Lee Unkrichs & Adrian Molina’s Coco: Levendige Pixar-trip door een kleurrijk dodenrijk

mei 14, 2018   //   by Ivo De Kock   //   actueel, Algemeen, animatie, dvd, film, genre, regisseur  //  No Comments

COCO

Indrukwekkend ogen Pixars animatiefilms steevast. Maar echt magisch en betoverend zijn er maar een handvol: Finding Nemo, Ratatouille, WALL-E, Up en nu dus Coco. Een kleurrijke en muzikale parabel die donkere materie – een wereld waarin je tweemaal sterft, een tweede maal door de vergetelheid – warm serveert. Emotioneel maar nooit sentimenteel.

COCO

Als regelmatige gasten van het Marvel Cinematic Universe zijn we meer dan vertrouwd met de ‘mid- en post-credit scenes’, beelden of scènes die opduiken tijdens of na de eindgeneriek. Wij niet alleen want is het fenomeen is zo gekend (van franchises zoals Pirates of the Caribbean en The Matrix maar ook van Pixar films zoals A Bug’s Life, Toy Story 2, Cars, Inside Out en Finding Dory) dat recent bij vertoningen van Black Panther én Avengers: Infinity War iedereen bleef zitten tot het beeld definitief zwart was.

Ook bij Coco loont het om de animatiefilm volledig uit te kijken, maar het post-credit moment is eerder subtiel. We krijgen immers een mozaïek van portretten, sepia en kleur kriskras door elkaar, met een dankwoord als boodschap: “To the people across time who supported and inspired us.” Wie die mensen zijn waar de makers hun film aan opdragen, krijgen we te zien in een van de documentaires die als bonus op de Blu-ray werden opgenomen. De (vele) medewerkers aan deze Pixar productie brengen voor de collage elk een foto mee van een familielid met een voor hen bijzondere betekenis als inspiratiebron of steun.

COCO

Coco, het verhaal van een twaalfjarige jongen die muzikant wil worden en in zijn zoektocht naar zijn voorvaderen communiceert met sprekende skeletten in het land van de doden, speelt in Mexico tijdens de Dia de Muertos (dag van de doden) viering waarbij een ‘ofrenda‘ (offer) een van de cruciale (uit de tijd van de Azteken daterende) rituelen is. Tijdens zo’n ofrenda worden objecten (waaronder foto’s) op een klein altaar geplaatst ter ere van overleden familieleden. Om hun gedachtenis levendig te houden.

De ofrenda speelt een dramatische rol in Coco, onder meer om de overgang tussen het land van de doden en het land van de levenden mogelijk te maken maar vooral ook bij de poging van de jonge Miguel Riviera om te beletten dat zijn grootmoeder Coco haar vader vergeet en zo zijn over-overgrootvader doet verdwijnen. Want in de wereld van Miguel sterft men niet eenmaal maar tweemaal, een tweede keer omwille van het collectieve vergeten/negeren van iemands bestaan. Wat overigens leidt tot een poëtisch en tragisch Avengers: Infinity War moment.

COCO

De fotomozaïek is via de ofrenda dus relevant en niet gratuit. Het is ook meer dan een knipoog. Coco is immers geen meta-cinema, ondanks de slapstick momenten en de Back to the Future sfeer, maar een gelaagd universeel sprookje dat een Alice in Wonderland avontuur doordrenkt van de Mexicaanse cultuur. In bonusdocumentaires blijkt dat medewerkers met Mexicaanse roots zich uitsloofden om het verhaal, de setting en de beelden authentiek en persoonlijk te houden. Dat creëert een zekere magie. Het dorpje Santa Cecilia, de familieclan van schoenmakers, het in Mariachi-stijl gespeelde Disney deuntje, de kale hond en geestengids Dante (het Xoloitzcuintli ras gaat terug naar de Azteken) en vooral de aandacht voor spiritualiteit zorgen voor sfeer, diepgang en authenticiteit. Maar de kracht van Coco is dat wat exotisme had kunnen blijven, heel persoonlijk aanvoelt.

Tegelijk slagen co-regisseurs Lee Unkrich (Finding Nemo) en Adrian Molina (scenarist The Good Dinosaur) als specialisten van familieverhalen erin om het gegeven ook universeel te maken. Het heel bijzonder nieuw samengesteld gezin (door de grenzen van tijd en ruimte) geleid door matriarchen van Coco zit in de greep van herkenbare gevoelens, frustraties en tradities. “De familieregels die je als twaalfjarige frustrerend vindt ontstaan vaak uit liefde en leed,” zegt Molina, “die regels en tradities, en hoe ze ons leven vormen, maken een belangrijk deel uit van Miguels verhaal.” De in een familie van nederige schoenmakers geboren Miguel wil maar één ding in het leven: gitaarspelen. Maar hij krijgt af te rekenen met de al generaties lang geldende regel “geen muziek, familie primeert” en een Mamá Imelda die hem wil beschermen tegen de pijn die zelf doormaakte. Deze evenwichtsoefening tussen bescherming en controle is eigenlijk een problematiek die in elke familie speelt. Alleen verrijken de makers ze met traditie, overlevering, geheugen en waardering. Over de grenzen van leven en dood heen.

COCO

Ondanks de sombere thematiek is Coco geen donkere film. Letterlijk door de kleuren die in het dodenrijk worden geïntroduceerd. Maar ook door de levendigheid van de actie, de humor en de positieve vibe. Bovendien worden de beenderen van de geraamtes, de huid van de hond en de blaadjes van bloemen op een totaal niet angsaanjagende manier tastbaar. Net zoals in Monsters, Inc (vacht), Finding Nemo (water) en Cars (metaal) weet Pixar materie tactiel te maken. Aleen gaat het hier gepaard met een warm gevoel.

Pixars 19de animatiefilm is niet enkel een gelaagde emotionele prent, het is ook de film die een eind maakt aan het traditionele quasi-volledig wit-gehalte van Pixarpersonages. Een andere traditie wordt wèl hooggehouden: die van de hommages aan filmgeschiedenis in het algemeen en animatiegeschiedenis in het bijzonder. Zo wordt de familie (voor)geschiedenis tijdens de begingeneriek verteld via papieren slingers (een verwijzing naar schimmenspel), dansen skeletten op klassieke muziek (knipoog naar Disney en de cartoons uit de jaren dertig) en duiken er monsters op zoals de drakenkat of de in alebrijstaat veranderde hond die de wetten van omvang en areodynamica tarten (zoals in Japanse anime). Het grootste eerbetoon is gereserveerd voor Hayao Miyazaki met het soepele en poëtische communiceren van levenden en doden.

COCO

Maar, zoals gezegd, dit is geen holle imitatie animatie. Coco is een emotionele, speelse en vitale film over ernstige thema’s zoals het respecteren van voorouders, het waarderen van passies die een menselijk leven kunnen kleuren, openheid voor het bestaan van een parallel universum of een hiernamaals, geheugen als levensbron, de kracht van muziek en het via rituelen creëren van familiale solidariteit. Zonder dat het verstikkend, saai of deprimerend wordt. Of sentimenteel. Zelfs wanneer Miguel het lied van zijn over-overgrootvader ‘Remember Me’ zingt voor zijn over-groetmoeder Coco zorgt dit eerder voor een krop in de keel dan voor een tranenvloed. Echte ontroering zet vals sentiment buitenspel. Niet evident in mainstream multiplex cinema.

IVO DE KOCK

COCO: Lee Unkrich & Adrian Molina, USA 2017, 105′; met Anthony Gonzalez, Gael Garcia Bernal, Benjamin Bratt, Alana Ubach; extra’s: documentaires, fiesta scène met commentaar, audiocommentaar; FILM: **** / EXTRA’S: ****; dis. Disney.

COCO

Leave a comment