Scherp en kritisch zijn. Maar met een knipoog. Dat is het motto van de Roemeense scenarist-regisseur Radu Jude. Na de sardonische satire ‘Bad Luck Banging or Loony Porn’ volgde de meest geschifte bijdrage aan het Film Fest Gent feestproject ‘2×25′, de kortfilm ‘Greetings from Crîngasi!’, en het vrolijke, absurde filmexperiment ‘Do Not Expect Too Much From The End Of The World’. “Een gesprek met een film uit 1981” aldus Jude. Helaas niet te zien in de zalen. Gelukkig wel op MUBI. Samen met zes van Jude’s kortfilms.

Bijna tien jaar nadat ze uit het leven stapte staat Chantal Akerman weer volop in de schijnwerpers. In haar Brussel nog wel. Met een retrospectieve in Cinematek en tentoonstellingen in Bozar en Cinema Palace. Maar ook dankzij de Nederlandstalige uitgave van ‘Mijn moeder lacht’, een roman waarin de cineaste de complexe relatie met haar moeder Natalia fileert. Daarbij worden thema’s van haar filmwerk blootgelegd en onthult het portret van een moeder het zelfportret van een dochter. Een pijnlijk mooi verhaal van trauma’s en worstelingen.

In mei rolde het filmfestival van Cannes de rode loper uit voor de Iraanse filmmakers Ali Asgari en Alireza Khatami. ‘Terrestrial Verses’, hun in zwarte humor gedrenkte schets van machtsmechanismen in het algemeen en het absurde Iraanse systeem in het bijzonder, kreeg wereldwijde lof. Maar bij zijn thuiskomst in Teheran moest Asgari zijn paspoort inleveren en kreeg hij een filmverbod opgelegd. Begin maart mocht Asgari toch naar België reizen naar aanleiding van de release van ‘Terrestrial Verses’ én zijn vorige ‘Until Tomorrow’. We spraken hem in Brussel. “Als filmmaker en burger moet je macht en regels in vraag blijven stellen.”

Nu David Lynch ons al even geen nieuwe Lost Highway of Mulholland Dr. levert moeten we ons niet meer naar de bioscoop reppen voor een onderdompeling in een mix van popcultuur en surrealistische cinema. Tenzij Yorgos Lanthimos, de Griekse regisseur van The Lobster en The Favourite, een nieuwe film heeft. Zoals Poor Things, de romanverfilming waarmee hij de Frankenstein mythologie update. De motor van zijn andermaal wonderlijke, visuele trip? Female empowerment. Het echte monster? Het patriarchaat. De ster aan het Lanthimos firmament? Een weergaloze Emma Stone.

Is Dune: Part Two een sequel of een tweede deel? Die vraag kwam Dune regisseur Denis Villeneuve in Parijs beantwoorden.

De Vlaamse cineast Bas Devos blijft maar films maken over zijn woonplaats Brussel. Na ‘Hellhole’ en ‘Ghost Tropic’ is er nu ‘Here’, een ode aan de multiculturele Belgische metropool en de migranten die er een verdoken leven leiden. Wonderlijke, toegankelijke slow cinema die de zintuigen streelt en onze verbeelding prikkelt met fijne portretten, verborgen verhalen en filosofische bespiegelingen over de link tussen mens en natuur. “Verhalen maken werelden en omgekeerd.”

De meest verrassende topper van filmjaar 2023? Doe maar ‘Smoke Sauna Sisterhood’, de documentaire van Anna Hints over de Zuid-Estse rooksaunatraditie. Een poëtische, verbindende onderdompeling in een tijdloos universum van hitte en rook, waar rituelen helpen bij louterende helingsprocessen en het smeden van zusterschappen. Mooie, magische cinema.

Gesteund door producenten Martin Scorsese en Steven Spielberg waagt acteur-regisseur Bradley Cooper zich aan een Amerikaans monument: Leonard Bernstein. Netflixproductie Maestro is een biopic én relatiedrama.

Drie gerestaureerde films in de betere Belgische filmzalen. Een docu-portret, retrospectief en tentoonstelling in Nederland. Plus een boek in vier talen. Deze filmzomer wordt niet die van de Amerikaanse blockbuster maar wèl van Werner Herzog, Duitslands belangrijkste naoorlogse cineast. De tachtigjarige radicale filmmaker met de unieke popculturele status blijft hyperactief zoeken naar ongeziene beelden en ‘ecstatic truth’, het thema van de Eye expo. “Ik pas feiten zodanig aan dat ze meer lijken op waarheid dan op realiteit.”

Samen met collega’s ging activist en regisseur Avi Mograbi succesvol in de clinch met de Rabinovich Foundation toen het Israëlisch filmfonds filmmakers zelfcensuur wou opleggen. Moeizamer verloopt zijn strijd om films als The First 54 Years bij het publiek te krijgen. Festivals, masterclasses en de eigen website moeten helpen. “Stilzitten is geen optie, ik wil dat mijn films leven.”