Na een kwarteeuw Vlaamse letteren treedt Gentenaar Dimitri Verhulst uit zijn comfortzone door als regisseur zijn filmdebuut te maken met een roadmovie die geen doorslagje is van het populaire ‘De helaasheid der dingen’. ‘Waarom Wettelen?’ is een droogkomisch absurd drama, een schalkse trip dwars door een alles doodzwijgend Vlaanderen richting een universum waar rouwen ook toegeven is dat je een mens nooit ècht kent. En dat kamelen niet toevallig schip van de woestijn worden genoemd.

Mathijs Poppe debuteert met een poëtisch essay over een in Libanon levende theatermaker die innig verbonden blijft met zijn thuisland Palestina.

In Chain Reactions fileert filmessayist Alexandre O. Philippe de onuitwisbare impact van Tobe Hoopers 50 jaar oude horrorklassieker The Texas Chainsaw Massacre.

Scherp en kritisch zijn. Maar met een knipoog. Dat is het motto van de Roemeense scenarist-regisseur Radu Jude. Na de sardonische satire ‘Bad Luck Banging or Loony Porn’ volgde de meest geschifte bijdrage aan het Film Fest Gent feestproject ‘2×25′, de kortfilm ‘Greetings from Crîngasi!’, en het vrolijke, absurde filmexperiment ‘Do Not Expect Too Much From The End Of The World’. “Een gesprek met een film uit 1981” aldus Jude. Helaas niet te zien in de zalen. Gelukkig wel op MUBI. Samen met zes van Jude’s kortfilms.

In mei rolde het filmfestival van Cannes de rode loper uit voor de Iraanse filmmakers Ali Asgari en Alireza Khatami. ‘Terrestrial Verses’, hun in zwarte humor gedrenkte schets van machtsmechanismen in het algemeen en het absurde Iraanse systeem in het bijzonder, kreeg wereldwijde lof. Maar bij zijn thuiskomst in Teheran moest Asgari zijn paspoort inleveren en kreeg hij een filmverbod opgelegd. Begin maart mocht Asgari toch naar België reizen naar aanleiding van de release van ‘Terrestrial Verses’ én zijn vorige ‘Until Tomorrow’. We spraken hem in Brussel. “Als filmmaker en burger moet je macht en regels in vraag blijven stellen.”

De Zwitserse filmmaker Alexandre O. Philippe blijft haast als enige koppig filmessays maken. Lynch/Oz linkt surrealistische cinema aan Technicolor dromen.

De Vlaamse cineast Bas Devos blijft maar films maken over zijn woonplaats Brussel. Na ‘Hellhole’ en ‘Ghost Tropic’ is er nu ‘Here’, een ode aan de multiculturele Belgische metropool en de migranten die er een verdoken leven leiden. Wonderlijke, toegankelijke slow cinema die de zintuigen streelt en onze verbeelding prikkelt met fijne portretten, verborgen verhalen en filosofische bespiegelingen over de link tussen mens en natuur. “Verhalen maken werelden en omgekeerd.”

De meest verrassende topper van filmjaar 2023? Doe maar ‘Smoke Sauna Sisterhood’, de documentaire van Anna Hints over de Zuid-Estse rooksaunatraditie. Een poëtische, verbindende onderdompeling in een tijdloos universum van hitte en rook, waar rituelen helpen bij louterende helingsprocessen en het smeden van zusterschappen. Mooie, magische cinema.

Begonnen als een klein lokaal ‘gebeuren’ met alternatief imago viert Film Fest Gent (10 tot 21/10)  zijn vijftigste verjaardag als grootste Belgische filmfestival met jaarlijks ruim 100.000 bezoekers en dankzij een focus op muziek ook internationale uitstraling. Geen toeval dat het Gentse feestproject ‘2×25’ componisten en filmmakers op een andere manier laat samenwerken. “We slaan graag bruggen” benadrukt artistiek directeur Wim De Witte.

Samen met collega’s ging activist en regisseur Avi Mograbi succesvol in de clinch met de Rabinovich Foundation toen het Israëlisch filmfonds filmmakers zelfcensuur wou opleggen. Moeizamer verloopt zijn strijd om films als The First 54 Years bij het publiek te krijgen. Festivals, masterclasses en de eigen website moeten helpen. “Stilzitten is geen optie, ik wil dat mijn films leven.”