Tarik Salehs Cairo Conspiracy: Kennis is macht
De Zweeds-Egyptische filmmaker Tarik Saleh situeert zijn coming of age film/spionagethriller Cairo Conspiracy in de Al-Azhar-universiteit van Caïro, al eeuwenlang het epicentrum van kennis en macht van de soennitische islam. Een visserszoon raakt er verwikkeld in een machtsstrijd tussen kerk en staat.
“Ik hou ervan dat de film worstelt met zichzelf, zoals de protagonist worstelt met zichzelf,” vertelde de scenarist-regisseur ons in Gent, “de spanning tussen coming of age en spionage is ook de strijd tussen realiteit en fictie.” Na The Nile Hilton Incident, een politieke thriller waarin een corrupte politieagent merkt dat verandering (de Arabische lente kondigt zich aan) hem dreigt uit te rangeren, focust Tarik Saleh in Cairo Conspiracy (in Cannes onder de titel Boy from heaven scenarioprijswinnaar) op de tot moord leidende politieke en religieuze intriges in de aanloop van de verkiezing van een nieuwe grootimam. Angst voor een nieuwe koers en het mysterie verbonden met het conflict tussen wereldse en religieuze macht komen daarbij in beeld.
Een cynische man die zijn geloof verloren heeft, de met het onderzoek naar de moord op een spion in de Al-Azhar-universiteit belaste kolonel van de geheime dienst Ibrahim, ontmoet met Adam (Tawfeek Barhom) een idealistische visserszoon met een sterk geloof. Het zet hem aan om, net als de ook door Fares Fares vertolkte The Nile Hilton Incident protagonist, voor een exit als moreel personage te kiezen. “Ik ben 50 en merk dat oud worden het gevaar inhoudt dat je het ‘vroeger was alles beter’ gevoel gaat koesteren,” zegt Saleh, “daarom gebruik ik in fictie verandering als een positieve kracht.”
Cairo Conspiracy werpt Adam in een labyrintisch Al-Azhar, een chaotische plek die hem doet twijfelen of hij zijn eigen leven wel kan controleren. Een plek ook waar sociale positie en macht niet voortvloeien uit autoriteit maar uit kennis. De verbale duels die ongewilde spion Adam uitvecht met een blinde imman draaien rond kennis, standpunten en argumenten. Hij leert er dat autoriteit kan worden verworven maar ook verspeeld, dat kennis macht is en macht niet zonder gevaar blijft. Want “macht is een tweesnijdend zwaard, je kan gemakkelijk je eigen hand verwonden.”
Tarik Saleh creëert spanning zonder dat actie de spirituele vraagstukken, morele dilemma’s en karakterschets overschaduwt. Van zwart-wit tegenstellingen en polarisering, de simplistische beelden die Hollywood koestert, is dan ook geen sprake. Moslims en geloof worden niet geviseerd, het is eerder de Egyptische politieke corruptie en economische structuren die het moeten ontgelden. De pijnlijke realiteit die Adam doet uitwaken uit zijn droom van kennisverruiming.
IVO DE KOCK
CAIRO CONSPIRACY ZWEDEN/FRANKRIJK/FINLAND/DENEMARKEN, 2022 / REGIE TARIK SALEH / MET TAWFEEK BARHOM, FARES FARES / 126 MINUTEN / DISTRIBUTIE CINÉART / TE ZIEN VANAF 27 APRIL.
