Toen in 2015 tijdens het festival van Berlijn twee Guatemalteekse films – La Casa mas Grande del Mundo (Ana V. Bojorques & Lucia Carrera) en Ixcanul (Jayro Bustamante) – in première gingen was dat een heus evenement. Guatemala heeft immers geen filmindustrie en filmmakers zijn in het Zuid-Amerikaanse land bij gebrek aan filmscholen en overheidssteun enkel op zichzelf aangewezen. Jayro Bustamante (°1977) volgde dan ook een filmopleiding in Frankrijk, bouwde ervaring op met enkele in het festivalcircuit vertoonde kortfilms en zocht zelf financiering voor zijn in de taal van de Maya’s gesproken langspeeldebuut Ixcanul. Gesteund door internationale waardering – tijdens Film Fest Gent won hij de Grote Prijs – bleef Bustamante ijveren voor het stimuleren van een nationale filmindustrie. In 2019 leidde dat tot twee eigen films: het drama over homofobie Temblores en de politiek geladen horrorthriller La Llorona. Terwijl hij als sceanrist-producent werkt aan Verónica Riedels Gallo gallina.
De jonge Noorse cineast Joachim Trier creëert een onbehaaglijk nachtmerrieachtig gevoel met Thelma, een modern sprookje over religieuze repressie, hekserij en een meisje in de greep van haar seksualiteit én bovennatuurlijke krachten. Een Scandinavische versie van De Palma’s Carrie die twijfel zaait over de grens tussen perceptie en werkelijkheid.
Creatieve verlamming dreigde toen Paul Thomas Anderson (°1970) niet alleen getipt werd als “de volgende Scorsese” maar er ook van overtuigd geraakte dat “Magnolia de beste film is die ik ooit zal maken”. Geïnspireerd door Upton Sinclairs ‘Oil!’ overtreft de regisseur-scenarist zich evenwel met There will be blood, een Amerikaanse nachtmerrie die zowel een magistraal epos als een fenomenale karakterstudie is. Andersons meest donkere film – met een beangstigende Daniel Day-Lewis – is ook zijn beste. Deze hallucinante The Treasure of the Sierra Madre-variant heeft de emotionele kracht van Scorsese’s Raging Bull en Herzogs Aguirre, der Zorn Gottes.
In de jaren 10 van deze eeuw is de Amerikaanse filmmaker en producent Michael Mann (° 1943) wat uit beeld verdwenen maar rond de eeuwwisseling verwierf hij een stevige reputatie met films als Heat, The Insider, Ali, Collateral en Miami Vice. En dat was best onverwacht want over zijn vroeger werk – van tv-film The Jericho Mile over Thief (aka Violent Streets) en The Keep tot Manhunter – werd bij de release wat lacherig gedaan. Terwijl de TV-reeks Miami Vice pas achteraf een cultstatus verwierf. Patrick Duynslaegher was een ‘early fan’ van Mann, zelf lieten we ook ons enthousiasme blijken in het filmtijdschrift ‘Andere Sinema’ over The Jericho Mile, Thief en The Keep. Om wat later in het ook al verdwenen ‘The Movie’ Manhunter een meesterwerk status te bezorgen. Even een duik in onze archieven. Thief, zonder ‘progressieve spelling’ wel.
De ene tienerfilm is de andere niet. De infantiele iconoclastische komedies van de Amerikaanse majors verschillen grondig van de harde controversiële drama’s waar de independents in de VS voor tekenen. De American Pie en Scary Movie -reeksen hebben weinig uitstaans met Elephant, Ken Park of Thirteen.
Met Golden Globes en Oscar bekroningen voor haar monumentale vertolking is Three Billboards Outside Ebbing, Missouri ongetwijfeld de film van actrice Frances McDormand. Maar het gitzwart wereldbeeld en de donkere humor dragen de stempel van de Ier Martin McDonagh, de lichtjes cynische regisseur van In Bruges en Seven Psychopaths.
Fysieke dragers gaan door woelige wateren maar blijven steun en toeverlaat voor wie moderne klassiekers wil herontdekken. Zoals ‘Throw Down’, Johnnie To’s gestileerde en spirituele ode aan de Japanse meester Akira Kurosawa. Dvd distributeur Carlotta verwent filmliefhebbers met een fraaie 4K restauratie van dit oogverblindend mooi en emotioneel krachtig judo sprookje. Een onterecht vergeten meesterwerk van de toonaangevende Hong Kong cineast die internationaal naam maakte met ‘Breaking News’, ‘Election’ en ‘Mad Detective’.
De nog altijd maar 25-jarige Canadese filmmaker Xavier Dolan is gekend voor zijn hoog werkritme en zijn stevige stellingnamen. “U veroordeelt geen homoseksuelen maar ik veroordeel imbecielen” twitterde hij richting Christine Boutin toen de Franse politica homoseksualiteit “een gruwel” noemde. Zijn vierde film, Tom at the Farm, rekent via een sfeervolle thriller even krachtig af met homohaat.
Met naast artistieke ook commerciële successen was het best een wonderjaar voor de Vlaamse film. Maar de internationale erkenning voor Chantal Akermans ‘Jeanne Dielman’ en dito waardering voor de nieuwste vuistslag van Jean-Pierre en Luc Dardenne, ‘Tori et Lokita’, richtte ook de volgspot op Belgische cinema. Dit beklijvend drama over het lot van minderjarige vluchtelingen van de broers uit Luik en Brussel hoort thuis bij de beste films van het jaar.
Al te vaak is in films een sterfgeval een faits divers, de dood een betekenisloos hobbeltje in de plotlijn. Niet zo in Catherine Corsini’s Trois Mondes. Een overlijden is er belangrijk. De dood van een man wordt niet snel vergeten in de daaropvolgende scènes. Want de ethische keuzes waarrond alles draait zijn er mee verbonden.
