Blake Edwards Blind Date: De lach als zelfverdediging.
“Er zijn zo weinig mensen met een geweten in Hollywood” klaagde Blake Edwards. Als erfgenaam van Ernst Lubitsch en Leo McCarey groeide hij uit tot een moreel filmmaker gespecialiseerd in komedies. Een auteur die zijn flair voor visuele en fysieke humor bewees met de Pink Panther-reeks, The Party, S.O.B., A Fine Mess, Micki and Maude, Skin Deep en Blind Date.
De lach was voor de Amerikaanse filmmaker Blake Edwards (1922-2010) een vorm van zelfverdediging. Lachen, zelfs om droevige dingen, beschermt het individu tegen cynici en estheten die met getrokken messen klaarstaan om bij de geringste uiting van emoties toe te slaan. Deze misantropische houding kenmerkt veel kunstenaars.
Blake Edwards dreef er zijn persoonlijke demonen mee uit. Op zachtaardige wijze (in het melodramatische That’s Life) of op wilde wijze (in komedies zoals The Party of Blind Date). De cineast ervaart de wereld als absurd en oncontroleerbaar. Zo heeft Walter Davis (Bruce Willis) een keurige baan, een mooie wagen en een schijnbaar rooskleurige toekomst. Tot hij de vriendin van zijn schoonzus als ‘blind date‘ meeneemt naar een diner ter ere van een belangrijke Japanse klant.
Nadia Gate (Kim Basinger) lijkt een keurige en welopgevoede jonge vrouw maar wanneer ze dronken is gooit ze alle remmen los. Ze gedraagt zich dan behoorlijk a-sociaal: ze amuseert zich (lacht overdreven) en zegt eerlijk haar mening over de dingen (waarbij ze de echtgenote van de overspelige Japanner aanspoort tot juridische actie). Samen met Walter, en achtervolgd door haar psychotische ex-echtgenoot David Bedford (John Larroquette) laat Nadia een spoor van vernieling achter.
Walter wordt daarbij haast gek omdat telkens hij denkt alles onder controle te hebben er een nieuwe catastrofe geschiedt. Zo bijvoorbeeld wanneer ze aanbeland zijn bij wat het huis van vrienden van Nadia zou moeten zijn. Terwijl ze naar het huis toestappen zien we hoe op de achtergrond dat al wat loshangt van Walters wagen wordt geroofd. Op het moment dat ze willen bellen verdwijnt plots het huis dat blijkt te worden weggetrokken door een vrachtwagen. Terug bij de wagen zegt Walter dat er nu wel niets ergers meer kan gebeuren. Op dat ogenblik wordt er een pistool tegen zijn hoofd gedrukt.
Gek geworden door het ontbreken van zekerheden gooit Walter uiteindelijk zelf de remmen los. Hij zorgt voor opschudding op een feestje van Nadia’s vrienden en valt de achtervolgende ex-verloofde van Nadia – een man die in de hitte van de achtervolging steeds de controle over zijn stuur verliest en in een af ondere winkel terecht komt – zelf aan.
Blind Date bevat vertrouwde Blake Edwards elementen. Zo wordt afgerekend met een begrip als mannelijkheid. Telkens de mannelijke personage een air van ‘mannen onder elkaar’ aannemen worden ze belachelijk gemaakt. Zo wanneer ze zich tijdens een vergadering (bewonderend) vrolijk maken over het hypocriete echtelijk gedrag van de Japanner en ze zich plots bewust zijn van de aanwezigheid van een vrouw die niet mee lacht.
Walters broer geeft via zijn intonatie een samenzweerderige air aan zijn “Laat Nadia niet drinken of ze verliest elke controle” waarschuwing. Walter koopt natuurlijk prompt een fles champagne maar Nadia “laat zich gaan” in openbare plaatsen (restaurant, dancing) i.p.v. in de verhoopte privéruimte. Wanneer ze uiteindelijk in een slaapkamer belanden schuiven ze van vermoeidheid van een bed waarvan de poten het begeven hebben.
Verder zijn er natuurlijk ook de onvermijdelijke (slapstick) knokpartijen, de seksueel getinte tentoonstelling die de beide ‘volwassenen’ ongemakkelijk maakt, het ongezien in en uit kamers sluipen en een aantal primaire grappen zoals de wijze waarop de butler hond Rambo naar zijn kot lokt. Terwijl er weer flink wat mensen in het water terecht komen (à la The Party). Het herhaaldelijk gebruik van water in Edwards films neemt trouwens haast Freudiaanse proporties aan.
Bij al die slapstick humor is de timing van Edwards meesterlijk. Het feit dat zijn gags werken heeft veel te maken met deze timing en mijn zijn acteursregie. Maar ook met zijn visuele humor, een vorm van humor waarin Edwards uitblinkt. In plaats van het beeld te vullen deel Edwards het beeld op. Die opdeling geschiedt in voor de personages zichtbare en onzichtbare gedeeltes.
Op de achtergrond of buiten beeld (onder bed bijvoorbeeld) gebeurt iets dat het personage op het voorplan ontgaat. Er zit een aap op de achterbank bij David nadat hij in een dierenwinkel is binnen gereden. Door het raam zien we mensen vallen terwijl de Britse butler rustig blijft slapen. Nadia valt om wanneer ze de evenwichtstesten voor dronkenschap imiteert die Walter op aansporing van de politieagenten die hen lieten stoppen ondergaat. Een lukraak weggeslagen golfbal treft de in een boom verborgen Walter. Enzovoort.
Daarbij ontstaat er spanning omdat steeds de kans bestaat dat voor de personages onzichtbare gedeeltes zichtbaar worden. Maar door de perfecte timing is dat zelden het geval. Daarin schuilt ook de paradox van Blind Date: alhoewel we een irrationele oncontroleerbare wereld te zien krijgen orkestreert Blake Edwards het toeval. Zo bezweert hij de chaos, het ongeluk.
Een woordje nog over het bedrieglijke happy end van Blind Date. In een overdreven conventioneel slot (compleet met romantische muziek en slow motion) duiken Nadia en Walter in het zwembad van Davids ouders (pa is een rechter die met zijn zoon advocaat in de clinch gaat) en komen al omhelzend boven water. De overdreven, uitvergrote wijze waarop dit gepresenteerd wordt maakt de kijker echter argwanend.
De harmonie is schijn want de vereniging van deze twee chaoten belooft nog meer chaos. Maar tegelijk ook vrijheid (op dat vlak is er een link met Jonathan Demme’s prettig gestoorde eighties film Something Wild) en plezier. Ongebreideld plezier en ongeremde emoties. Of hoe men creatief kan leven volgens Blake Edwards. Een filmmaker die dringend aan herwaardering toe is. Laat Sony’s dvd re-release van Blind Date een aanzet zijn.
IVO DE KOCK
BLIND DATE: regie: Blake Edwards; USA – 1987 – 91′; met Kim Basinger, Bruce Willis, John Larroquette, William Daniels; scenario Dale Launer; fotografie Harry Stradling; muziek Henry Mancini; FILM: **** / EXTRA’S: 0; distributie: Sony.
