Met zijn mateloos engagement en zijn felle stellingnamen groeide Spike Lee in Amerika uit tot een cultureel icoon. De films van de even omstreden als onderschatte cineast stellen het beeld van Afro-Amerikanen bij en herschrijven de Amerikaanse geschiedenis. Van She’s Gotta Have It over Do the Right Thing en When the Levees Broke tot BlacKkKlansman.
Superfeestje! Na Avengers: Infinity War en Ant-Man and the Wasp telt Marvels Cinematic Universe 20 films. Voeg daar nog negen tv-series aan toe en je bent, mits voldoende tijd en energie, vertrokken voor een supersessie zwelgkijken. Een onderdompeling in de gedeelde wereld en waarden van Amerikaanse superhelden. Moderne sprookjes voor jong en oud.
In de Normandische badstad Deauville loopt van 31 augustus tot 9 september de 44ste editie van het in 1975 gestichte ‘Festival du Cinéma Américain’. Lange tijd lag een filmfestival uitsluitend gewijd aan Amerikaanse cinema moeilijk in cinefiel en chauvinistisch Frankrijk maar ondertussen is het nu de door PR-bedrijf Public Système gerunde ‘Deauville’ een begrip én een klein beetje een instituut geworden in eigen land. Met de internationale reputatie van het filmfestival is het helaas minder goed gesteld.
“Fuck this whole city and everyone in it. From the row-houses of Astoria to the penthouses on Park Avenue, from the projects in the Bronx to the lofts in Soho. From the tenements in Alphabet City to the brownstones in Park Slope to the split-levels in Staten Island. Let an earthquake crumble it, let the fires rage, let it burn to fucking ash and then let the waters rise and submerge this whole rat-infested place.” Aan het woord: Monty Brogan, vertolkt door Edward Norton, in Spike Lee’s 25th Hour. Een mokerslag van een film.
Spike Lee is niet alleen een omstreden onafhankelijke filmmaker, hij balanceert ook constant tussen het ridicule (She Hate Me) en het briljante (Do The Right Thing en Bamboozled).
Grand Prix van Cannes BLACKkKLANSMAN is grand cru Spike Lee. Een even omstreden als opwindende satire-annex-aanklacht die via een grotesk waargebeurd verhaal, de avonturen van een zwarte politie-infiltrant in het haat universum van de Ku Klux Klan, onderstreept hoe actueel het racisme en de raciale conflicten aangekaart in Do the Right Thing nog zijn.
Spike Lee’s passage in Cannes verliep niet onopgemerkt. Zijn uiteindelijk met de Grand Prix bekroonde BlacKkKlansman werd bedacht met een staande ovatie en tijdens de persconferentie haalde de Amerikaanse filmmaker uit naar Donald Trump omdat die bij het Charlottesville incident geen afstand nam van de Klan en de nazi’s: “De motherfucker had de wereld kunnen tonen dat we beter zijn dan dat.” Met het waargebeurde verhaal van een Afro-Amerikaanse detective die infiltreert in de extreemrechtse Klu Klux Klan wil Lee de wereld wakker schudden.
“I just want to say this to the British Government… You know what you’ve just done, don’t you? You’ve destroyed the civil rights movement, and you’ve given the IRA the biggest victory it will ever have. All over this city tonight, young men… boys will be joining the IRA, and you will reap a whirlwind.” Aan het woord Ivan Cooper in Bloody Sunday, de dramatische verfilming van de bloederige repressie van een burgerrechten mars door Britse politiediensten in Ierland op 30 januari 1972. Regisseur Paul Greengrass zou later o.m. The Bourne Supremacy, United 93, Green Zone en Captain Phillips maken.
Ondanks de stilistische verschillen tussen de sociale drama’s van Jean-Pierre & Luc Dardenne en de droogkomische karakterstudies van Jim Jarmusch zijn de thematische overeenkomsten tussen de Gouden Palm en de Grote Prijs van Cannes opvallend. Een kind dwingt onvolwassen mannen in zowel L’Enfant als Broken Flowers tot menselijkheid. Plots vaderschap op jonge of oudere leeftijd betekent voor narcistische macho’s ook het afscheid van hun (al dan niet verlengde) jeugd. Verwantschap dient zich aan als remedie voor individualisme.
Straks is het uitkijken naar Luca Guadagnino’s Suspiria remake maar ondertussen brak de Italiaanse regisseur van Io sono l’amore en A Bigger Splash definitief door met de om een sequel smekende arthousehit Call Me By Your Name. Een aangrijpend en subtiel coming of age-verhaal over seksueel ontwaken en eerste liefde onder de brandende Italiaanse zon.