Scherp en kritisch zijn. Maar met een knipoog. Dat is het motto van de Roemeense scenarist-regisseur Radu Jude. Na de sardonische satire ‘Bad Luck Banging or Loony Porn’ volgde de meest geschifte bijdrage aan het Film Fest Gent feestproject ‘2×25′, de kortfilm ‘Greetings from Crîngasi!’, en het vrolijke, absurde filmexperiment ‘Do Not Expect Too Much From The End Of The World’. “Een gesprek met een film uit 1981” aldus Jude. Helaas niet te zien in de zalen. Gelukkig wel op MUBI. Samen met zes van Jude’s kortfilms.

“Ik zou deze César willen opdragen aan alle vrouwen,” zei de Franse cineast Justine Triet toen ze tijdens de Césars-ceremonie haar prijs voor beste regie kwam oppikken, “alle vrouwen die het gevoel hebben klem te zitten in hun keuzes of eenzaamheid, die succes hebben of falen, die gekwetst werden en zich wisten te bevrijden door te praten of daar niet in slaagden.” De verwijzing naar het recentste Franse #MeToo-schandaal in de filmwereld was overduidelijk, de bekroning van de sublieme Gouden Palm-winnaar ‘Anatomie d’une chute’ meer dan terecht.

Nu David Lynch ons al even geen nieuwe Lost Highway of Mulholland Dr. levert moeten we ons niet meer naar de bioscoop reppen voor een onderdompeling in een mix van popcultuur en surrealistische cinema. Tenzij Yorgos Lanthimos, de Griekse regisseur van The Lobster en The Favourite, een nieuwe film heeft. Zoals Poor Things, de romanverfilming waarmee hij de Frankenstein mythologie update. De motor van zijn andermaal wonderlijke, visuele trip? Female empowerment. Het echte monster? Het patriarchaat. De ster aan het Lanthimos firmament? Een weergaloze Emma Stone.

De Zwitserse filmmaker Alexandre O. Philippe blijft haast als enige koppig filmessays maken. Lynch/Oz linkt surrealistische cinema aan Technicolor dromen.

Is Dune: Part Two een sequel of een tweede deel? Die vraag kwam Dune regisseur Denis Villeneuve in Parijs beantwoorden.

De Vlaamse cineast Bas Devos blijft maar films maken over zijn woonplaats Brussel. Na ‘Hellhole’ en ‘Ghost Tropic’ is er nu ‘Here’, een ode aan de multiculturele Belgische metropool en de migranten die er een verdoken leven leiden. Wonderlijke, toegankelijke slow cinema die de zintuigen streelt en onze verbeelding prikkelt met fijne portretten, verborgen verhalen en filosofische bespiegelingen over de link tussen mens en natuur. “Verhalen maken werelden en omgekeerd.”

De meest verrassende topper van filmjaar 2023? Doe maar ‘Smoke Sauna Sisterhood’, de documentaire van Anna Hints over de Zuid-Estse rooksaunatraditie. Een poëtische, verbindende onderdompeling in een tijdloos universum van hitte en rook, waar rituelen helpen bij louterende helingsprocessen en het smeden van zusterschappen. Mooie, magische cinema.

Gesteund door producenten Martin Scorsese en Steven Spielberg waagt acteur-regisseur Bradley Cooper zich aan een Amerikaans monument: Leonard Bernstein. Netflixproductie Maestro is een biopic én relatiedrama.

Klassieke westerns vertellen vaak boeiende verhalen over de Amerikaanse geschiedenis en droom maar vertrekken daarbij meestal vanuit de witte cowboy blik. Ten koste van ‘de indianen’. Dat is bij de moderne antiwestern ‘War Pony’ heel anders. Filmmakers Gina Gammell en Riley Keough vertellen over het leven in het indianenreservaat van Pine Ridge via de verhalen van Native Americans. Samen met hen getuigen ze over de levensomstandigheden, de opgelopen trauma’s en het verlies van cultuur. Maar ook over de veerkracht en het levensvuur. Te ontdekken tijdens MOOOV Filmfestival en daarna in de zalen.

Klondike was kant en klaar voor de Russische inval in Oekraïne. Maar Maryna Er Gorbachs visueel krachtige visionaire film toont oorlog van binnenuit en vanuit vrouwelijk perspectief. Absurd en huiveringwekkend.