Don Siegels The Beguiled: Het verwrongen perspectief van de gewonde macho
THE BEGUILED
De zesde speelfilm van Sofia Coppola, The Beguiled, leverde haar als eerste Amerikaanse vrouw een prijs voor Beste Regie op in Cannes. Het is een verfilming van Thomas P. Cullinans boek ‘A Painted Devil’, net als Don Siegels versie uit 1971. Een helaas wat miskende Clint Eastwood film.
THE BEGUILED
De zelfverklaarde ‘last of the Independents‘ Don Siegel (1912-1991) draaide in 1971 twee films met zijn vriend Clint Eastwood: Dirty Harry en The Beguiled. Twee van genre, toon en stijl totaal verschillende films met eenzelfde thema – de link tussen masculinisme en geweld – die ‘macho’ Eastwood casten als een primaire man die het slachtoffer wordt van zijn eigen impulsen. Inspecteur Harry is tegelijk martelaar en beul, net zoals de seriemoordenaar die hij opspoort heeft hij geen emotioneel leven en zit hij door geweld, voyeurisme en verbittering vast in een vicieuze cirkel.
THE BEGUILED
Ook in The Beguiled is McB gedoemd en autodestructief. De film is circulair, begint en eindigt in zwart-wit en met paddenstoelen, opent met een bijna dode en sluit na diens verrijzenis en verminking met zijn dood. Deze structuur maakt van de mannelijke anti-held een slang die zijn eigen staart opeet.
THE BEGUILED
Eastwood speelt niet enkel een onsympathiek en laf personage, hij is vooral een leugenachtige macho (de oorlogsavonturen die hij vertelt corresponderen niet met de flashback beelden) die zijn eigen graf delft, zijn castratie en dood oproept door een fout zelfbeeld (de charmeur die vrouwen manipuleert, misleidt, beguiled) en een gebrek aan kennis van vrouwen, hun verbeelding en seksualiteit. De fopper wordt op een macabere wijze gefopt.
THE BEGUILED
Net als Sofia Coppola vertrok Siegel van Thomas P. Cullinans ‘A Painted Devil’, het verhaal van een gewonde soldaat die tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog de hoofden van zeven in een afgelegen en afgesloten Zuiders pension levende vrouwen op hol brengt. Siegel werkt met beperkte dialogen, nadrukkelijke symboliek (blauw lint, piëta droom), sterke contrasten (aarde en vuur, droom en realiteit, Noord en Zuid) en dramatische beelden (vol onderdrukte seksualiteit). Dit is een regisseur die liever dingen toont en suggereert dan ze te zeggen. Voor Siegel was The Beguiled “een vrouwenfilm, geen film voor vrouwen maar over vrouwen.”
THE BEGUILED
Anno 2017 klinkt dat raar omdat hij filmt vanuit het standpunt van zijn blank, mannelijk personage en niet vanuit het perspectief van de vrouwen. De regisseur van Invasion of the Body Snatchers reageerde echter steeds op ‘zijn’ tijdsgeest en doorprikt vanuit een seventies perspectief de clichés die vrouwen reduceerden tot onschuldige wezens en mannelijk machismo verheerlijkten.
THE BEGUILED
Siegels male gaze is donker, problematisch en ietwat nihilistisch: zowel man als vrouw zijn door jaloezie, afgunst en begeerte gedreven emotionele wezens met een dosis monsterlijkheid. Die somberheid kwam hem zwaar te staan. De film die hij beschouwde als zijn beste flopte genadeloos. Niemand wou zwijgzame cowboy Eastwood zien als een gewond en machteloos monster. En een mannelijke blik die leidde tot castratie bleek wat te verontrustend.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 677, september 2017)
THE BEGUILED: Don Siegel, USA 1971; 105′; met Clint Eastwood, Geraldine Page, Elizabeth Hartman, Jo Ann Harris, Darleen Carr; FILM: **** / EXTRA’S: 0; dis. Universal.
THE BEGUILED