Xavier Beauvois’ Des Hommes et des Dieux: Vrijheid, gelijkheid, broederlijkheid
DES HOMMES ET DES DIEUX
De ‘carrière’ van Des Hommes et des Dieux is een succesverhaal dat loopt van een enthousiast onthaal in Cannes over volle zalen bij de Franse release tot een triomf tijdens de Césars. Net slecht voor een trage film over pratende paters in een afgelegen klooster.
DES HOMMES ET DES DIEUX
“Liberté, égalité, fraternité is het motto in Frankrijk,” zegt regisseur Xavier Beauvois, “en de paters van Des Hommes et des Dieux zijn vrije mensen. Vrije mensen die elkaar als gelijken zien, broers van andere religieuzen maar ook van de moslims. Zij zijn eerder mens dan monnik. Voor je overtuiging en geloof hebt, heb je immers vrijheid en gelijkheid. Helaas is men in Frankrijk steeds minder vrij en gelijk en ook een beetje minder broederlijk. De boodschap is dat alles een kwestie van intelligentie is. Deze mensen spreken met elkaar, bevragen elkaar, zijn geïnteresseerd in elkaar en benaderen niets vanuit een botsing van geloofsovertuigingen”.
DES HOMMES ET DES DIEUX
De maker van Nord en Le Petit Lieutenant gebruikt de gekende afloop van dit op waargebeurde feiten (paters worden ontvoerd uit hun klooster en verdwijnen spoorloos) gebaseerde verhaal niet om suspense, dreiging en gruwel te creëren. De centrale personages vrezen niets maar twijfelen aan veel. “Angst is een gebrek aan geloof, het geloof verandert angst in vertrouwen” zegt broeder Luc. De monniken mediteren, praten en zingen Salve Regina a capella in het Latijn. In een gesloten gemeenschap die een functie wil hebben voor de lokale bevolking. Als takken waarop vogels kunnen zitten, zoals de beeldspraak wil. Maar respect en geduld blijken niet eindeloos. Het geluid van een helikopter introduceert een andere, gevaarlijke realiteit.
DES HOMMES ET DES DIEUX
Voor de acteurs, die als voorbereiding vele uren samen zongen, waren het spirituele aspect én het gemeenschapsgevoel belangrijk. “Een katholieke monnik die uit liefde voor Algerije besluit om in een gevaarlijk gebied te gaan wonen, en een brug slaat tussen het christendom en de islam, puur uit liefde voor het land en de mensen die er wonen,” stelt Lambert Wilson, “die wereld zal er snel komen. Ook al is de haat tussen het christendom en de islam nu nog groot, dat zal niet zo blijven. Want ik weet dat moslims buitengewoon gelovig zijn, ze hebben een enorm diepe geloofsovertuiging, maar dat geldt ook voor katholieken, protestanten en andere gelovigen. Waar het om gaat, is de verheffing, de wens om in harmonie te leven met wat is gecreëerd. Het lijkt een utopie, maar dat is het niet. De film gaat over iets hogers. Er wordt niet over religie gesproken, het is mens tegenover mens. In extreme situaties praat je over essentiële dingen”.
DES HOMMES ET DES DIEUX
Voor hem zijn geloof en emotie nauw verbonden: “Ik heb me altijd aangetrokken gevoeld tot de schoonheid van kloosters, tot het begrip stilte, tot de schoonheid van wat ze bouwden en tot hun manier van leven. Ik vind het een mooi idee dat iemand zijn hele leven ten dienste stelt van God. Het interessante aan monniken is dat ze zo actief zijn. Ze bidden niet alleen, al hebben ze wel zeven gebedsdiensten per dag. De eerste begint om vier uur ’s ochtends, de laatste eindigt om negen uur ’s avonds. Maar tussen die diensten door zijn ze de hele tijd aan het werk. Ze verzorgen het vee en de tuin. Dat werk moeten ze doen om in hun onderhoud te voorzien”.
DES HOMMES ET DES DIEUX
Voor velen kwam het succes van Des Hommes et des Dieux onverwacht. Niet voor Xavier Beauvois die “een nood aan dit soort verzoening” zag bij het Franse publiek. “Ik denk dat mensen genoeg hebben van al dat ego-gedoe, van Sarkozy’s ‘bling bling’ filosofie. Misschien schuilt er ook een verlangen achter om terug te keren naar eenvoudigere dingen. Ik wil niet pretentieus klinken maar ik hoop dat mijn film mensen zal aanmoedigen om met elkaar te praten waardoor de algemene sfeer minder angstig wordt. Schindler’s List veranderde veel omdat nogal wat mensen niet wisten wat er tijdens de oorlog gebeurd was. Hopelijk bereikt mijn film iets dergelijks”.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 614, april 2011)
DES HOMMES ET DES DIEUX; Xavier Beauvois; F 2010; 122′; met Lambert Wilson, Michael Lonsdale, Jacques Herlin; FILM: **** / EXTRA’S: ** (documentaire ‘Wachters van de Atlas’, interview Lambert Wilson); dis. Lumière
DES HOMMES ET DES DIEUX