David Finchers The Girl with the Dragon Tattoo remake: Morele chaos en barbaars geweld

THE GIRL WITH THE DRAGON TATTOO

David Fincher heeft de reputatie een compromisloos filmer te zijn die houdt van donkere verhalen, niet aarzelt om mensen te provoceren en graag van register wisselt. Dat en zijn fascinatie voor Europese literatuur liggen aan de basis van zijn The Girl with the Dragon Tattoo remake.

“We kozen voor bruinachtige, goudkleurige logo’s die mooi contrasteren met de eerste beelden van de sneeuw,” vertelt David Fincher tijdens zijn commentaar bij The Girl with the Dragon Tattoo, “wat volgt is een kil en vreemd begin, we trachten het publiek vast te grijpen in de hoop dat ze zich afvragen wat er speelt tussen die twee mannen die elkaar vanop afstand spreken”. De generiek sluit daarop aan met visuele en auditieve symboliek: “de muziek geeft weer wat er diep in Lisbeth, het meisje met de tatoeage, speelt terwijl de beelden trachten te visualiseren hoe haar nachtmerrie er uit zou zien”.

We zijn enkele minuten ver en het is meteen duidelijk hoe ernstig de regisseur van Seven, Fight Club, Panic Room, The Curious Case of Benjamin Button, Zodiac en The Social Network deze remake van de Zweedse boekverfilming (Millennium, gebaseerd op het cultwerk van Stieg Larsson) neemt. Getuige ook de keuzes. De titelsong is een door een rauwe, krijsende vrouwenstem gezongen versie van Led Zeppelins ‘Immigrant Song’ terwijl we in beeld een donkere vloeibare stof (een mix van petroleum, bloed, inkt en slijk?) gladde maar obscure oppervlaktes overspoelt. De boodschap is duidelijk: het slijk van de aarde bedekt niet enkel mensen en dingen, het tekent ook de donkere wraakengel Lisbeth Salander. Een vleesgeworden fantasme vertolkt door de adembenemend verontrustende Rooney Mara.

THE GIRL WITH THE DRAGON TATTOO: GENERIEK

In zijn, na Seven en Zodiac, nieuwste onderzoeks- en seriemoordenaarsfilm focust Fincher niet op daders en slachtoffers maar op betrokken rakende speurders. Eerst en vooral de jonge punkster bezaaid met piercings en tatoeages die door Fincher meteen geprofileerd wordt als een randfiguur, een outsider die de vinger op de pols van de maatschappij houdt.

Lisbeth is een hackster/detective, een moderne digitale speurneus die ingehuurd wordt door bedrijven om het privéleven van werknemers en concurrenten bloot te leggen. “Wat ik met Lisbeth wou was tonen dat ze precies past in het informatietijdperk,” stelt Fincher, “ze neemt geen nota’s van iets maar maakt foto’s die ze op haar laptop zet. Ze verwerkt informatie op een fotografische manier”. Ze is briljant maar weinig sociaal.

“Haar opdrachtgever heeft een ouderwetse visie op onderzoek,” zegt Fincher, “hij wil haar visie op de zaak, hij wil dat ze haar instincten met hem deelt. Ze functioneert zo slecht in de wereld omdat ze geen meningen heeft en meningen niet vertrouwt. Ze vertrouwt niet op roddels, maar alleen op gegevens. Dus wat het voor hen onmogelijk maakt om met elkaar te praten is dat ze hen geen mening wil geven. Ze wil simpelweg de informatie overhandigen”.

Door omstandigheden gaat Lisbeth samenwerken met Mikael Blomkvist, een traditionele onderzoeksjournalist die vooral via gesprekken een oude, in de Zweedse bourgeoisie verankerde, rituele reeks moorden wil ophelderen. “Je ziet dat Blomkvist en Lisbeth zich allebei hebben teruggetrokken uit de maatschappij,” aldus Fincher, “zij had op jonge leeftijd, ergens in haar puberteit, de maatschappij opgegeven en hij na enkele mislukte onderzoeken en relaties.

Lisbeth wordt een fusie van al de vrouwen van Mikael – zijn ex-vrouw, zijn minnares en zijn dochter – en een manier om met al zijn relatieproblemen om te gaan”. Voor ze samen te brengen presenteert het eerste deel van de film beide personages via parallelle montage en parallelle werelden, bezig met persoonlijke bekommernissen. Trauma’s, onderzoek en gevaar brengen ze uiteindelijk samen in een ijzige whodunit die de uitbuiting van de oude analoge wereld verstrengelt met de vervreemding van de hedendaagse, digitale wereld.

Een fysieke en mentale alliantie van twee outlaws die via informatie (data) voor redding en loutering zorgt doet kortstondig emoties (en hoop) ontstaan. Maar in de pijnlijke, tragische epiloog van The Girl with the Dragon Tattoo blijkt dat beiden terugkeren naar hun eigen, eenzaam bestaan. De straten zijn leeg en de wegen lopen uit elkaar. Of hoe een thriller apocalyptisch wordt.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 627, september 2012)

THE GIRL WITH THE DRAGON TATTOO: David Fincher; USA 2011; 152′; met Daniel Craig, Rooney Mara, Christopher Plummer; extra’s: commentaar; FILM: **** / EXTRA’S: ***; dis. Sony