Glass: Het multiversum van M. Night Shyamalan
“They always underestimate the mastermind” zegt Elijah Price’s moeder in Glass. Een knipoog naar M. Night Shyamalan, het regie-genie dat ons met een cameo als koper van bewakingscamera’s een stukje van zijn nieuwste thriller puzzel aanreikt. De met The Sixth Sense en Unbreakable tot Hollywood halfgod verheven filmmaker werd tè vlot beschouwd als een overambitieuze cineast in vrije val (The Happening, After Earth) die enkel als bescheiden B-filmer (The Visit, Split) zijn comeback maakte. Om met metafilm Glass weer te ontsporen.
Een onderschatting van het strategisch talent van een cineast die via kleinere budgetten zijn creatieve vrijheid veilig stelde en met enkele rudimentaire thrillers ruimte maakte voor een nieuwe twist: Glass, een complexe en cerebrale film die Shyamalans thema’s en gevoeligheden frontaal in beeld brengt. Om een eigen multiversum te creëren. De metawereld van een politiek filmmaker die blijft onderzoeken hoe mythes, geloof en verbeelding een gemeenschap vormgeven.
Glass is een best bizar vervolg op twee films, Unbreakable (2000) en Split (2016), gedraaid voor twee studio’s in twee tijdperken en met twee generaties personages en acteurs. Het slotbeeld van Split hintte naar een clash tussen David Dunn, die een treincrash overleefde door zijn superkrachten, en The Beast, een van de vele persoonlijkheden van seriemoordenaar Kevin Wendell Crumb. De regie van hun duel ligt in de handen van de even bittere als breekbare Elijah.
Het drietal verblijft tijdens het slotdeel van de trilogie grotendeels in een psychiatrische kliniek waar een tussen rationaliteit en waanzin balancerende dokter Ellie Staple de lakens uitdeelt. Lees: onze drie ‘superhelden’ tracht te overtuigen dat ze heel gewone geesteszieken zijn met krachten die kunnen verklaard worden. Maar, schijnt bedriegt, de ene twist verbergt de andere en het conflict tussen orde en chaos blijkt een nooit eindigend verhaal.
Shyamalan geeft zijn eigen draai aan slow cinema. Glass is een sfeervolle, contemplatieve psychologische superhelden thriller die op barokke wijze flirt met het absurde en die via een nadrukkelijke analyse van striphelden iets zegt over de wereld die hun mythes nodig heeft. Shyamalans multiversum is meer dan een speelterrein voor monolitische superhelden, het is een wereld waar verschillende realiteiten, gelaagde personages en botsende visies simultaan en verstrengeld evolueren.
Waar superkrachten verbonden zijn met magie, verbeelding, geloof, ratio en realiteit. Waar een cocktail van emoties (woede, pijn, verdriet, tristesse) en herinneringen (het verleden is traumatisch) ‘goede’ en ‘slechte’ superhelden onderdompelen in een bad van melancholie. Gekleurd door primaire elementen (aarde, water, vuur) en vele striptinten (roze in een sublieme uitgesponnen collectieve debriefing).
Zonder het mysterie volledig te ontrafelen willen we aanstippen dat Glass ingaat tegen de geest van de tijd door geen zondebokken op te voeren maar het streven naar conformisme en status quo als ‘gevaar’ te bestempelen. In een van de meest bedreigende, unheimische scènes van de film blijken anonieme cafégangers niet zo ‘normaal’. Het is niet de enige keer dat Shyamalans beelden een eigen verhaal vertellen.
Bijzonder frappant is de frontale wijze waarop alles getoond wordt. Met zijn ‘selfie’ kadrering doorbreekt Glass de vierde muur en bekijken de personages het publiek. Terwijl de actie zich afspeelt voor het oog van dashboard- bewakingscamera’s en een toevallige aaneenschakeling van objectief geregistreerde confrontaties lijkt. Maar ook de frontale blik kan geleid worden. De ‘mastermind’ kan vanuit zijn cel regisseren en weet van beelden virale wapens te maken. In een strijd die bij M. Night Shyamalan een hoog grand guignol gehalte heeft maar tegelijk rauw en pijnlijk is. De tijd en ouderdom werpen immers hun schaduw over een hoopvol slot.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in Filmmagie, n° 692, februari 2019)
GENRE thriller
REGIE M. Night Shyamalan
SCENARIO M. Night Shyamalan
FOTOGRAFIE Mike Gioulakis
MUZIEK West Dylan Thordson
MONTAGE Luke Ciarrocci & Blu Murray
CAST Bruce Willis, James McAvoy, Samuel L. Jackson, Sarah Paulson, Anya Taylor-Joy
PRODUCTIE USA – 2019 – 129’
DISTRIBUTIE Disney
RELEASE 16 januari 2019