Guido Eekhauts ‘Het huwelijk van tijd en ijs’: Voorbij menselijkheid en moraliteit

sep 16, 2020   //   by Ivo De Kock   //   actueel, boek, nieuws  //  No Comments
Guido Eekhaut

Guido Eekhauts nieuwste literaire thriller heeft een intrigerende titel. Het huwelijk van tijd en ijs doet dromen van filosofische bespiegelingen en poëtische metaforen. Van een versmelting van actie en mysterie. En origineel is deze mix van misdaadverhaal en fantastiek beslist. Helaas beklijven de personages niet echt. Gelukkig weet de thrillerspecialist wel de vaart te houden in het verhaal en blijven de ideeën prikkelend. Terwijl melancholie, tragiek en moraliteit opduiken en het avontuur ons bevraagd. Een thriller met meerwaarde.

Kunst en literatuur beginnen met het verlangen om de human condition, de tijdsgeest en de wereld te begrijpen. Eeuwenlang leverden verhalen bronmateriaal voor wie wou peilen naar wat het betekent om mens te zijn, hoe menselijkheid bedreigd wordt en waar de grens tussen levensenergie en doodsdrift ligt. Literaire stereotypen, complexiteit en diversiteit voeren daarbij steevast een fragiele evenwichtsoefening uit. Zeker in de thriller, een genre dat al te snel verbannen wordt naar een pulp universum. Terwijl bijvoorbeeld Amerikaanse crime fiction toch giganten als Jim Thompson en James Ellroy opleverde. En wanneer iemand verdient om herontdekt te worden, is het ene James Crumley, de patroonheilige van de post-Vietnam speurdersroman. The Last Good Kiss blijft een absoluut meesterwerk. The Mexican Tree Duck een ijkpunt voor het genre. Crumleys zorgvuldig bewaarde barkrukje in ‘The Depot’ in Missoula, Montana hoort thuis op de bucket list van literaire bedevaarders.

Misdaad en monsterlijkheid

De Vlaamse schrijver Guido Eekhaut (°1954) haalt dat niveau niet maar verwierf in eigen land wel een stevige reputatie. Hij werd al enkele keren bekroond met en genomineerd voor de Hercule Poirotprijs, de Diamanten Kogel en de Gouden Strop en heeft een indrukwekkend aantal thrillers op zijn naam staan (Absint, Q, Slender Man, De verdwijning, De politieman en de paus,…). Toch is zijn schrijfstijl een tikkeltje te weinig bevlogen en energiek om internationale toppen te scheren. Eekhaut is echter wel gefascineerd door wetenschap en toekomst; twee dingen die Het huwelijk van tijd en ijs interessant maken. Dit is geen whodunnit of race-tegen-de-klok thriller maar een speculatief thrillerverhaal dat de grenzen van realisme en fantastiek aftast.

Van Marseille in 2019 gaan we naar Antarctica in 1924 en terug om te vinger te leggen op een ongrijpbare, monsterlijke misdadiger. Een privédetective (Emanuel Selavy), een schatrijke Parijzenaar (Raymond Roussel) en een vrouwelijke onderzoeksrechter (Theodora Steiner) lijken niets gemeen te hebben wanneer ze elkaar ontmoeten in de Zuid-Franse havenstad. Maar toeval bestaat niet, ze blijken verbonden (via hun vaders) en geraken verstrengeld met elkaar tijdens hun zoektocht naar een geheimzinnige ontvoerder van jonge meisjes. Kansarmoede en anonimiteit verbindt de jonge vrouwen, een Antartica expeditie honderd jaar geleden linkt de speurders. De stichting van een republiek en zoektocht naar het eeuwige leven blijken daarbij samen te gaan. En of misdadiger Lönnroth nu wel of niet (nog) bestaat blijft de vraag. Zijn erfenis werpt alvast een lange schaduw.

Zonde en moraliteit

De zonde van de vader(s), bizarre medische experimenten, lang vs eeuwig leven, geheugen vs. verbeelding, het doorbreken van grenzen van de tijd, de onderwereld van Marseille (de La Valentine wijk), verveling, onverschilligheid, amorele wetenschap, geweld, seksisme, misbruik,… De thema’s worden, soms subtiel en soms nadrukkelijk, met enthousiasme aangesneden. Voor wie wil liggen er ook verwijzingen naar de filmwereld van John Carpenter (The Thing), David Cronenberg (Dead Ringers) en Christopher Nolan (Inception) voor het rapen. Eekhaut prikkelt onze nieuwsgierigheid en ook al zet hij de verhaallijnen soms wat dik in de verf, de lezer blijft met verwondering het avontuur volgen.

“We jagen onze geliefde obsessie achterna, tot aan het einde van de wereld,” denkt de vrouw in het gezelschap luidop, “Letterlijk. En niemand kijkt ons daarbij op de vingers.” Uiteraard doet de lezer dit wèl maar wanneer de opheldering minder fascinerend blijkt dan het raadsel, neemt die getuige toch wat afstand. Waardoor het elegante slotakkoord wat onverschillig laat. Maar gelukkig dwarrelen de gedachten dan terug in het verhaal naar de bespiegeling over leven, dood, toekomst een eeuwigheid. Naar de oude Selavy (juist, C’est la vie) die zegt “we zullen lang leven. Veel langer dan andere mensen. Maar niet eeuwig. Niets is eeuwig. Ook de eeuwigheid niet.”

Zo sluipt er melancholie en tragiek in Guido Eekhauts Het huwelijk van tijd en ijs. “De toekomst ontsnapt je altijd,” vertelt Selavy aan zijn Isabelle, “Wat krijg je? Een kort stukje ervan, méér niet.” Waardoor er “altijd toekomst (zal) zijn die ik mis.” Narcistisch zelfbeklag dat Isabelle snedig countert: “Je wordt niet noodzakelijk een beter mens, Adrian. Niet omdat je langer leeft.” Menselijkheid is immers verbonden met moraliteit. Met keuzes die je maakt en acties die je eraan verbindt. Die les blijft nazinderen en bezorgt deze tragische thriller een meerwaarde.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen bij DeWereldMorgen.be)

Guido Eekhaut, Het huwelijk van tijd en ijs, Uitgeverij Vrijdag, Antwerpen, 2020, 320 pag.

Leave a comment