Alle films zijn politiek, maar films zijn niet allemaal politiek op dezelfde manier. Dat besef, en het verlangen naar een nieuwe wereldorde, leidde in de jaren zestig en zeventig tot een wereldwijd streven naar ‘andere cinema’. In die rebelse spirit ontstond ‘Derde Cinema’, een concept en een praktijk die een inspiratiebron vormde voor hedendaagse wereldfilms en initiatieven als MOOOV Filmfestival. De Video-Expo (RE)VOLVER!, die van 20 maart tot 11 april doorgaat in Sint-Niklaas, keert terug naar de revolutionaire roots van wereldfilm en toont cinema en (video)kunst als wapen. Niet enkel door naar het verleden te reizen maar door kunstenaars toekomstgericht in dialoog te laten gaan met zoektochten naar ‘Nieuwe Beelden.’

Om een lang verhaal kort te maken; met de tentoonstelling ‘A Short Long History’ brengt het Gentse S.M.A.K. een krachtig eresaluut aan de reizende kunstenaar in het algemeen en Anna Boghiguian in het bijzonder. De in Caïro geboren Armeense haalt als nomadische artieste en (ver)beeldend verhalenverteller haar energie uit engagement en haar creatieve inspiratie uit onderweg zijn. Onderweg tussen vroeger en nu, tussen hier en elders. Tussen de wereld en Gent. De sporen van haar tocht leiden naar impressionistische verhalen gevat in een speelse, spirituele expo.

Wanneer gaan de bioscoopzalen weer open? Wordt filmkijken in filmtheaters nog ooit hetzelfde? Hebben de zalen überhaupt nog wel toekomst? Zal film er anders uitzien na Covid-19? Wat met onze kijkgewoontes? Is bingewatchen in de zetel vanaf nu het nieuwe normaal? Krijgen fysieke dragers de doodsteek of juist een boost? Worden filmketens onze huisleverancier van popcorn? Welke impact zal de beslissing van Hollywoodstudio Warner om nieuwe bioscoopreleases in 2021 tegelijk te streamen hebben? Wie betaalt de rekening van de crisis? Hoe essentieel is cinema eigenlijk? En, tussen haakjes, was 2020 eigenlijk een goed filmjaar? Heel wat vragen. Op maat van deze onzekere corona tijden.

“Wees meervoudig als het heelal!” eiste Fernando Pessoa. Heel consequent toonde de Portugese cultauteur zijn creatieve veelzijdigheid en zijn verschillende artistieke persoonlijkheden. De dichter en schrijver was mysterieus en complex. Een man van veel tegenstellingen en meerdere facetten. Zo was hij onder meer de patroonheilige van de intellectuele detective schrijver. In het jaar van regisseur Christopher Nolans filmpuzzel ‘Tenet’ en net voor Hercule Poirot opduikt in Kenneth Branaghs ‘Death on the Nile’ wordt passend de volgspot gericht op de verhalen waarin Pessoa een ‘ontraadselaar’ opvoert. Een speurder die heel nadrukkelijk zijn grijze hersencellen gebruikt. De detective als denker.

“Ik wil kijkers constant boeien, betoveren en verwonderen zodat ze versuft de zaal verlaten, verbijsterd dat ze weer op straat staan,” antwoordde Les quatre cents coups maker François Truffaut op de vraag wat zijn droom als filmregisseur was. Het nog jonge medium film was voor de Nouvelle Vague cineast innig verbonden met samen kijken in het donker naar een groot wit scherm. Daarop worden immers dingen geprojecteerd die voor tranen in de ogen, een brok in de keel en plezier waarvoor geen naam bestaat zorgen.

De magie en charme van samen in een donkere zaal naar films kijken op een groot wit doek blijft. Dat bewees Film Fest Gent. Maar zolang de bioscopen gesloten zijn zullen filmliefhebbers het moeten doen met bubbelkijken op kleinere schermen. Gelukkig zorgen zowel fysieke dragers als video on demand platformen voor voldoende interessant filmvoer. Al is het niet altijd evident om het kaf van het koren te scheiden en lijkt het online gebeuren wat op een labyrint. Maar de zevende kunst heeft nog altijd meer in petto dan het popcorn entertainment van de grote streaming spelers. Ten bewijze deze reis rond de wereld in zeven films.

Journalist en auteur (‘De pruimelaarstraat’) Louis van Dievel vertelt in De dokter is uw kameraad niet verhalen ‘uit het leven van Guust Van Mol’. Een personage, een pseudoniem want dit werk is gebaseerd op de werkelijkheid en iemand die echt bestaat. De schuilnaam verbergt niets want snel wordt duidelijk dat het gaat om Jan Van Duppen, de oudere broer van de begin dit jaar gestorven Geneeskunde voor het Volk arts Dirk Van Duppen. Net als zijn broer jarenlang militant bij Amada, de huidige PvdA. Het resultaat is subjectieve geschiedschrijving die een boeiend tijdsbeeld oplevert.  

Star Wars leverde hem eeuwige roem op en na Jurassic Park verzilverde hij zijn goeroe statuut maar de Amerikaanse monster-ontwerper Phil Tippett bleef in zijn hart een dromer die het liefst artisanaal knutselt aan gekke wezens en bizarre werelden. De Franse documentairemakers Gilles Penso en Alexandre Poncet halen hun Mad God liefdevol uit de schaduw.

In haar essay ‘Le Regard féminin’ pleit Iris Brey voor een “revolutie op het scherm”; een ‘female gaze‘ die anders doet kijken naar en via vrouwelijke ervaringen. Een uitnodiging om de filmgeschiedenis te herschrijven, onze verbeelding te verbinden met een andere blik en de verborgen betekenis van beelden te onthullen. Kortom, dekolonisatie van de fantasie.

“De fysieke media bevinden zich in woelig water.” Die vaststelling, en het feit dat ze niet gehoord werden door het Centre National du Cinéma in het post-Corona overleg, zette de Franse DVD en Blu-ray uitgevers aan om zich te groeperen en op 3 juni ‘L’appel des 50’ te lanceren. Hun oproep om “een waardevolle schakel in het leven en de verspreiding van films te beschermen” ging niet onopgemerkt voorbij. Een week later mag een delegatie gaan uitleggen hoe beroerd de sector van de fysieke dragers er aan toe is. Heel beroerd zal de boodschap zijn want dat ‘woelig water’ is eigenlijk een understatement.