met ‘beste films aller tijden’ publiceerde bevatten die twee verrassingen. Dat bij de critici Vertigo over Citizen Kane sprong was een schok na de jarenlange heerschappij van Orson Welles. Nog opmerkelijker was dat de filmmakers kozen voor Tokyo Story, een ogenschijnlijk minder straf portret van een beproefde Japanse familie. Maar regisseurs zoals Martin Scorsese, Francis Ford Coppola en Michael Mann prezen de emotionele kracht van deze subtiele vorm van slow cinema.
Bovendien wezen ze erop dat de als ‘meest Japanse van alle Japanse filmers’ beschouwde Yasujirô Ozu (1903-1963) een cinematografische rebel was die conventies (montage, camerastandpunt) negeerde en een eigen filmtaal ontwikkelde. Daarmee schaarden ze zich achter Paul Schrader die reeds in de jaren 70 wees op de ’transcendentale stijl’ van Ozu en zijn invloed als technische en narratieve innovator. Of zoals Ozu het zelf formuleerde: “Ik heb altijd mijn eigen stijl ontwikkeld, zonder anderen te imiteren”.
LATE SPRING
Met dank aan Lumière zal Ozu’s wereld van serene ontgoocheling, tedere humor en kalme berusting verder blijven leven. Zeven van zijn films werden in het kader van een digitaal restauratieproject toekomstgericht gerestaureerd. De vier kleurenfilms en drie zwart-wit prenten (met Nederlandse ondertitels) werden gebundeld in één dvd verzamelbox.
Tegelijk loopt deze zomer een Ozu-cyclus met dezelfde titels in verschillende bioscopen (Brussel, Antwerpen, Brugge, Bergen). Een uitgelezen gelegenheid om de subtiele, ingehouden en esthetisch uitgewogen filmstijl van Ozu te herontdekken. Zijn films lijken variaties op een thema – de weinig opmerkelijke levens van de Japanse middenklasse die net zoals de Japanse traditionele familiewaarden onder druk komen te staan – maar telkens weer komt Ozu met een originele invalshoek en een nieuwe aanpak op de proppen.
GOOD MORNING
“Voor anderen kunnen mijn films identiek lijken,” zei Ozu, “maar voor mij is elk nieuw werk een nieuwe expressievorm voor een nieuwe prikkel. Ik ben zoals een schilder die altijd dezelfde roos schildert”. Altijd weer wondermooi. Getuige de Noriko-trilogie (genoemd naar het hoofdpersonage gespeeld door Setsuko Hara), Late Spring, Early Summer en Tokyo Story.
Of de hartverscheurende familieportretten Late Autumn (over een moeder-dochter relatie) en An Autumn Afternoon (Ozu’s testamentfilm over modernisering en veranderende waarden). De roos wordt letterlijk een rode amaryllisbloem in Equinox Flower, net zoals die andere kleurenfilm Good Morning een satirische kijk op jongeren die worstelen met het moderne gezinsleven.
IVO DE KOCK
YASUJIRÔ OZU: Japan, 1949-1962, 822′; Late Spring, Early Summer, Tokyo Story, Equinox Flower, Good Morning, Late Autumn, An Autumn Afternoon; dis. Lumière.
EARLY SUMMER