François Truffauts La Nuit Américaine: Liefde voor film, leven voor cinema
LA NUIT AMERICAINE
François Truffaut werkte in 1973 zijn teleurstelling en twijfels na het floppen van Les deux Anglaises et Ie Continent en Une belle fille comme moi weg met een zuurzoete ode aan zijn grote liefde: cinema. La Nuit Américaine werd een onverhoopt succes bij publiek, critici en de leden van de Amerikaanse Academy.
La Nuit Américaine was niet de eerste film over film. Cineasten zoals Vincente Minnelli (The Bad and the Beautiful, Two Weeks in another Town), Stanley Donen (Singing in the Rain) en Jean-Luc Godard (Le Mépris) waren Truffaut al voor geweest. Maar de Nouvelle Vague-cineast raakte een gevoelige snaar bij het filmpubliek door hen op waarachtige en liefdevolle wijze naar de andere kant van de spiegel te transporteren.
SINGIN’ IN THE RAIN
De blik achter de schermen van de filmproductie «Je vous présente Pamela», gedraaid door de Franse cineast Ferrand (vertolkt door Truffaut zelf) in de gerenommeerde Victorine Studio’s in Nice, reveleert zowel anekdotes als spanningen en emoties. In schijnbaar documentairestijl verandert Truffaut acteurs en medewerkers in filmpersonages gedreven door menselijke gevoelens en een passie voor film.
La Nuit Américaine is vaak komisch, soms tragisch, en altijd liefdevol. François Truffaut respecteert immers zowel de filmploeg als de filmliefhebber; de eerste ziet hij als zijn familie, de tweede benadert hij als een intellectueel. Het leverde de cineast waardering op want de film werd een kassucces en won de Oscar van beste buitenlandse film.
Door het uiterst persoonlijke La Nuit Américaine komen de rode draden die door Truffauts oeuvre lopen samen. Er is de sombere visie op het leven, gelinkt aan Jean Cocteau’s opvatting dat cinema «de dood aan het werk toont». De door Truffauts alter ego Jean-Pierre Léaud gestelde vraag «of vrouwen magisch zijn». De liefde voor boeken en filmauteurs. En tenslotte de overtuiging van de man die droomt dat films harmonieuzer zijn dan het leven.
LA NUIT AMERICAINE
In zijn inleiding bij de dvd benadrukt voormalig «Cahiers du Cinéma»- hoofdredacteur Serge Toubiana dat dat laatste verklaart waarom voor Truffaut cinema primeerde op het leven. In haar audiocommentaar wijst Nathalie Baye er op dat Truffauts liefde voor vrouwen toch niet mag worden vergeten, ook al leefde hij «a l’intérieur du cinéma». Baye, die de scriptgirl speelt waarvoor Truffauts vaste medewerkster Suzanne Schiffman model stond, ziet La Nuit Américaine als «een vrolijke film, met pijnlijke momenten, die doet dromen en zin geeft om cinema te
maken».
Wanneer haar commentaar (in feite een gesprek met Toubiana) er op zit en het laatste filmbeeld is verdwenen, bekent ze de persoonlijke impact van de film. La Nuit Américaine was Baye’s filmdebuut en het plezier tijdens de opnames overtuigde haar om zich niet tot toneel te beperken. De actrice spreekt ook boeiend over Truffauts acteursregie, zijn angst voor onduidelijkheden en de manier waarop hij cinema inschreef in een kinderdroom en de mythe van cinema in de film introduceerde.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 528, januari 2003)