Fellini Roma: Herinneringen aan een monsterlijke stad
FELLINI ROMA
Met Fellini Roma tekende de Italiaanse maestro voor een frivole visuele en emotionele orgie in de ban van middelpuntvliedende krachten, tegelijk een liefdevol portret van een monsterlijke stad én een uit herinneringen opgebouwd zelfportret. De samen met Amarcord meest uitbundige en inventieve film van Federico Fellini krijgt van Rimini een gepast eerbetoon via een Blu-ray editie met spectaculair bonusmateriaal.
FELLINI ROMA
Volgens Night Porter-scenarist Italo Moscati “kwam Fellini Roma op een belangrijk moment in Fellini’s cinematografische ontwikkeling. Het is een bilan van wat hij al gedaan heeft en van wat hij nog wil doen én het linkt twee met Rome verbonden momenten. La dolce vita is het mondaine Rome van de intellectuelen en de hoge bourgeoisie, Fellini Roma is de film van de aankomst in Rome van de jonge Fellini. Hij wou al lang een film maken die via zijn alter ego Moraldo zijn ervaringen in deze stad vertelde.” Maar dan niet op een lineaire, autobiografische wijze.
FELLINI ROMA
Federico Fellini (1920-1933) wordt vaak gezien als een narcist terwijl hij een complexloos auteur is die zijn persoonlijke blik op de wereld verwerkt in zijn filmkunst. ‘Zijn’ Rome is een archaïsch laboratorium van beelden waaruit hij een levendige fusie van contrasten puurt. De tegenstelling tussen oudheid en modernisme, tussen het lelijke en het schone, tussen realiteit en fantasme, tussen studio-opnamen en reportage beelden, tussen imposante monumenten en fragiele mensen, tussen heden en herinnering.
FELLINI ROMA
Dat creëert spanningen in een mozaïek van fragmenten, sketches en stadsbeelden geordend volgens de logica van het geheugen. Waardoor het lijkt op een gevoelsmatige aaneenschakeling van uit chaos opduikende visioenen. “Fellini Roma schildert de situatie van Rome als in een fresco,” aldus Moscati, “daarvoor doet Fellini beroep op zijn verbeelding. Naast een fantasieruimte met grote thema’s zijn er ook kleine verhalen. Rome is afgebakend door zijn traditie, zijn kracht, zijn monumenten.
FELLINI ROMA
Maar er zijn ook de grote collectieve diners en de grote ring met zijn prostituees en auto-ongevallen. Fellini schetst op expressionistische wijze de moeilijke verhouding tussen het grote keizerlijke verleden en het gewelddadig binnendringende modernisme.” Wanneer tijdens metrograafwerken oude vestingen worden blootgelegd en fresco’s verdwijnen door contact met de lucht, is dit tegelijk een anekdote en een metafoor voor de botsing van heden en verleden. Terwijl Fellini bovengronds andere tijden aankondigt door hippies en geëngageerde studenten tegenover ordehandhavers te plaatsen.
FELLINI ROMA
Dat dreef Fellini niet tot een ideologische stellingname, wat hem in de seventies kwalijk werd genomen. Toch weerspiegelden zijn films onrust en onvrede.”Fellini is de regisseur van de frustratie,” zegt Moscati, “maar die frustratie uit hij via het groteske en de karikatuur. Hij schept er plezier in een situatie te vervormen om ze te begrijpen en om ze te tonen aan het publiek als een fysieke realiteit. Hij is altijd een satirisch tekenaar gebleven en cinema laat hem toe om het groteske en de realiteit van mensen en hun gewoontes te verzoenen.”
FELLINI ROMA
Rechtlijnige narratieve structuur maakt plaats voor chaos en visuele explosie; een heterogene stijl op maat van een monsterlijke stad met vele facetten en lagen. Fellini integreert zijn eigen crew in de film, maakt van zijn camera een personage en schept via zijn blik geen orde in de chaos. Hij oordeelt niet maar toont. Begrip- en liefdevol. Ondanks de paradoxen en complexiteit. Een hilarisch modedefilé van prelaten zegt niets over de kerk maar alles over zijn visie op de wereld als een chaotisch circus. “Fellini zegt niet dat Rome mooi is of moet veranderen,” stelt Moscati, “enkel: ‘Rome is zo’.” Een monster waarnaar de filmmaker-illusionist geamuseerd kijkt. “Rome is een stad van illusies” zegt Gore Vidal op een terras. Het is Fellini’s gedroomde stad.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 683, maart 2018, pdf: Fellini Roma)
FELLINI ROMA
FELLINI ROMA: Federico Fellini, I-F 1972, 115′; met Britta Barnes, Fiona Florence, Peter Gonzalez Falcon, Anna Magnani, Gore Vidal, Marne Maitland; extra’s: verwijderde scènes, interview Italo Moscati, documentaires; FILM: **** / EXTRA’S: ****; dis. Rimini Edition.
FELLINI ROMA